Dat we dit nog mogen meemaken! Een leven lang werd ik ingewijd in de geneugten van ‘de beste te zijn’, ’de grootste te hebben’, ‘rijkdom te vergaren’, en zelfs ‘dat puur eigenbelang nastreven ook het collectief belang dient’. En nu – met de doortocht van een onooglijk virus – hebben we het plots over contactnood en huidhonger, en dat de mens toch bovenal een sociaal wezen is. 

Pijnpunten 

Dat mensen ooit actie zouden moeten voeren voor ‘de deugddoende effecten van de ontmoeting’: het zou de Oude Grieken best bizar in de oren hebben geklonken. Zij wisten van het noodlot, van menselijke kwetsbaarheid en afhankelijkheid. En dat zelfs de grootste held ook zijn Achillespees heeft. Mensen hebben altijd geweten van voorspoed en tegenspoed, van geluk en ongeluk. En hoe ze in wezen kuddedieren zijn, die samen vreugde kunnen verdubbelen en samen de pijn kunnen halveren.

Wetenschap (in wezen een grote zegen natuurlijk!) en bergen welvaart, en hybris navenant spoelden die evidentie weg. Even in de geschiedenis dachten we dat the sky the limit was, en waanden we ons allemaal een beetje een god in’t diepst van onze gedachten.

De sixties beloofden zelfs de ultieme jump van welvaart naar welzijn. Ze stoeiden gretig met flower power en bed-ins, maar in 1974 bracht George Harrison de LP Living in the material world uit, en was het vet van de soep, en de speeltijd voorbij. Het neoliberalisme werd de nieuwe bijbel. 

Marktwerking en concurrentie werden nog verder aangezwengeld. De mens werd een individu. En met de zelfbeschikking werd ook haar spiegelbeeld – de eigen verantwoordelijkheid, maar ook ‘de onverbiddelijkheid’ dus –  geïnstitutionaliseerd.

In 1994 schrijf ik een boek, een pleidooi voor een Cultuur van de Ontmoeting. Uit bezorgdheid vooral. Omwille van de verzuringsgolf die Vlaanderen toen overspoelde. En ik kon er ook niet langer naast kijken: het publiek van de hulpverlening en de geestelijke gezondheidszorg was op twee decennia danig toegenomen én danig verjongd. De ongeborgenheid en de ondraaglijke nietigheid van het bestaan waren al lang geen patent meer van een kreunende onderklasse, maar als een kleverige olievlek deinden ze uit, naar hogerop en vooral naar jongere mensen. Op 20 jaar was de ongelukkigheid danig gedemocratiseerd…

Doe wel, en zie eens om

Maar op Oikonde Leuven betrokken we al van in 1969 gewone burgers bij onze zorgverlening, en met succes. Mensen, die wél goed geselecteerd waren, maar veelal zonder enige speciale expertise en ‘gratis en voor niks’ gingen samenwonen met ‘fragiele vreemden’. Er gebeurde daar niks speciaals, maar zonder woorden werd er wel continu gezegd: “Gij hoort erbij, en wij gaan zorgen voor mekaar!”.

Dit is wat welzijn in essentie doet: de helende en heilzame krachten van de Ontmoeting voluit laten spelen en ‘renderen’. Door mensen (opnieuw) geborgenheid en zin en goesting in mekaar te geven. Het diepe besef ook dat je gedragen wordt en dat je ertoe doet. Thuis, op school, op het werk, in de buurt, in de wereld.

Kortom: Welzijn is geen ‘zelfstandig’ werkwoord, Welzijn is een koppelwerkwoord. 

Twee events kunnen ons van 1 tot 10 oktober al goed op weg zetten. Op De Tiendaagse van Cultuur en Ontmoeting (www.zukzuk.org) kan je het lokale aanbod vinden van heel wat verenigingen, en ook De Tiendaagse van Geestelijke Gezondheid (www.samenveerkrachtig.be) verbindt veerkracht met de kracht van Ontmoeting.