Mijn eerste kennismaking met Griekenland gaat heel ver terug in het verleden. Als 20-jarige kreeg ik samen met mijn buurmeisje een reis cadeau van onze ouders. We zaten beiden in de dup, onze studies wilden niet zo goed lukken en zo belandden we onverwacht in Griekenland. Ik werd terstond verliefd op de blauwe Griekse lucht, mijn vriendin op een reisgenoot. Na heel wat reiservaringen naar Griekenland leerde ik in 1986 mijn toekomstige man kennen in een piepklein dorpje op het eiland Evia. We huwden een jaar later en nog een jaar later werd onze eerste dochter geboren. De aanpassing van Belgie naar ons Grieks dorpje was groter dan ik verwachtte. De zo vriendelijke Grieken behandelden me opeens als een vreemde, vooral de jonge vrouwen hadden het er moeilijk mee dat ik een huwbare man had ingepikt (tja, er waren er dan ook niet veel). Maar doordat ik al vlug in blijde verwachting was veranderde hun houding, kinderen doen veel goed! De tweede dochter kwam twee jaar later.
Van kinderoppas was geen sprake vermits de Griekse schoonmoeder op het vaste land woonde en er verder geen Griekse familie in de buurt woonde, dus werd ik full-time huismoeder. Dit was wel even wennen, gelukkig kwamen er terug sociale contacten met andere ouders toen de oudste dochter naar de kleuterklas mocht. Op die school was het wel even schrikken, het gebouwtje leek meer op een gevangenis, overal tralies voor de ramen, grijze muren, geen sprietje groen op de speelplaats… De eerste schooldag was ook een tegenvaller, van de tien ingeschreven kinderen kwamen er slechts drie opdagen. Gelukkig was er wel een kleuterjuf, want dat bleek later niet altijd het geval te zijn. Het lokaal was al even grauw en triest als het gebouw, enkele houten blokken, een beschadigde poppenkast, een bal, een paar stoeltjes,…Ik begreep vanaf die dag meer dan ooit dat ik dadelijk moest stoppen met vergelijken met mijn oude school. Toevallig had ik school gelopen in de grootste school van Belgie, waarvan het totale grondoppervlak groter was dan ons hele dorp. Van klein tot groot hadden we er aangepaste speelpleinen, sportterreinen, zwembad,… er was geen vergelijking mogelijk!
Toen de dochter naar de lagere school ging, werden we geconfronteerd met het Griekse onderwijs in een klein dorp. Er waren slechts drie klassen, zij had het ongeluk om haar studiejaren in omgekeerde richting te volgen. Toen ze in de 3de klas zat kreeg ze de leerstof van het 4de leerjaar, en in het 4de leerjaar dus de leerstof van de 3de klas. Het zelfde voor het 5de en het 6de leerjaar. Dit maakt de overgang later naar het gymnasium wel extra moeilijk. Gelukkig zat de jongste in de juiste serie en had dit probleem dus niet. Elk jaar werden we geconfronteerd met het wachten op leerkrachten, want deze veranderden zowat elk jaar. Soms hadden we geluk, soms duurde het wel tot december voor er iemand bereid werd gevonden om naar ons dorp te komen. Maar niet alles was slecht, zo was er een gratis taxi-dienst naar school en de boeken waren gratis. Dit vond ik persoonlijk wel een grote geldverspilling, in heel mijn schoolloopbaan heb ik zelf nooit splinternieuwe boeken gehad. En uiteraard was er de individuele behandeling van elk kind, met zo weinig leerlingen werden ze zeker niet als een nummer behandeld! Van discipline was geen sprake, zowel leerlingen als onderwijzers kwamen zowat dagelijks te laat en vaak vertrokken ze ook te vroeg, maar dit bleek hier de gewoonste zaak van de wereld te zijn.
Toen de oudste dochter naar het 2de lyceum ging en de kinderen hun keuze moesten maken welke richting ze zouden volgen, werden we pas een week voor de aanvang van het nieuwe schooljaar verwittigd dat er te weinig inschrijvingen waren en dat de kinderen dus naar een andere stad dienden te gaan. We moesten toen een ingrijpende beslissing nemen, of ze zou verder naar school gaan in de dichtsbijgelegen stad 45 km ver of we zouden met de hele familie tijdelijk verhuizen naar het vasteland. Omdat deze 45 km over een bergpad verliep en de dochter last had van wagenziekte, was dit een haast onmogelijke oplossing. Sommige ouders huurden er een kamer voor hun zoon of dochter, maar ik vond 15 jaar toch wel wat jong om al alleen te gaan wonen. Dus besloten we om met de hele famile te verhuizen naar de overkant en mijn man zou dan op en af varen naar ons eiland. Zo kwam ook de jongste in een grotere en betere school terecht.
Na het afstuderen van het lyceum hadden beide geluk om toegelaten te worden tot de hogere studieopleiding van hun keuze. Hier ging een nieuwe wereld voor me open. Alles was gratis voor hen, eten, boeken, de oudste kreeg zelfs gratis een kamer toegewezen in Zoografos, vlakbij de universiteit. De jongste werd wel erg ver gestuurd, naar Serres, maar ze vond dit niet erg en bij nader inzien was het daar ook veel gezelliger dan in Athene.
