De internationale editie van de Financial Times heeft een stuk gepubliceerd van Tax Justice Network’s Nick Shaxson en John Christensen . Het evalueert hoeveel vooruitgang de G-20 landen hebben geboekt sinds de top in London van april 2009 ten opzichte van het vooropgestelde doel, namelijk de aanpak van het bankgeheim en de belastingparadijzen. Alleen de titel zegt al genoeg: “Tijd voor de zwarte lijst van witwasoperaties in belastingparadijzen”
In april 2009 deed de Britse premier Gordon Brown, de toenmalige voorzitter van de G-20, de volgende toezegging: “Om actie te ondernemen tegen rechtsgebieden die weigeren mee te werken, waaronder belastingparadijzen.
Wij staan klaar om sancties op te leggen om onze overheidsfinanciën en financiële systemen te beschermen. Het tijdperk van het bankgeheim is voorbij . Wij noteren dat de OESO vandaag een lijst publiceerde van landen, beoordeeld door het Global Forum tegen de internationale standaard voor de uitwisseling van fiscale informatie”
In de herfst van dat jaar verklaarde de Franse president Nicolas Sarkozy, de huidige G-20-president: “Er zijn geen belastingparadijzen meer”.
Krachtige uitspraken , maar bevatten deze stoute beweringen minstens een grond van waarheid?
In de geest van het aanstellen van de vos als bewaker van het kippenhok, gaf de G-20 opdracht aan de OESO (de leden daarvan zijn onder meer prominente geheimhouding- rechtsgebieden , zoals de Verenigde Staten, Luxemburg, Zwitserland, het Verenigd Koninkrijk en haar afhankelijkheden en overzeese gebieden, Nederland, en Oostenrijk) om de aanval te leiden.
De OESO publiceerde prompt zijn zwarte / grijze / witte lijst, maar kwam binnen een paar dagen in de problemen, toen het geheel van de belastingparadijzen werd verschoven van de zwarte lijst naar de grijze, en dat gebaseerd op niets meer dan een belofte tot samenwerking.
Veel van ‘s werelds grootste geheimhouding-rechtsgebieden werden direct op de witte lijst geplaatst, op grond van het feit dat zij al overeenkomsten sloten tot fiscale informatie-uitwisseling (TIEA) , onderhandeld met minstens 12 andere landen (zo ook België dus). Op deze zwakke en arbitraire basis, signaleerde de OESO aan de rest van de wereld dat vooraanstaande geheimhouding-rechtsgebieden, zoals die , afhankelijk van de Britse kroon (Guernsey, het eiland Man en Jersey) , allemaal brandschoon waren .
Het werd echter nog erger. In de loop van 2009 en 2010, renden veel van de grijze rechtsgebieden rond de wereld om de 12 TIEA’s af te sluiten om zo op de witte lijst te kunnen schitteren . Het Scandinavische blok bleek in deze bijzonder nuttig, omdat een enkele overeenkomst met het blok telde als zeven afzonderlijke overeenkomsten, met inbegrip van de Faeröer, Groenland en IJsland.
Om de zaak zo mogelijk nog kluchtiger te maken, sloten de grijs-genoteerde rechtsgebieden gewoon onderling TIEA’s. Tegen het einde van 2010 stonden nog slechts negen geheimhouding-rechtsgebieden, goed voor minder dan 2 procent van de wereldwijde handel in offshore financiële diensten, op de grijze lijst van de OESO. Op papier leek Sarkozy’s wilde droom werkelijkheid geworden. Of niet?
Maar eenmaal een geheimhoudings-rechtsgebied 12 TIEA’s heeft getekend, zijn deze overeenkomsten dan werkelijk zoals ze ons werden voorgespiegeld?
Shaxson en Christensen zijn sceptisch.
Hun commentaar in de Financial Times: “Een land kan geen gebruik maken van een TIEA om vragen te stellen voor algemene informatie over de bezittingen en het inkomen van hun burgers . In plaats daarvan moeten ze op voorhand al weten wie degene is die belastingen ontduikt en waar hij van verdacht wordt, om het belastingparadijs tot handelen aan te zetten.Het is weliswaar beter dan niets , maar het schrikt belastingontduikers veel te weinig af “.
En daarin schuilt het probleem. De G-20 moet gericht zijn op het creëren van een effectief afschrikmiddel tegen offshore belastingontduiking. In plaats daarvan peddelen ze naar achteren onder druk van de OESO-leden die vastbesloten zijn om hun lucratieve offshore bancaire industrieën te beschermen.
Shaxson en Christensen beschrijven dit gebrek aan politieke wil ronduit als onverdedigbaar. Zij stellen een aanzienlijke verhoging van de lat voor, van ten minste 60 TIEA’s, voor een land toegang krijgt tot de witte lijst van de OESO.
Maar ze gaan verder door aan de OESO te vragen om regelmatig informatie te publiceren over de hoeveelheid gegevens die daadwerkelijk wordt uitgewisseld (iets waar OESO-landen merkwaardig terughoudend over zijn).
Nog beter ware het, zeggen zij, dat de OESO overgaat van het zwakke “op aanvraag” uitwisselingsmodel naar het veel effectievere “automatische” systeem voor de uitwisseling, goedgekeurd door de Europese Unie en nu gebruikt als model voor de VS FATCA.
Nog hoger leggen ze de lat, door te vragen dat de identiteit van degenen die de controle hebben over, of profiteren van bedrijven en trusts, openbaar wordt gemaakt, en dat belastingontduiking het predikaat ‘misdaad’ krijgt, zoals het het witwassen van geld.
President Sarkozy roept in november 2011 de top van de G-20 leiders bijeen in Cannes. Hij moet dringend het publieke vertrouwen in het financiële systeem herstellen, nog steeds kwetsbaar en gevoelig voor de crisis. De sociale druk van onderop van zowel de publieke opinie als steeds strijdbaarder Europese vakbonden en werknemers wordt steeds sterker. Belastingparadijzen aanpakken is een essentieel onderdeel voor dit proces.
In dit stadium is Sarkozy’s bewering dat “er geen belastingparadijzen meer zijn ” een vertelsel zonder inhoud. Hij zou er goed aan doen de lat ettelijke stappen hoger te leggen.
Eric Goeman, coördinator FAN
