In het vluchtelingenkamp Dadaab verblijven meer dan 280.000 vluchtelingen, het merendeel Somaliërs. De Keniaanse overheid wil dit kamp eind november 2016 sluiten, uit binnenlandse veiligheidsoverwegingen en omdat de internationale gemeenschap te weinig hulp biedt.
“De vluchtelingen in het kamp zitten tussen hamer en aanbeeld”, zegt Michelle Kagari van Amnesty International. “Keniaanse ambtenaren vertellen hen dat ze voor het einde van de maand november moeten vertrekken, of anders verplicht zullen worden te vertrekken zonder enige hulp.”
Onderzoekers van Amnesty International bezochten het kamp in augustus 2016 en beschrijven in een rapport gesprekken met meer dan tachtig vluchtelingen. Onder hen waren ook twee broers van vijftien en achttien jaar oud, die in januari al naar Somalië vertrokken waren maar vier maanden later terugkwamen naar Dadaab. Ze vertelden hoe hun vader voor hun ogen werd vermoord toen ze in Somalië aankwamen en hoe ze onder dwang werden ingelijfd bij de rebellengroep Al-Shabaab. Uiteindelijk konden ze ontsnappen en terugkeren naar Dadaab.
De meeste vluchtelingen in Dadaab willen helemaal niet vrijwillig terugkeren, zegt Amnesty. “De overheid dwingt ons terug naar Somalië”, zegt de 24-jarige Hadi in het rapport. “Ze kwamen naar onze blokken met luidsprekers en zeiden: ‘Je moet je registreren om terug te keren naar Somalië. Als je dat niet meteen doet, zul je te voet moeten gaan met je baby’s op de rug.”
Eenzelfde getuigenis bij Samira, die al acht jaar in het kamp woont. “De mensen vrezen dat na november 2016 het hulppakket (dat vrijwillig terugkerende vluchtelingen nu nog krijgen) en transport er niet meer zullen zijn. Ze vertrekken nu omdat ze vrezen naast het geld en het transport te grijpen.”
Mensen met een handicap en andere minderheden zien de terugkeer al helemaal niet zitten. “Een belangrijke reden waarom ik niet terug wil, is omdat de mensen albinisme helemaal niet begrijpen”, zegt Amina, moeder van een zoon met albinisme. “Sommige mensen hier zeggen al dat hij hier onwettig is, dat hij een buitenlander is. Hij wordt door kinderen gepest omdat hij anders is. In Somalië zal dat nog veel erger worden en hij zal er niet de zonnecrème kunnen krijgen die hij nodig heeft om zijn huid te beschermen.”
Amnesty heeft niet alleen kritiek op de Keniaanse overheid. De situatie in Dadaab werd mede gecreëerd door het gebrek aan steun van rijke industrielanden voor Kenia, een van de tien landen met de grootste vluchtelingenpopulatie ter wereld, zegt de organisatie.
Amnesty International Report: Kenya: Government officials coercing refugees back to war-torn Somalia