De Europese unie viert anno 2012 ’50 jaar gemeenschappelijk landbouwbeleid’ (GLB/CAP). Een heuse campagne met interactieve website (*) in 22 talen werd opgezet.
1962 werd inderdaad het jaar dat niet langer kolen en staal (EGKS) Europese landen zouden verenigen. Nee, de steeds verder uitdijende binnenmarkt voor landbouwproducten zou het cement worden van de EG, de latere EU.
1962 is ook het legendarische begin van de eiwitvloed richting Europa. Terwijl dat jaar maar 10 miljoen olie- en eiwithoudende zaden werden ingevoerd, was dat tegen 1992 al 39 miljoen ton. In totaal stromen jaarlijks 50 miljoen ton graanvervangers onze havens binnen.
Het wegduwen van eigen eiwitteelt door goedkope, overzeese soja is al die jaren een vorm van subsidie voor intensieve veehouderij rond de havens, bijvoorbeeld in de stadsstaat Vlaanderen. De goedkope import kan al die tijd dan ook als een verdoken exportsubsidie gezien worden voor de vlees- en zuivelbelangen die in en vanuit de Lage Landen werden opgebouwd.
Sinds 1992 werd het landbouwbeleid al diverse keren grondig omgebouwd. Van een slim prijs- en marktbeleid werd – onder druk van de Wereldhandelsorganisatie WTO – overgestapt op de afbraak van prijzen, gedeeltelijk gecompenseerd door inkomenssteun. ‘Marktgericht produceren’ werd het ordewoord. De mantra ‘competitiviteit’ baart de laatste jaren het spook van de ‘prijsvolatiliteit’.Iedere tijd heeft zo zijn modewoorden. Woorden die belangen verhullen.
Al die jaren blijft de scheeftrekking door de eiwitstromen dé blinde vlek van het GLB. Ook nu weer. In de voorstellen van de Europese Commissie voor de hervorming van het GLB na 2013 wordt met geen woord gerept over onze eiwitafhankelijkheid of over de mogelijke diversiteit aan eiwitbronnen op Europese bodem.
De internationale vleeshandel blijft gouden zaken doen, terwijl de varkensboeren in Vlaanderen al enkele jaren de wanhoop nabij zijn. De soja mag dan al 50 jaar goedkoop zijn binnengevloeid, de voederkost stijgt nu, niet in het minst omdat de helft van de wereldvarkenspopulatie momenteel in China knort. Deze crisis verklaart mee de eigenaardige cijfers voor 2011: het globaal Europees landbouwinkomen steeg met 6,7 %, maar België staat als sterkste daler genoteerd met – 22,5 %.
Wervel voert actie om het ‘witte gat’ van het GLB zichtbaar te maken. Zullen de EU, de Vlaamse regering, de mengvoederindustrie Bemefa en de varkenshouders onze partners worden in een omschakeling naar “terug meer verwevenheid in de landbouw met minder dierlijke ‘productie’?” Met een hoognodige eiwittransitie: meer plantaardige eiwitten voor menselijke consumptie en terug een diversiteit aan eiwitten in het veevoer van varkens, kippen en andere dieren?
En als het even kan: zonder dumping van onze overschotten op de wereldmarkt.
Concreet moet de Europese Unie de moed hebben om in WTO-verband de invoer van veevoedergrondstoffen aan nultarief in de havens aan te kaarten. Dit is een erfenis van de Dillon-ronde van 1962, een deal tussen de Verenigde Staten en de toenmalige EEG. Voor de volledige samenhang, zie de geschiedenis van het veevoer van de 19e eeuw tot nu: http://www.wervel.be/sojaflitsen-publicaties-86/1111-19-mei-2009-veevoeder-een-geschiedenis-van-afhankelijkheid
Enerzijds moet politiek deze te goedkope toevloed van sojastromen afgeremd worden. Anderzijds kunnen de Europese en Vlaamse overheden inzetten op alternatieve eiwitten: lupinen, erwten, bonen, gras-klaver, hennep, … Terwijl de overzeese soja duurder wordt en dus de reële kost weerspiegelt, kunnen boer en boerin éindelijk terug eigen eiwitten in hun teeltprogramma opnemen. Ze worden daardoor niet alleen minder afhankelijk van internationale toeleveringsbedrijven, maar verbeteren in één beweging ook de bodemkwaliteit. Er zal dan minder kunstmeststof nodig zijn, want de meeste eiwithoudende gewassen zijn vlinderbloemigen. Ze hebben de capaciteit om gratis stikstof uit de lucht te halen. Doordat met vlinderbloemigen minder kunstmeststoffen zullen gebruikt worden, kan ook het humusgehalte op onze Vlaamse en Europese akkers toenemen. Meer humus in de bodem betekent meer capaciteit om CO2 op te nemen. Landbouw wordt dan een deel van de oplossing i.p.v. een deel van het probleem van de opwarming van de aarde.
Luc Vankrunkelsven,
www.wervel.be
(*) http://ec.europa.eu/agriculture/50-years-of-cap/index_en.htm
Van de auteur verschijnt een nieuw boek in de context van een Cerrado-tentoonstelling in De Markten te Brussel.
Fototentoonstelling Cerrado: van 8 maart tot 9 april 2012. Vernissage 8 maart om 19u.
Met Braziliaanse hapjes en drank. Iedereen welkom. Workshop ‘juwelen maken met vruchten van de Cerrado en met hennep’: 24 maart van 14u. tot 16u30. Begeleiding: Art’Nativa. Inschrijving verplicht bij de Markten: 02/512 34 25
Lancering ‘Legal! Optimisme – realiteit – hoop’ van Luc Vankrunkelsven. De auteur in gesprek met Lode Delputte, journalist De Morgen en auteur van ‘Brazilië bloeit’: 29 maart om 19u30
Telkens in De Markten, Oude Graanmarkt 5, 1000 Brussel; demarkten@demarkten.be
