We zijn aanwezig geweest in het Holland College bij een lezing met simultaanvertaling in de reeks Middaggesprekken over en met de Russische Oppositiebeweging “De Zachte Kracht” tegen de oorlog in Rusland. Deze reeks wordt georganiseerd voor leden van de KU Leuven en alumni.  Aan het woord is Svetlana Oetkina. Zij werd onlangs door De Standaard geïnterviewd via telefoon toen zij in Finland was;  gisteren verscheen het stuk in de krant. (Zie addendum).

In juli 2022 – een half jaar na het begin van de inval –  werd de strenge wet tegen “gebrek aan respect voor de overheid” en “onjuist nieuws” gestemd.  Op een lijst met verboden en geblokkeerde sites stonden in december zowat 247.000 sites..

“Elke vorm van kritiek wordt gecriminaliseerd”. “In Rusland is het onmogelijk nog onderscheid te maken tussen waarheid en verzinsel”.. heeft de internationale vereniging van journalisten gesteld.

De vereniging van regime-kritische vrouwen De Zachte Kracht in Rusland is gebaseerd op een tiental principes. Waaronder mensenrechten, vrouwelijke leiding. “Het is tijd voor zachte waarden in de politiek” stelt Oetkina.

Militarisering van de maatschappij

In Rusland is sprake van sterk toegenomen militarisering. Soms komen soldaten naar de scholen om te getuigen hoe fantastisch het is om frontsoldaat te zijn.
De Oppositievereniging neemt tegenmaatregelen. “De wetten zijn vaak snel en zonder juridisch overleg gemaakt; daarom zijn er juridische achterpoortjes en die zoeken wij ”
De helft van de vrouwen-activisten is nog in Rusland, de andere 50 % werkt vanuit het buitenland.
Ze geven o.a. info over Geweldloosheid. Er wordt ook steun georganiseerd voor vrouwen die in de gevangenis zitten.

“De cancel-trend naar de gehele cultuur uit Rusland in sommige westerse landen is natuurlijk te betreuren” vernemen we. In het begin van het conflict werden inderdaad ballet- en concert ensembles geweigerd- ook in ons land.

“In elk geval is het belangrijk dat jullie in het westen weten dat er een belangrijke oppositie is in Rusland zelf.”

“Maak deze acties, o.a. gesteld in samenwerking met Amnesty International en Memorial, meer bekend in uw midden, waar je kunt.”
Op mijn vraag of er een Engelse website is, blijft het antwoord onduidelijk. Wellicht via Telegram stelt de professor Slavistiek die aanwezig is.

Op vraag uit het publiek over de reden voor de hardnekkigheid in verband met het vermijden van de term Oorlog door het Poetin-regime leren we dat na WO II het sovjetregime de hele tijd sprak over het belang van “Ruski mir”- Russische vrede/wereld.
Oorlog moest ten alle prijze vermeden worden. “Vandaar dat Rusland tot op vandaag met alle middelen tracht vast te houden aan het oude sentiment dat Rusland de sterke, de goede is, zoals bij het neerslaan van het Duitse nazi-regime”.

De minste kritiek op de oorlog ligt zeer gevoelig voor het regime. Alles echter dat met met oorlog en leger te maken heeft, is “heerlijk”. Er grijpt een militarisering van de cultuur plaats.

In deze tijd van strijd tussen opinies en met zware overheidscontrole op de taal en de gedachten bij de burgers is bijvoorbeeld het boek “1984” van George Orwell nergens meer te verkrijgen… “Een man die exemplaren ervan uitdeelde op de stoep is na een paar minuten opgepakt”

Addendum

Artikel in De Standaard van 14 juni met interview met Svetlana Oetkina van “De zachte kracht”

De Zachte Vrouwen die het Russische regime liever achter de tralies ziet

Citaten

De tijd is voorbij dat de Russische propaganda blindelings werd geloofd. ‘Meer dan anderhalf jaar na de invasie in Oekraïne beseffen vele Russen dat de werkelijkheid anders is dan de versie van het Kremlin’, zegt Svetlana Oetkina. ‘Een nieuwe mobilisatie zal nooit zoveel rekruten opleveren als het ministerie zou willen.’ Oetkina (54), een van de stichtende leden van Mjagkaja Sila, ‘De zachte kracht’, een organisatie van Russische vrouwen die tegen de oorlog is. Oetkina praat met De Standaard vanuit Finland. Zij is in mei uit Rusland gevlucht, nadat ze door de politie zwaar mishandeld was. Er lopen drie aanklachten tegen haar. Ze had waarschijnlijk gevangenisstraf gekregen, omdat ze op een schutting ‘neen aan de oorlog’ had geschreven.

