Waarom moeten wij Turteltaks betalen?

De oversubsidiëring van – vooral commerciële – zonnepaneleninstallaties heeft geleid tot een enorme schuldenberg. Om die weg te werken heeft de Vlaamse regering de Turteltaks ingevoerd. Via de Turteltaks wordt maar één derde van de kosten weggewerkt. De rest wordt via verhoogde distributietarieven door Eandis en Infrax aangerekend, en via hogere groene stroomkosten door Electrabel & co. In totaal betalen wij allemaal samen 1,8 miljard per jaar voor de groenestroomsubsidies. Dat is 2 keer zoveel als 2 jaar geleden.

Is dat de schuld van mijn buurman met zonnepanelen?

Neen, natuurlijk niet. Dat particulieren subsidies krijgen om zonnepanelen te leggen is nooit een probleem geweest. De kosten zijn pas beginnen ontsporen toen multinationals – denk maar aan Fernand Huts van Katoen Natie – voetbalvelden vol zonnepanelen begonnen aan te leggen. Niet voor eigen verbruik, niet uit ecologische overwegingen, maar puur om de poen.

Hoeveel moet ik betalen?

Het basistarief is 100 euro voor iedereen die minder verbruikt dan 5.000 kilowattuur per jaar. Ook wie zeer weinig stroom verbruikt – alleenstaanden bijvoorbeeld – of helemaal géén elektriciteit verbruikt – mensen met zonnepanelen bijvoorbeeld – betaalt toch 100 euro Turteltaks.

Wie recht heeft op het sociaal tarief voor elektriciteit – mensen met een leefloon of andersvaliden bijvoorbeeld – betalen een verlaagde Turteltaks van 25 euro. Wie méér dan 5.000 kilowattuur verbruikt betaalt ook méér Turteltaks: 140 euro of zelfs 770 euro voor wie elektrisch verwarmt en een hoog verbruik heeft. Kleine zelfstandigen betalen nog veel meer. Wie bijvoorbeeld een frituur uitbaat zit al snel aan 1850 euro Turteltaks.

Jaarverbruik vanaf:

• 0 tot 5 MWh betaalt                     100 €
• 5 MWh tot 10 MWh betaalt          130 €
• 10 MWh tot 20 MWh betaalt         290 €
• 20 MWh tot 50 MWh betaalt         770 €
• 50 MWh tot 100 MWh betaalt    1.300 €
• 100 MWh tot 500 MWh betaalt  1.850 €
• 500 MWh tot 1 GWh betaalt      2.600 €
• 1 GWh tot 5 GWh betaalt          6.500 €

Hoeveel stijgt onze energiefactuur?

De stroomfactuur stijgt niet alleen door de Turteltaks, maar ook door de verhoogde btw (van 6% naar 21%), de afschaffing van de gratis stroom, het doorrekenen van de vennootschapsbelasting door de distributienetbeheerders en de hogere distributienettarieven. De Vlaamse energiewaakhond VREG maakte een simulatie over wat de impact van deze wijzigingen is voor uw elektriciteitsfactuur.

Een gezin met een gemiddeld elektriciteitsverbruik betaalde begin 2015 voor zijn elektriciteitsfactuur 675 euro en vanaf maart 2016 zal die factuur 1005 euro kosten. Door de bovenstaande maatregelen stijgt de stroomfactuur met meer dan 330 euro op iets meer dan een jaar tijd. 

Klopt het dat flatbewoners twee keer Turteltaks betalen?

Ja, dat klopt. De Turteltaks wordt berekend per afnamepunt. Een afnamepunt is een elektriciteitsteller met een aparte EAN-code. In appartementsgebouwen is er voor de gemeenschappelijke delen (lift, gang) een aparte teller met afzonderlijke EAN-code. Ook voor die teller betaalt de eigenaar Turteltaks. In een flatgebouw met drie appartementen betalen de bewoners dus geen 100 euro maar 133 euro Turteltaks: 100 euro voor het eigen afnamepunt, en 33 euro voor de gemeenschappelijke delen (100 euro gedeeld door 3 appartementen).

Moet iedereen Turteltaks betalen?

Ja, alle gezinnen, alleenstaanden, zelfstandigen en bedrijven betalen Turteltaks. Behalve de 30 grootste stroomslurpers. Het gaat om grote multinationals die zeer veel stroom verbruiken en rechtstreeks op het hoogspanningsnet zijn aangesloten. De Turteltaks is echter alleen van toepassing – o wonderbaarlijk toeval! – op iedereen die op het gewone distributienet is aangesloten. Een kleine zelfstandige betaalt dus 1300 of 1850 euro Turteltaks, een grote multinational nul euro.

Wanneer krijg ik de Turteltaks in de bus?

De Turteltaks treedt in werking op 1 maart. De meeste leveranciers hebben daarop niet gewacht en de voorbije maanden de voorschotfacturen van hun klanten verhoogd. Je betaalt dus nu al voor de Turteltaks. De definitieve afrekening van de Turteltaks krijg je op je jaarlijkse afrekeningsfactuur van je energieleverancier. Er komt dus geen aparte factuur van minister Turtelboom, de Turteltaks wordt via je gewone energiefactuur aangerekend.

Is de Turteltaks tijdelijk?

Annemie Turtelboom verkocht de Turteltaks als een tijdelijke noodmaatregel om de groene schuldenberg uit het verleden “tegen 2021 weg te werken”. “Het vergt meer lef en moed om te kiezen voor de korte pijn, die veel minder zal kosten dan de factuur verder uit te stellen of uit te smeren”, schreef ze op haar website.

