Zwartboek

Op 16 november is de eerste versie van dit zwartboek ‘Is dit de nieuwe arbeidscultuur?’ gepresenteerd, en was er tevens een studiedag die afgesloten is met een debat. De studiedag bracht drie groepen samen die nauw betrokken zijn bij uitzendarbeid: de jonge uitzendkrachten zelf, vakbondsafgevaardigden en uitzendconsulenten.

Deze groepen formuleerden gedurende de studiedag vragen en stellingen over de zaken waar zij mee zitten wat betreft uitzendarbeid. Het debat werd dan opgehangen aan die vragen en stellingen.

Getuigenissen

Een studiedag over de toekomst van uitzendarbeid en de plaats van jongeren daarin lijkt broodnodig: in het zwartboek staan maar liefst 1000 getuigenissen van jongeren die op allerlei verschillende manieren slechte ervaringen hebben gehad met een uitzendbureau. “En je moest er echt niet ver naar zoeken”, zegt Bart Holvoet, voorzitter van de Kristelijke Arbeidersjongeren (KAJ).

“Na het verzamelen van getuigenissen zijn wij gaan samenzitten om ze te vergelijken. Hieruit bleek dat dezelfde problemen bij uitzendbureau’s overal in België terugkeren, er is echt een systematiek te zien. Jongeren komen in een soort van ratrace terecht waarin zij steeds meer ontmoedigd raken: vacatures die niet blijken te bestaan, beloftes die niet nagekomen worden en gegevens die kwijtraken, noem maar op”.

“De getuigenissen die wij hebben verzameld zijn van jongeren, maar ik weet dat ook ouderen dezelfde problemen tegenkomen. Flexibility schijnt tegenwoordig bon ton te zijn, maar als dit zo doorgaat zie ik de toekomst somber in”.

De getuigenissen in het zwartboek uiten een schandalig divers palet aan wantoestanden: in werkelijk alle fasen zijn er problemen, van de inschrijving tot aan de (al dan niet) betaling. Weigering tot inschrijving, vacatures in de etalage die niet blijken te bestaan, opleiding en profiel van de jongeren waar nul rekening mee wordt gehouden, opvolging die ontbreekt, een persoonlijk dossier dat spoorloos verdwijnt of aan de poort van je nieuwe baan horen dat ze je toch niet kunnen gebruiken: de lijst lijkt eindeloos.

Onzekerheid

En dat is nog voordat er al een job gevonden is, als je het geluk hebt dat het uitzendbureau je ergens plaatst zijn er nog tal van dingen die mis gaan. De jongeren die hun verhaal doen in het zwartboek spreken van eindeloze opvolging van interimcontractjes. Die zijn voor de duur van een week of zelfs een dag: met als gevolg een constant gevoel van onzekerheid over de (financiële) toekomst.

Jongeren die ziek vallen, iets breken of bijvoorbeeld naar een begrafenis moeten krijgen simpelweg geen nieuw contract meer. De belofte ‘optie vast werk’ is niets waard, het contract wordt stopgezet net voordat het een vast contract moet worden. Als finale druppel wordt loon vaak niet eens volledig of veel te laat uitbetaald.

Jonathan: “Ik heb een opleiding tot schilder/behanger gehad, maar nog nooit een job gekregen die daar iets mee te maken had. Naar mijn profiel wordt totaal niet gekeken. Ik ben eens ziek geworden in de derde week van een vier weken durende opdracht via Randstad. Dat was bij het bedrijf Daikin, waar ik koperen en aluminium buisjes in elkaar moest steken”.

“Ik heb toen een doktersbriefje geregeld zoals het hoort, maar toch hebben ze mijn afwezigheid als onwettig geregistreerd. Het contract voor de vierde week was mij beloofd maar moest nog wel getekend worden, maar omdat ik ziek was in de derde week heb ik dat contract nooit meer gekregen”.

“Daarnaast is er ook een vierde van mijn loon afgehouden voor die maand. Omdat ik dit onterecht vond ben ik bij Randstad op mijn strepen gaan staan, ik heb het wetboek erbij gepakt en ze daarmee geconfronteerd. Mijn moeder heeft daarna ook nog eens naar ze gebeld om te vragen of het opgelost was. Tegen haar zeiden ze dat ze zich moest schamen voor haar zoon, daarna smeten ze de hoorn erop. Nu ben ik levenslang geschorst bij Randstad”.