Acht vrouwen van uw groep zitten in de cel. Waarom is het regime zo bang van jullie?

‘We leven in een autoritair regime waar elk verzet hardhandig de kop wordt ingedrukt. Tegenwoordig moet je vermijden dat je in de kijker loopt. Een blauwe jeans met een geel hemd kan je al in de problemen brengen. Toch groeit de groep die niet wil meewerken aan dit systeem. Velen verzetten zich passief of onzichtbaar. Die groep is groter dan uit de sociologische onderzoeken blijkt.’

Hoe weet u dat?

‘Via onze beweging en chats op de sociale media heb ik veel contacten met mensen in Rusland. Veel Russen zijn burgerlijk ongehoorzaam: ze sturen hun kinderen niet naar de lessen propaganda op school, op hun job lopen ze de kantjes ervan af of laten bewust steken vallen, ze reageren niet op oproepingsbrieven. Ze komen niet op straat, maar doen zwijgend niet mee aan het systeem.’

Wat doet jullie organisatie?

‘We zijn vooral actief op de sociale media. We willen de tegenstemmen aan bod laten komen en we verspreiden berichten en informatie om kritische burgers argumenten te geven om weerwerk te bieden tegen de militaristische propaganda op school of elders. Ons Telegramkanaal telt meer dan vijfduizend abonnees, maar we communiceren ook via andere kanalen, zoals Signal. Echt actievoeren wordt almaar gevaarlijker.’

Hoe gaat het met de vrouwen van uw organisatie die in de gevangenis zitten?

‘Bedroevend slecht, vanaf de eerste dag in de cel gaat hun gezondheid achteruit. Sommigen voelen de behandeling die ze ondergaan als een marteling. Zij zijn ook niet heel jong: tussen dertig en ergens in de zestig. We weten dat hun gezondheid beschadigd is en dat ze daar de rest van hun leven onder zullen lijden. Aleksandra Skotsjilenko (32) zit in de cel omdat ze in de winkels de prijsetiketten verving met bordjes over de gesneuvelden in Oekraïne.’ ‘Zij heeft een glutenintolerantie waar in de gevangenis geen rekening mee wordt gehouden. Vrienden die aangepast eten wilden brengen, werden niet toegelaten. Ze zit sinds april 2022 in de gevangenis en ze wacht nog altijd op haar proces. Het gaat niet goed met haar.’

Is die beweging sterk genoeg om de oorlog te stoppen of Poetin te doen wankelen?

‘Ik ben ervan overtuigd dat een volgende mobilisatie minder soldaten zal opleveren dan de streefcijfers van het ministerie. De mensen hebben intussen geleerd dat de oorlog meer is dan een mooi uniform of soldaatje spelen, zoals de propaganda vertelt. De harde realiteit is dat de jongens in het leger slecht behandeld worden en als lijken terugkomen. Vele Russen beseffen dat de strijd in Oekraïne niet verloopt zoals het Kremlin hen beloofd had. Maar ik geloof niet dat kritiek op zijn beleid Poetin kan stoppen.

Komt de kritiek nu van de mensen die hun zonen naar de oorlog hebben gestuurd?

‘De kritische jonge mensen die via VPN-verbindingen op hun pc buitenlandse media konden volgen, zijn bijna allen uit Rusland vertrokken. Nu beginnen de inwoners van het diepe platteland te beseffen dat ze belogen zijn. Zij zouden compensatie krijgen voor de mannen die naar Oekraïne gingen vechten. Voor een volk als de Boerjaten dat in het oosten van het land in armoede leeft, zonder werk, zonder gezondheidszorg, waren het waanzinnige bedragen of cadeaus, zoals een auto. Om die redenen zijn veel jongens vertrokken en gesneuveld. Maar veel van hun families hebben nog geen roebel gezien. Als zoon of man verdwenen is en er geen lijk is, worden de nabestaanden niet uitbetaald. (In Oekraïne vertellen dorpelingen over de vele massagraven waarin de Russen hun lijken achterlaten, red.) Naar verluidt heeft het compensatiefonds te weinig middelen om alle families te vergoeden.’

‘In de deelrepublieken zoals Dagestan, Boerjatië of in het verre oosten van Rusland, leven nu veel families met gesneuvelde of invalide mannen. Ze beseffen dat de propaganda waarin ze tientallen jaren hebben geloofd, niet strookt met hun realiteit en ze stellen zich nu vragen bij de verhalen op televisie. Ik betwijfel of zich daar nog veel mannen zullen opgeven bij een volgende mobilisatie.’