Maar dat klopt niet. In het energiedecreet staat nérgens dat de taks tijdelijk is, of slechts tot 2012 zou bestaan. Integendeel, op presentaties van het kabinet staat zwart op wit dat de taks ook nadien blijft bestaan. De Turteltaks is niet tijdelijk, maar een jaarlijkse belasting. Niks “korte pijn” dus.

Noemen we die Turteltaks niet beter gewoon Freyafactuur?

De Turteltaks is ingevoerd door Vlaams energieminister Annemie Turtelboom (Open VLD), maar de belissing is collegiaal genomen door de hele Vlaamse regering. Die bestaat uit Open VLD, N-VA en CD&V. Het zijn die drie partijen die ervoor kozen om de ontspoorde groenestroomkosten door te rekenen aan de gezinnen via een asociale vlaktaks van 100 euro, los van inkomen of energieverbruik.

Tegelijk is het een feit dat de subsidiekosten voor zonnepanelen zijn ontspoord onder het beleid van Vlaams energieminister Freya van den Bossche (SP.a). Dat er sprake was van roekeloze oversubsidiëring was zonneklaar – de officiële energiewaakhond CREG sprak in 2010 over woekerrendementen tot 54%! – maar de Vlaamse regering heeft de subsidies veel te laat en veel te traag afgebouwd. Pas in 2012-2013 werden de subsidies drastisch afgebouwd, maar enkel voor nieuwe parken. De bestaande zonnepanelenparken blijven tot op vandaag recht hebben op absurd hoge miljoenensubsidies.

Dat Open VLD en N-VA de schuld proberen afschuiven op “het gratisbeleid” van vorige regeringen is al te gemakkelijk. Toen Steve Stevaert het “gratisbeleid” voor zonnepanelen bedacht, was dat in een regering mét Open VLD, Groen en N-VA (toen nog VU). En toen de Vlaamse regering in 2010 eindelijk schoorvoetend de subsidies verlaagde, schreeuwde Open VLD in een gemeenschappelijk persbericht met Groen moord en brand: “Het kan toch niet de bedoeling zijn de groene economie geheel op droog zaad te zetten?”

Betalen wij ook Turteltaks voor nieuwe biomassacentrales?

Helaas wel, ja. De Vlaamse regering heeft zowel in Gent als in Genk (Langerlo) al miljoenen subsidie toegezegd aan twee nieuwe biomassaprojecten. Het gaat om gigantische projecten die in totaal bijna 400 miljoen euro subsidies zullen opsouperen. En ook die factuur wordt via de Turteltaks doorgerekend aan de consumenten.

Ook hier spelen Turtelboom (Open VLD) en van de Bossche (SP.a) de zwartepiet naar elkaar door. Volgens Freya van den Bossche is de vergunning door Turtelboom getekend, volgens Turtelboom is het omgekeerd. De waarheid is dat de principiële toezegging van de subsdies getekend is door Freya van den Bossche, terwijl het definitieve subsidiebedrag is ondertekend door Turtelboom. Beide politici hebben dus evenveel boter op het hoofd.

Is de Turteltaks wettelijk?

Aan geen kanten. De Raad van State heeft in een vernietigend advies de Turteltaks “ongrondwettelijk” genoemd. De federale regering heft immers al een taks op groene stroom op basis van het energieverbruik. De Turteltaks doet hetzelfde, maar dan op Vlaams niveau. Dat is in strijd met het grondwettelijke ‘non bis in idem’-principe (je mag hetzelfde geen twee keer belasten). Toch heeft de Vlaamse regering het advies van de Raad van State naast zich neergelegd.

Bovendien is de Turteltaks ook in strijd met het non-discriminatiebeginsel. Iedereen moet Turteltaks betalen, behalve de grootste multinationals, en gezinnen die elektrisch verwarmen, of alleenstaanden, worden in verhouding buiten proportie getroffen door de Turteltaks.

Is er een alternatief voor de Turteltaks?

Jazeker! In plaats van de groene schuldenberg door te rekenen aan gezinnen en bedrijven kun je beter de verantwoordelijken voor het groene stroomdebâcle voor hun verantwoordelijk stellen. Haal de groenestroomkosten uit de energiefactuur van de gezinnen en gebruik de nucleaire woekerwinsten van Electrabel om te investeren in de groene stroom van morgen. Pak de overdreven rendementen van grootschalige, commerciële zonnepanelenparken aan, zodat de factuur voor de consument een flink pak zakt. En vervang grootschalige biomassa-centrales door kleinschalige zonnepaneleninstallaties en windmolens in publiek en coöperatief bezit.

Kunnen we de Turteltaks nog tegenhouden?

Ja. Maar dan moeten we wel in beweging komen. Op www.turteltaksproces.be kan iedereen zich registreren voor het proces tegen de Turteltaks bij het Grondwettelijk Hof. Het proces is een initiatief van de PVDA, maar iedereen kan deelnemen aan de procedure. Inschrijven is volledig gratis en symbolisch. De lijst met alle deelnemers – ondertussen meer dan 15.000 – wordt overhandigd aan de rechtbank. Hoe meer deelnemers, hoe luider onze stem klinkt op de rechtbank.

En op zondag 28 februari organiseert de PVDA een actie in Brussel tegen de Turteltaks onder de naam PayBackDay. Omdat energie een basisrecht is en geen luxe.

Tom De Meester is energiespecialist bij de studiedienst van de PVDA