TEI Serres
Wij keerden terug naar ons dorp, einde van de zorgen zou je denken … helaas, toen sloeg de crisis toe. De oudste in Athene kreeg te maken met stakingen, veel stakingen, en bij voorkeur tijdens de examenperiode. Mijn man werd verplicht op pensioen gesteld. Maar liefst 18 maanden wachtten we op zijn eerste uitbetaling! We moesten drastische maatregelen treffen wilden we kunnen overleven. Het was onmogelijk om 2 keer een huishouden en dan ook nog zakgeld voor de oudste te betalen die ondertussen naast haar studies al een baantje gevonden had. Dus trokken we in bij de jongste in Serres. Dit was behoorlijk wennen voor elk van ons. De dochter schaamde zich dood dat ze constant haar ouders te logeren had. Zij had zich haar studentenleven wel anders voorgesteld, maar het was de enige manier om te overleven.
Helaas, de crisis bracht ook het hoger onderwijs in opspraak – er waren te veel hogere opleidingen te veel verspreid in heel het land – en door de bezuinigingen waren er opeens niet genoeg docenten meer, dus niet alle vakken konden gevolgd worden.
Bezetting van de school in 2012, omdat er niet voldoende docenten waren
In februari jl. werd dan het plan Athina gelanceerd, dit sloeg in als een bom. Volgens de minister van onderwijs werd er goed en lang over nagedacht, maar eigenlijk werd dit plan opgesteld door een prive-hogeschool, dus er werd nog eens flink voor betaald. Universiteiten zouden worden gesloten, studierichtingen moesten verhuizen naar andere erop lijkende opleidingen, chaos alom! De studierichting van onze jongste dochter werd door het plan Athina ondergebracht in twee andere scholen die niets met haar studie te maken hebben. Een golf van stakingen en betoging zette het hele land in beroering, maar vermits ze totaal geen aandacht kregen in de media en er ook niet door de politici naar hen werd geluisterd, gaf dit een ontzettend gevoel van onbegrip en woede onder de studenten. Sommige veranderingen zijn uiteindelijk wel geschrapt, maar de meeste niet.*
We zijn nu drie maanden verder en er wordt niets meer over dit plan gezegd in de media, maar het is nog steeds niet ondertekend, we moeten maar afwachten tot september dus. Mijn dochter kan volgens de laatste veranderingen niet afstuderen in Serres, maar wel in Athene, maar HOE dat weten ze nog niet, want het lessenrooster is verschilend. Wij wonen in ieder geval al in Athene en ook al vele van haar medestudenten. De TEI – de nieuwe school – in Athene staakt nog steeds want zij willen geen extra studenten, er is echt geen plaats voor hen, terwijl er in Serres plaats zat was. Veel studenten kunnen het financieel niet aan om naar Athene te verhuizen, ten slotte was het al een hele investering door de ouders om hun kinderen in Serres te installeren, en zij zullen misschien met hun studies moeten stoppen. Het is dus allemaal nog heel onzeker voor duizenden studenten.
Het vermoeden groeit bij ons dat het land, stilletjes aan, de hogere studies wil afschuiven naar de prive-instellingen. Bijvoorbeeld de studie van mijn dochter aan het TEI Serres duurt 4 jaar en dan bekomt ze een bachelor diploma – datzelfde diploma behaal je bij een prive-hogeschool (IEK) in 3 of zelfs in 2 jaar tijd. Bovendien werd in februari (bijna 1 maand voor het plan Athina) beslist dat de afgestudeerden van IEK wel op eigen houtje mogen werken (zij hebben het recht om hun verbouwingsplannen zelf te ondertekenen), de afgestudeerden van TEI moeten onder toezicht werken van een architect of bouwkundig ingenieur. Dit is een afwaardering van een in principe gelijkgesteld diploma.
In feite moet je de Griekse jeugd momenteel bewonderen, want zij blijven ondanks alle moeilijkheden** zich inzetten om hun studies af te ronden, terwijl er geen uitzicht is op werk en zeker geen hoop meer voor een goed loon. Voor ons zijn de omzwervingen en de schoolse avonturen bijna voorbij, voor onze dochters begint het pas nu zij financieel op eigen benen leren staan. Zij zullen vanaf nu hun eigen keuzes moeten maken; in Griekenland blijven werken of in het zog van 120.000 andere gediplomeerde jongeren naar het buitenland emigreren? De toekomst blijft een groot vraagteken.
Noella Backx
*Plan Athina 2: de bedoeling is dat er dit jaar nog 405 opleidingen van de 534 overblijven, 103 worden overgeplaatst naar andere steden, 26 sluiten volledig.
**Ook de leerkrachten protesteren opnieuw tegen het feit dat ze per week onbetaald 2 uur langer zullen moeten werken vanaf september, de regering heeft hen het stakingsrecht echter ontnomen via een een bevel tot burgermobilisatie, zodat de examens normaal kunnen doorgaan.
demonstraties in februari 2013 in Serres tegen het plan Athina
Wie in Griekenland woont en zich geroepen voelt om zijn of haar persoonlijke verhaal te delen en mee te schrijven aan dit grote dagboek “Grieks Geluid”, kan een bericht sturen naar de pagina ‘Ariadnes dream’ en/of ‘Hart voor Griekenland’. Alle verhalen dienen in de Nederlandse taal geschreven te worden. De teksten worden vertrouwelijk behandeld door de beheerders en anoniem gepubliceerd, tenzij uitdrukkelijk verzocht wordt om deze op naam te publiceren. De beheerders zijn niet verantwoordelijk voor de inhoud en behouden zich het recht om een verhaal niet te publiceren of te corrigeren op spellings- en andere taalfouten. Inhoudelijke aanpassingen kunnen alleen gebeuren na overleg met de schrijver.
