Een eerste PFAS-bloedonderzoek van Climaxi en een aantal lokale buurtcomité’s bracht in de West-Vlaamse gemeenten Kortemark en Kruisem een vijftigtal mensen samen. Zij lieten een bloedstaal nemen om de eigen PFAS-waarden te meten. In een brief aan de organisatoren, lokale overheden en de eerstelijnszones wil het Vlaams Departement Gezondheid en Welzijn dit initiatief verhinderen.

Deze Vlaamse overheidsdienst uitte vroeger reeds twijfels tegen dit onderzoek maar zet nu een stap verder en mobiliseert tegen het initiatief. De brief van de dienst wordt door betrokken lokale overheden en eerstelijnszones gebruikt als argument om elke medewerking te weigeren en om dokters en verpleegkundigen onder druk te zetten er niet aan mee te werken.

Filip De Bodt, woordvoerder van Climaxi daarover: “Dit is een zelden gezien initiatief. Terwijl wij eigenlijk aan de overheid vragen om het onderzoek in Antwerpen uit te breiden of dergelijke tests terug betaalbaar te maken door het RIZIV, steekt het Departement Gezondheid zijn energie in het boycotten van ons onderzoek. Wij pretenderen echter niet een wetenschappelijk onderzoek te voeren naar de invloed van PFAS op de gezondheid, zoals het Departement in zijn brief laat uitschijnen. Wij gaan enkel na of er PFAS aanwezig is.”

Met een begeleidende brief wijst Climaxi op een aantal zaken en probeert de organisatie informatie te achterhalen door middel van een volledig anoniem onderzoek. Het Departement negeert deze brief echter volkomen.

“We werden in het verleden overstelpt met vragen over de individuele analyseresultaten van mensen uit de buurt. Die gaven PFAS-waarden van 10 tot 25 microgram/per liter, het dubbele tot driedubbele van de waarden waarbij “er geen kans is op verhoogde gezondheidseffecten. Wij merken tevens dat mensen die de no-regret-maatregelen negeren soms nog hogere bloedwaarden hebben.”

No-regret-maatregelen in deze context zijn gedragsadviezen voor iedereen die op minder dan 100 meter verblijft van PFAS-besmette sites. Kinderen jonger dan 12, mensen met immuniteitsproblemen, zwangere vrouwen, vrouwen die b0rstvoeding geven of zwanger willen worden, krijgen het advies geen zelfgeteelde groenten of fruit te consumeren binnen deze zones, geen eieren te eten van kippen, geen eigen putwater te drinken (nvdr.).

“Wij merken dat mensen alerter worden, zodra ze hun bloedanalyse kennen. In Kruisem bijvoorbeeld zijn nog heel wat mensen niet aangesloten op het drinkwaternet. Zij gebruikten hun putwater voor zowat alles en schakelen nu op ons advies over op flessenwater.”

“Overigens heeft de brief van het Departement een pervers effect: hun schrijven zegt in feite tegen de mensen dat er toch niets aan te doen is. Is dit mensen aansporen tot naleven van no-regret-maatregelen?”

Bovendien leest Climaxi in de brief van het Departement een wel zeer bijzondere, in een moeilijk te begrijpen administratieve stijl geschreven, passage. Daarin staat dat de betrokken overheidsdienst niet in staat is te doen wat ervan verwacht wordt, namelijk zorgen voor de gezondheid en het welzijn van de bevolking:

“Daarnaast dient men zich ervan bewust te zijn dat een regionaal medisch milieukundig humaan biomonitoringonderzoek niet op alle plaatsen in Vlaanderen kan worden opgezet, wegens beperkte capaciteit (analyse-, interpretatie- en personeelscapaciteit) en hoge kostprijs.”

Katrin Van den Troost van Climaxi daarover: “Wij menen dan ook dat de overheid niet echt argumenten geeft (tegen ons onderzoek) maar zich wegstopt achter zijn eigen gebrek aan capaciteit en middelen. In alle dossiers die Climaxi behartigt samen met lokale groepen, stellen we bovendien vast dat het Departement Gezondheid zeer zelden enig advies geeft, terwijl de dienst dat nu plots wél doet. Als het Departement tijdig adviezen gegeven had bij het verlenen van de exploitatievergunningen (voor de PFAS-afvalverwerking), dan waren de problemen misschien nooit zo groot geweest”.

“Het Departement vertrekt bovendien van simplistische premissen”, verklaart Tim Deweerdt van de lokale organisatie Leefbaar Kortemark. “Voor de sites van de Silvamo-stortplaats in Kortemark en van Indaver in Stabroek zou er (volgens het Departement) geen reden zijn om no regret-maatregelen te nemen, ‘omdat er geen risico is op lokale blootstelling’.

Dit is hoogst verwonderlijk. In Kortemark en Stabroek bevinden zich grootschalige installaties voor PFAS-afvalverwerking. De effecten daarvan op omwonenden werden nooit eerder onderzocht. Gaat het in de brief van het Departement Gezondheid aan de lokale overheden om dezelfde ‘geruststelling’ als deze die de Vlaamse overheid decennialang blijkt te hebben verspreid over een beweerde afwezigheid van effecten van de 3M-fabriek in Zwijndrecht?”

Climaxi gaat in elk geval door met zijn eigen onderzoek, onder eer in Ronse en Stabroek op woensdag 28 juni.

Meer info:

(Voor meer informatie, contacteer info@climaxi.be). Samenwerking met dokters, wetenschappers en labo’s is reeds bevestigd. De analyseresultaten zullen worden besproken met wereldvermaarde specialisten op vlak van PFAS-vervuiling zoals Jacob de Boer, hoogleraar Environmental Chemistry and Toxicology aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Ook in Leuven heeft men al interesse betoond om aan het initiatief van Climaxi mee te werken.