Voor meer dan 4000 Antwerpse kinderen en hun ouders is het nog een tijd bang afwachten. Zij weten niet in welke basisschool zij volgend schooljaar terecht kunnen. Het gebrek aan plaatsen kwam aan het licht dankzij het elektronische inschrijvingssysteem.

Dat systeem moet een einde maken aan de mensonterende en sociaal onrechtvaardige kampeertoestanden aan de schoolpoorten. Niet iedereen heeft immers de kans en de assertiviteit om nachtenlang in de voortuin van een school te kamperen.

In Gent werd vorig jaar al met succes geëxperimenteerd met de elektronische inschrijvingen. Antwerpen volgde dit jaar nadat het systeem vorig jaar nog verworpen werd.

“Met de uitbouw van een aanmeldingsregister willen we zorgen voor een eerlijke schoolkeuze waarbij iedereen evenveel rechten heeft”, zo roemt Antwerps schepen van Onderwijs Robert Voorhamme (sp.a) op de nieuwssite Apache.be het Antwerpse systeem.

Antwerpen is Gent niet

Dat klinkt mooi, maar in de praktijk lijkt dat nogal tegen te vallen. Er is namelijk één groot verschil tussen het Antwerpse en het Gentse inschrijvingssysteem. In Gent wordt één criterium gehanteerd: de afstand tot de woonplaats. Arm of rijk, blank of zwart, snel of traag: het maakt allemaal niet uit. Wie dichtst bij de school woont, krijgt voorrang.

In Antwerpen wou men daar niet van weten. “Een systeem dat gebaseerd is op slechts één criterium wordt als te beperkend gezien”, klonk het. En zo kwam er onder zware druk een criterium bij: het tijdstip van aanmelding. Ofwel: wie eerst komt, eerst maalt.

Het was met zeer grote tegenzin dat de federaties van etnisch-culturele minderheden dit zwaar bevochten compromis uiteindelijk aanvaardden.

Kamperen achter de computer

“Het fysieke kampeerprobleem werd zo vervangen door elektronische kampeerellende”, schrijft specialist Marc Laquière in een stuk dat binnenkort verschijnt in het maandblad Samenleving en Politiek. En die ellende was er wel degelijk. Ver van de camera’s en de media in de lokalen van organisaties die ouders hielpen bij het inschrijven van hun kinderen.

Bij het FMV bijvoorbeeld: “Om 14u05 trad het systeem in werking. Ouders probeerden als eerste een plaats te bemachtigen achter een van de computers. Wat iedereen had kunnen weten, gebeurde ook. Men geraakte niet ingelogd. Er waren vertragingen bij het invullen. Het GSM-nummer naar waar de infobrochure over de inschrijvingen verwees, was onbereikbaar en de voicemail van dit GSM-nummer was in een mum van tijd overvol. Ouders probeerden meer dan een school op te geven als keuze maar dat lukte via de elektronische aanmelding niet. De gevolgen van dit alles laten zich raden. Ouders die het opgeven. Onmacht, frustratie, woede, schelden op het inschrijvingssysteem. Onzekerheid of hun kind nu wel is aangemeld”, schrijft Marc Laquière.

“Kortom”, zo besluit hij. “met het criterium ‘chronologie’ worden de kansen om ingeschreven te geraken voorbehouden aan mensen die het vlotst en het snelst kunnen omgaan met een computer en met computertaal. Aan mensen die over een snelle computer en internetverbinding beschikken.”

Ook de mensen van de studiewijzer en het electronische registratiesysteem die zich bijna dag en nacht inzetten om alles in goede banen te leiden dreigen het slachtoffer te worden van dit compromis.

Als de open inschrijvingen straks op 19 april van start gaan – waarbij ouders die nog geen school toegewezen kregen op zoek zullen gaan naar een school voor hun kinderen – dreigen we opnieuw met kampeertoestanden geconfronteerd te worden, vreest Marc Laquière.

Sommige ouders hebben ondertussen een mail en/of brief gekregen dat er geen plaats plaats is in de vijf scholen die ze hebben opgegeven. En moeten straks weer aanschuiven…

De adem van extreemrechts

Maar waarom lukte in Antwerpen niet wat in Gent wel kon? “Enkele elitescholen willen hun privileges niet kwijtspelen. Er is in Antwerpen natuurlijk ook nog altijd de hete adem van extreemrechts”, zegt Marc Laquière.

Vreemd genoeg kunnen de Antwerpse scholen in grote mate zelf bepalen hoeveel gewicht ze toekennen aan de twee criteria. Scholen kunnen zo tot 70 procent kinderen inschrijven op basis van het criterium ‘tijdstip van aanmelding’.

Laquière: “Het is duidelijk dat men scholen die een specifieke (elitaire) recruteringspolitiek willen voeren, ongemoeid heeft willen laten om toch maar een compromis te kunnen bereiken”.

Deze problematiek werd in de media totaal onderbelicht. Meer nog: hier en daar klonk gemor over de “voorrang voor allochtone kinderen”. De Morgen schreef op de voorpagina: “Zeker in Antwerpen heerst er veel ongenoegen omdat sommige scholen die in buurten met veel allochtonen liggen, door bepaalde voorrangsregels van een gezonde culturele mix (opnieuw) dreigen te evolueren naar een concentratieschool”.

Twee dagen later was daarvan een echo te horen in het Vlaams parlement toen Filip Dewinter zei dat ‘allochtone’ kinderen bevoordeeld worden op wat hij noemt kinderen ‘van bemiddelde, hoog- of goedopgeleide blanke ouders’.

Er is dus wel degelijk een tekort aan plaatsen in het onderwijs in sommige steden. En ondanks alles wat er over verteld werd, waren in Antwerpen opnieuw de kansarme en allochtone ouders de klos.

Marc Laquière besluit: “De belangrijkste vraag die zich bij dit alles opdringt, is de volgende: vanuit welke visie wil men aan het onderwijs van de toekomst werken. Eén die draait rond angst en rond de belangen van elitaire scholen of één die draait rond gelijke rechten, kansen en uitkomsten?”

“Een goed en niet voor interpretatie vatbaar inschrijvingsbeleid moet een realiteit worden. Het is de hoogste tijd dat men problemen zoals achterstand van ‘allochtone’ leerlingen, de capaciteitsproblemen … in het onderwijs krachtdadig aanpakt. Keuzes dringen zich op, wil men in Vlaanderen in Europees perspectief beter scoren op het vlak van gelijke onderwijskansen voor alle leerlingen, wil men de toekomst van een grote groep leerlingen niet in het gedrang brengen en wil men de samenleving in haar geheel niet hypothekeren.”

Een ingekorte versie van het artikel van Marc Laquière kan u hieronder vinden.