Ik schenk mij net een pilsje in. De plof waarmee het lidje los komt, maar wel aan het blikje vast blijft, en het bier bereikbaar komt, doet mij terug gaan naar het verleden. Als jongeman zag ik de blikjes op de markt komen. Hoe lang heeft het niet geduurd dat wij als ecologisch bewuste jeugd, onder andere actief in het reservaat Doode Bemde en in waterwildtellingen, met lede ogen zagen hoe duizenden metalen lipjes op de aarde, op straat en in de natuur wegvielen… Als onze zeer op handel en commercie toegespitste tijd en wereld toch maar een béétje meer natuur-gericht konden denken en handelen… Een ander visioen komt bij me op. Ik sta als tien of elf jarige op de ‘speelplaats’ tijdens de middagpauze in het schooltje dat wij binnen stroomden in “de rij” omstreeks kwart na acht in de morgen in de Vaartstraat. Momenteel is daar het Vredegerecht van Leuven gevestigd en de school “De zevensprong”. Ik keek naar de blauwe lucht en de witte wolken boven de wel acht meter hoge muren en bleef nadenken over een woord dat wij net hadden ontmoet bij het lezen. “Ecologie”. Ik dacht, ik voelde, ik wist met heel mijn geest en hart en ziel: “Dat is iets dat wij als mensheid veel meer centraal moeten zetten…”

Mijn liefde voor dieren was al zeer jong zeer groot. Als wij kunstwerkjes mochten maken in het zesde leerjaar, koos ik ervoor die rond dieren te laten draaien wat het motief betrof. Op een keer had ik een twee op tien gekregen van juf Malisse, omdat ik niet snel genoeg vorderde: ik had een kartonnen ton van Dash waspoeder willen bekleden met afbeeldingen van dieren uit vrouwenbladen die wij en masse ter beschikking kregen. Er waren er weinig… Pas twee weken na de deadline was ik klaar, toen ontving ik een negen, geloof ik. Ook mijn tekeningen uit dat jaar 1971 die ik nog bewaar, vertonen vooral landschappen, bossen, zwammen en dieren, vossen, eekhoorns, konijnen, zwaluwen en een verdwaalde fazant.

Mijn passie voor de relatie mens-dier stamt in feite van toen ik nauwelijks twee was. Moeder, die als gouvernante van wanten wist bij het opvoeden van ukkies, las toen geregeld voor uit een prachtig werkje uit de reeks “Gouden Beertjes”. Dat verhaal was uit het Amerikaans vertaald door Annie M.G. Schmidt, de getalenteerde literator die onlangs overleed. Het ging over een jonge Indiaan, Aquila, die een jonge blanke ving tijdens een solo-expeditie waarin hij zijn mannelijkheid wou bewijzen. Een storm stak op, de jongen viel van zijn paard en werd daarop ook nog eens gered door de “vijand” die hij met zijn lasso gevangen had. De lynx moest afdruipen. Aquila ziet in dat je niet zomaar in het wilde weg vijanden mag maken, en dat mensen veel kunnen hebben aan elkaar, ook juist in de strijd tegen de soms almachtige, gevaarlijke natuur. Later heb ik veel gelezen en documentaires gekeken die zowel het begrip als de liefde voor indianen en voor natuur en de Evolutie hebben verdiept en verbreedt. Tot en met het unieke “Black Elk speaks”, het verslag van zijn leven en zijn spirituele ervaringen van de laatste indiaanse medicijnman, opgetekend door John Neihardt; de reeksen “Red Road” en “Buddy Longway” (tekenverhalen van de Zwitser Claude “Derib” Deribeaupierre) bevatten de boodschap op zeer toegankelijke manier voor jong en oud; en tot en met de doorgedreven studie van het leven en denken van Charles Darwin en zijn evolutie-inzicht in de dubbele biografie van Janet Browne (nog onvertaald).

