Het succes van de PVDA+ en Groen bij de voorbije gemeenteraadsverkiezingen in Antwerpen was voor de beweging Christenen voor het Socialisme aanleiding voor kerstinterviews met hun lijsttrekkers Peter Mertens en Meyrem Almaci. In deze eerste bijdrage de belangrijkste passages van de Peter Mertens’ visie op de (christelijke) arbeidersbeweging en op Christenen voor het Socialisme.

Peter Mertens kreeg volgende vragen voorgeschoteld: Hoe verklaar je de puike resultaten^[1]? Wie zijn de mensen die voor jouw partij gestemd hebben? Met welke prioriteiten gaat jouw partij nu verder aan de slag? Komt er een links front tegen de verrechtsing? Hoe kijkt jouw partij aan tegen de situatie in Antwerpen?

Hoe ziet jouw partij de rol van de (christelijke) arbeidersbeweging? Is er volgens jouw partij een rol weggelegd voor een beweging zoals ‘Christenen voor het Socialisme’? Is de verkiezingsoverwinning een kans om de harde besparingen te counteren?

De gesprekken vonden plaats op 12 november en 30 november, dus voor er een bestuursakkoord tot stand kwam in Antwerpen en in district Borgerhout.

De (christelijke) arbeidersbeweging

“We hebben veel stemmen behaald bij brede lagen van de werkende bevolking, naast havenarbeiders bijvoorbeeld ook veel stadspersoneel, als gevolg van de afbouw van de openbare dienstverlening in de stedelijke zwembaden en de sluiting van zeven wijkbibliotheken.

Vele gewone werknemers, maar ook veel actieve vakbondsmensen uit beide grote vakbonden, dus ook het ACV. Dat is erg belangrijk voor ons. Ik ben zo’n 120 keer gaan spreken over mijn boek ‘Hoe durven ze’. Veel meer voor ACV-leden en KWB-afdelingen, op alle mogelijke plaatsen van het land tot in de kleinste parochiezaaltjes toe.

De christelijke arbeidersbeweging heeft duidelijk een sterkere organisatorische poot dan de socialistische. Maar voor ons is het vitaal dat we kunnen rekenen op vakbondsmensen van de twee arbeidersbewegingen.

De vakbonden zijn namelijk de belangrijkste kracht die werkende mensen hebben bij hun bescherming als sociale groep. Er is een veelheid aan organisaties die zich organiseren rond één thema, een hobby, ontspanning of cultuur en we vinden dat die bewegingen erg belangrijk zijn en vaak onderschat worden.

Er is echter slechts één beweging die mensen organiseert in hun hoedanigheid van werkende mensen en dat is de vakbond en de arbeidersbeweging. De arbeidersbeweging is enorm belangrijk. Zie maar naar Griekenland, Portugal en Spanje. Gelukkig zijn er daar nog vakbonden die de werknemersbelangen verdedigen. We zullen ze hier ook nodig hebben. Ze liggen wel onder vuur.

In de ontwerpnota-De Wever voor Antwerpen wordt gesteld dat er ‘een minimumdienst in de haven ten allen tijde’ moet worden opgelegd. In het Nederlands wil dat zeggen: het stakingsrecht van dokwerkers, sluiswachters en loodsen moet aan banden gelegd worden. Dan heb je een politieke stem nodig die dat programma afkeurt.

Die nota is ondertussen van tafel geveegd, maar vergis je niet, dat voorstel komt zo weer boven tafel. Toen vorig jaar de vakbonden de Scheldelaan blokkeerden en de BBTK demonstreerde op de Meir, schreeuwde De Wever moord en brand. Verbieden die handel en de politie erop afsturen, luidde zijn boodschap.

Voor de PVDA zijn de vakbonden bevoorrechte partners en we gaan ervan uit dat alles een ontwikkelingsfase heeft. We hebben nu een brief gestuurd aan de leiding van ACW/ACV en ABVV om een gesprek te hebben over de toekomstige sociaal-economische ontwikkelingen in Antwerpen.

Welke verwachtingen hebben de arbeidersbewegingen ten overstaan van de PVDA-fractie in de Antwerpse gemeenteraad? Welke bezorgdheden, standpunten en voorstellen moeten daar op tafel gelegd worden? We hebben nog geen antwoord, maar de signalen die we opvangen, laten het beste verhopen. Die aanpak is niet nieuw voor ons.

