Ahmed Ettanji (26) is op zoek naar een appartement in Laayoune, de hoofdstad van de Westeijke Sahara op 1100 kilometer ten zuiden van Rabat, de hoofdstad van Marokko. Hij heeft het appartement slechts een dag nodig. Het belangrijkste is dat het over een dakterras beschikt zodat hij een goed uitzicht heeft op het plein waar de volgende onafhankelijkheidsbetoging van Sahrawi zal plaatsvinden.
“Dakterrassen zijn essentieel voor ons”, zegt Ettanji, een van de leiders van Equipe Media, een groep Sahrawi-vrijwilligers die de mediablokkade willen doorbreken die Rabat afriep over de door Marokko sinds 1975 bezette en in 1976 geannexeerde regio, kort nadat de Spaanse kolonisator het land had verlaten. “Het zijn de enige plekken vanwaar we getuige kunnen zijn van de brutaliteiten van de Marokkaanse politie waaronder we te lijden hebben.”
“Er zijn hier geen nieuwsagentschappen en aan buitenlandse journalisten wordt de toegang geweigerd. Ze worden gedeporteerd als ze binnen de grenzen van ons territorium worden gevat”, zegt hij. De Spaanse journalist Luís de Vega is een van de weinige buitenlandse journalisten die dit kan bevestigen. In 2010 werd hij na een verblijf van acht jaar in Rabat, uitgewezen en tot persona non grata verklaard door de Marokkaanse autoriteiten. “De Westelijke Sahara is een van gevoeligste onderwerpen voor journalisten in Marokko”, zegt hij aan de telefoon. “Zij die erover berichten, zullen de consequenties daarvan gauw merken.”
“Verwikkeld in dekolonisatie”
De Westelijke Sahara is een gebied in Noord-Afrika, ten zuidwesten van Marokko en ten westen van Algerije. Dit jaar is het veertig jaar geleden sinds het gebied, voorheen een Spaanse kolonie, werd geannexeerd door Marokko. Het grootste deel wordt bestuurd door Marokko als de ‘zuidelijke provincies’. Een vijfde van de regio is in handen van Polisario, de onafhankelijkheidsbeweging voor de Westelijke Sahara.
In 1991 werd een staakt-het-vuren ondertekend door Marokko en het Polisario. De VN erkennen de beweging als de legitieme vertegenwoordigers van de Sahrawi, de oorspronkelijke bewoners van de Westelijke Sahara. De VN noemen de Westelijke Sahara nog steeds een “territorium dat nog verwikkeld is in een proces van dekolonisatie.”
Mohamed Mayara, een ander lid van Equipe Media, helpt Ettanji bij zijn zoektocht naar een dakterras. “De meeste van ons hebben geen journalistenopleiding”, zegt Mayara. “We leren al doende.” Mayara is een Sahrawi die geboren werd in 1975, het jaar van de Marokkaanse invasie. Hij maakt reportages en schrijft persberichten in Engels en Frans. Zijn vader verdween na zijn aanhouding door het Marokkaanse leger toen hij zelf nog maar twee maanden oud was. Niemand weet hoe het hem is vergaan. Zoals veel andere collega’s bevestigt Mayara dat hij al verschillende keren werd gearresteerd en gemarteld tijdens de uitoefening van zijn taak.
Arabische Lente
De grote meerderheid van de Sahrawi leeft in vluchtelingenkampen in Tindouf in het naburige westen Algerije. Ook de leiders van Polisario wonen daar. Equipe Media onderhoudt een vlotte communicatie met het Polisario en ook met Hayat Khatari, de enige reporter die momenteel openlijk verslag geeft de eigen zender van de Sahrawi Arabische Democratische Republiek (SADRTV).
Khatari is een 24-jarige journaliste die begon als verslaggever na de incidenten in 2010 rond het kamp Gdeim Izzik in Laayoune. De oorspronkelijk vredelievende protesten in dat kamp escaleerden en leidden tot rellen die oversloegen naar andere Sahrawisteden op het moment toen het kamp werd ontmanteld in november 2010. Westerse analisten als Noam Chomsky argumenteren dat de zogenaamde Arabische Lente niet startte in Tunesië zoals meestal wordt beweerd, maar wel degelijk in Laayoune.
Khatari’s colega Mahmood al Lhaissan werd volgens een rapport in maart 2015 van Reporters Without Borders gearresteerd en voorlopig vrijgelaten na acht maanden gevangenschap. Er hangt hem nog steeds een straf boven het hoofd voor zijn participatie aan “gewapende bijeenkomsten, het aanvallen van ambtenaren tijdens het uitoefenen van hun werk en de beschadiging van publiek eigendom. ”
Schendingen mensenrechten
In hetzelfde rapport van Reporters Without Borders wordt ook gesproken over de deportatie van de Franse journalisten Jean-Louis Perez en Pierre Chautard, die voor France 3 een reportage maakten over de economische en sociale situatie in Marokko. Ze werden gearresteerd aan het hoofdkwartier van de Marokkaanse Mensenrechtenassociatie AMDH, een van de belangrijkste mensenrechtenorganisaties van het land. Hun videomateriaal werd afgenomen waarna ze op een vlucht naar Parijs werden gezet.
Ook organisaties zoals Amnesty International en Human Rights Watch hebben al verschillende keren de schendingen van de mensenrechten van de Sahrawi door de Marokkaanse bezetter aangeklaagd. De vraag aan de Marokkaanse autoriteiten om een reactie op dit artikel bleef onbeantwoord.
Ondertussen heeft Ettanji een appartement gevonden waarvan hij het dakterras mag gebruiken. De eigenaars zijn Sahrawi. “Dat zou nooit anders zijn”, zegt Ettanji. “We zouden dat nooit vragen aan een Marokkaan”, zegt hij terwijl hij de plek overziet waar de demonstraties zullen plaatsvinden.