Boegeroep voor Federgon

Het debat werd gemodereerd door Gilbert De Swert (ex-hoofd ACV-studiedienst) en gevoerd door Herwig Muyldermans (Federgon, koepel van uitzendorganisaties), Mathieu Verjans (nationaal secretaris ACV), een jonge uitzendkracht, een woordvoerder namens de uitzendconsulenten en een jongerendelegee van het ACV.

Muyldermans, die advocaat van de duivel speelde in een zaal vol (terecht) gefrustreerde jongeren, oogstte meer boegeroep dan bijval met uitspraken als: “Je moet je maar gewoon bij tien tot vijftien uitzendbureau’s inschrijven, dan vind je vanzelf een baan”, tegen een jongere voor wie dat allang een gepasseerd station is, “Jullie moeten niet denken dat ‘optie vast’ hetzelfde is als ‘vast’”, “Uitzendconsulenten zijn te beleefd voor de jonge werkzoekenden” en “Er zijn heel veel jonge werkzoekenden die naar een uitzendbureau gaan dat geen werk voor ze heeft”. Je kan hierop terecht de vraag stellen waarvoor die kantoren dan wel bestaan.

De woordvoerder van de uitzendconsulenten stelt twee ingrepen op korte termijn voor: dat de oude, niet meer bestaande vacatures uit de etalages van uitzendbureau’s gehaald worden en dat er eerlijke communicatie gaat zijn over de belofte ‘optie vast’. Deze doelstellingen zouden makkelijk te realiseren moeten zijn. Op de lange termijn zou er een social charter gemaakt moeten worden, waar uitzendkantoren zich aan moeten houden in hun omgang met uitzendkrachten.

Muyldermans vindt de creatie van een social charter een mooi idee, maar is bang dat deze slechts aan de muur gaat hangen zonder inhoud te hebben. Of dat zo is, hangt toch vooral af van hoe dit social charter aan de uitzendkantoren gepresenteerd wordt. Muyldermans vindt dat de communicatie in het algemeen verbeterd moet worden: als een uitzendkracht niet geschikt is voor een bepaalde job, moet de consulent daar eerlijk over kunnen zijn. “Dat klinkt misschien hard, maar het is wel belangrijk”.

Engagement

Verjans (ACV) zegt blij te zijn met het engagement dat te zien is rond uitzendarbeid en hoe deze te verbeteren. Hij zou graag willen dat het (wettelijk) afdwingbaar wordt gemaakt dat vacatures in de etalages van uitzendbureau’s moeten kloppen. Verjans spreekt ook over de stress die een baan als uitzendconsulent met zich meebrengt, wat ertoe kan leiden dat jonge uitzendkrachten niet altijd correct behandeld worden.

“Het is ook belangrijk dat de uitzendconsulenten nog vreugde beleven in hun job, ondanks dat het een moeilijke job is. Veel jonge consulenten hebben niet de ervaring om op een tactvolle manier uitzendkrachten af te wijzen als zij niet geschikt blijken voor een bepaalde job”.

Verkeerd verwachtingspatroon

Een betrokkene uit het publiek stelt dat het verwachtingspatroon dat bij jonge uitzendkrachten wordt gewekt veel te hoog is en dat zij er beter op voorbereid moeten worden dat er niet altijd binnen een maand een vaste baan beschikbaar is.

Een ander suggereert dat er wettelijk een periode opgezet zou moeten worden die bepaalt hoelang een uitzendkracht bij een bedrijf mag werken voordat deze een vast contract moet krijgen. Muyldermans reageert hierop met een fijne sneer: “U moet uw wet eens nalezen, die beperkingen in duur bestaan wel al”.

Het debat eindigt nogal abrupt, maar de partijen lijken het erover eens te zijn dat de communicatie tussen uitzendbureau en uitzendkracht verbeterd moet worden en dat er een einde moet komen aan valse vacatures.

Het ACV wil daarnaast de uitzendkrachten beter kunnen bereiken om hen duidelijk te maken wat hun rechten zijn. Het is te hopen voor de jongeren in de uitzendsector dat deze voorgestelde maatregelen slechts het begin zijn van een hervorming die de vele misstanden die er nu bestaan wegwerkt.

Holvoet (KAJ): “Een van de jongeren op deze studiedag vatte het mooi samen: consulenten zeggen dat ze de juiste jongere voor een job zoeken, maar eigenlijk hoort het andersom: ze moeten de juiste job voor een jongere zoeken”.