Ook vroeger gingen we te rade bij organisaties van het middenveld, zoals samenlevingsopbouw, jeugdwerkers en vakbonden. We gaan die tournee opnieuw doen. We hebben 23 verkozenen (gemeenteraad, district en provincie) en jullie zijn voor ons belangrijke partners om te wegen op het beleid.

Het spreekt uiteraard voor zich dat van al die organisaties de vakbeweging voor ons een absolute prioriteit is. De verhouding met de arbeidersbeweging zit in een ontwikkelingsfase. Wat we nu stedelijk doen, moet kunnen doorgroeien naar het nationaal niveau.

Met een breder mandaat kan dit nu wellicht met meer gewicht dan vroeger. Ook vroeger al hadden we contacten met Luc Cortebeeck (ACV) en Rudy De Leeuw (ABVV). Dat is geen geheim, al moeten we vaststellen dat we niet op alle punten dezelfde visie deelden.

Op de ontwikkelingen in de christelijke arbeidersbeweging hebben wij geen vat. Het is echter wel duidelijk dat voor vele ACV-militanten en KWB-leden de band met de CD&V absoluut geen strijdpunt meer is. Ik merk daar veel open en eerlijk zoekende progressieve krachten voor wie zowel Groen als de PVDA een alternatief kunnen zijn.

Christenen voor het Socialisme

De PVDA is geen partij gebaseerd op religieuze beginselen, maar we beseffen heel goed dat er plaats moet zijn voor religie. Religies maken deel uit van de samenleving. Dat willen we zeker erkennen. Het is ook zo, historisch en vandaag, dat mensen kracht en houvast in religie vinden. Daar willen we niets van af doen.

We zien echter ook dat binnen religieuze stromingen een hevige strijd woedt tussen progressieve strekkingen die emanciperend werken, stemlozen een stem geven, onderdrukking bestrijden, voor bevrijding oproepen en meer reactionaire stromingen waar vaak ergerlijke conservatieve opvattingen worden gehuldigd die de sociale strijd afremmen.

Wij hebben dus veel respect voor een beweging zoals ‘Christenen voor het Socialisme’ die in een Europese context oproeit tegen conservatieve tendensen, aan de progressieve kant van de samenleving staat en het debat op levensbeschouwelijk vlak aanwakkert.

Naast een rol op levensbeschouwelijk vlak, claimen jullie ook een beweging te zijn die opkomt voor het socialisme. Dat is het maatschappelijk debat. We hebben meer dan ooit nood aan zo’n debat. Dat was de afgelopen twintig jaar niet zo evident. Het postmodernisme predikte het einde van de grote verhalen.

We belandden zo in het moeras van het pragmatische alledaagse, het neoliberale kortetermijndenken. Er mocht niets structureel in vraag worden gesteld en er mocht niet naar de oorzaken gezocht worden. Het maatschappelijk debat werd zo ondergesneeuwd. Probeer dan maar eens visionair te zijn, dat maatschappelijk debat op gang te trekken.

Met de crisis waar we nu al enkele jaren mee geconfronteerd worden, groeit ook de ‘waarom’-vraag. Waarom gebeurt wat nu gebeurt? Waarom zijn wij te duur? Waarom worden de Grieken naar de slachtbank geleid? Ik denk dat er de komende vijf à tien jaar meer en meer ruimte komt om dat maatschappelijk debat nieuw leven in te blazen.

Dat debat is natuurlijk nooit helemaal weg geweest, maar het stond wel op een klein waakvlammetje. Nu wordt het tijd dat vlammetje aan te wakkeren. Daarbij is een beweging zoals ‘Christenen voor het Socialisme’ van strategisch belang.

Ik zeg dat niet omdat jullie een sympathiek clubje zijn, maar vanwege het feit dat de dynamiek die ik bij jullie aantref hartverwarmend is en getuigt van een volgehouden en doortastend engagement.

Voetnoten

• [1]Met bijna 8% van de stemmen en 4 zetels van de 55 werd PVDA+ in één klap de vierde partij van Antwerpen op de hielen gevolgd door Groen (7,95%, +3,24% tgo 2006, 4 zetels).