Vanuit die achtergronden was het voor mij een verlossing vast te stellen dat vorig jaar, in 2019, wereldwijd jongeren opstonden om het op te nemen voor de Natuur en de mannenmaatschappij met haar zwak voor geldgewin en macht, onze gemeenschappelijke toekomst bijna ongemerkt zeer zwaar aan het ondergraven was. Daarom ben ik zeer gelukkig met het verschijnen in onze boekhandels van een unieke, uitgebreide strip die met zeer veel feiten en mooie tekeningen de geschiedenis brengt van de indianen in de North West Territories in Canada, en verduidelijkt hoe wij als westerse mensen helaas boordevol onbegrip met deze mensen zijn omgegaan. Zonder waardering voor hun levenswijze, zeer dicht, “tres contre” naar het woord van de Franse artiest als hij over vrouwen spreekt, bij het land, de natuurlijke hulpbronnen, de wilde dieren, de bomen (die ook juist gehakt en gezaagd worden, om te gebruiken en om mentaal ok te blijven), het water, de zon, de nacht, de sterren, de rivieren… en dit in een echt gemeenschapsleven, waar de kinderen blij en gelukkig buiten speelden en met geduld uitleg kregen als zij iets fout deden, en nooit fysiek gestraft werden. Helaas is het beeld intussen vaak bijna diametraal veranderd. Door de invloed van de westerse gedachten en waarden.

–

Hoe “een natuurmens” leeft, in grote verbondenheid met het land, het bos en de wilde dieren en neerhofdieren, en hoe hij en zij uit die contacten en dat ritme blijkbaar een innerlijke vrede haalt en zeer goede sociale contacten en communicatieve ingesteldheid, ik heb  het persoonlijk mogen meemaken. Gedurende een jaar of twee eind jaren negentig ging ik in elk seizoen enkele dagen doorbrengen in de bossen bij La Roche in de Ardennen. Daar in het kleine boerderijtje was ik de gast van zulke unieke natuurmens uit eigen streek; de voormalige jachtwachter en houthakker Roger François. Ik kon uren naar hem luisteren, bij de zoemende kachel die kolen aankon, maar die de Ardennais meestal voedde met hout dat hij zelf had aangekocht en verzaagd. Of tijdens de lange avonden in het zomerhalfjaar, onderwijl genieten van een van de kommetjes slappe koffie die wonderwel samenging met het leven in dit stukje Ardennen. Roger vertelde mij hoe hij dermate opgenomen was in de kleine maar menselijke gemeenschap van Devantave, dat het hem vaak anderhalf uur nam om 250 meter verderop een werkje te gaan verrichten in zijn weide: de mensen die hij passeerde keken allen uit naar een goed gesprek met de bekende oude dorpeling die het Ardennen offensief (dat van start ging op 16 december 1944, de verjaardag valt morgen!) nog had meegemaakt, en die een toelating had gehad van de overheden om huisdieren deskundig te doden, zodat mensen van de omliggende dorpen hem heel het jaar kwamen opzoeken. Rond kerstmis 1999 aanhoorde ik het verhaal van Roger, die weduwnaar was geworden een paar jaar vroeger, hoe hij ooit te kampen kreeg met een schouwbrand. De hars van de dennenbomen (les résineux) die hij in de kachel stookte, die zich had neergezet in de schouw, had vuur gevat. Een grote steekvlam schoot uit de schouw, boven het dak uit. De echtgenote was in paniek; maar Roger, die nooit om een kans verlegen zat zijn persoonlijke koelbloedigheid en levenservaring in de verf te zetten, had haar gezegd: gewoon laten uitbranden. En zo geschiedde, zonder negatieve gevolgen. Vandaag de dag is het algemeen bekend dat je van een leraar of een andere “informatiebron” niet alleen kennis en informatie opdoet. Je raakt vaak ook “besmet” met waarden en houdingen. Ik mag stellen dat de gretigheid om te converseren en het zelfvertrouwen nodig om sociaal vaardig en open te zijn, die heb ik overgenomen tijdens die dagen bij Roger. Toen ik na een vijftal sessies van verblijfsrecreatie in Leuven terug keerde, merkte ik dat sommige mensen op die vlotte communicatie en dat praatgenoegen graag in gingen, en anderen klapten dicht. Walen en Vlamingen, ze kunnen van elkaar bepaalde deugden leren.

–

Je zal maar God, de Schepper zijn. Na ongeveer vier en een half miljoen jaar heb je eindelijk je werk een beetje op orde. Van de aapachtige Australopithecus die in Afrika leefde, zijn er nu overal ter wereld mensengemeenschappen die een hard leven kennen, maar wel in harmonie met de klimaatsomstandigheden, de fauna, de flora en elkaar. Zoals in Canada, de Dene, in Groenland en Alaska en aan de Noordpool, de Inuït. En in de vlakten van het midden van Noord-Amerika de Lakota en anderen die elk deel van de bejaagde Bizon verwerken en gebruiken. En voor het dier nog sacrale eerbied hebben ook. Je zou als God van minder glunderen en je verguld weten. Komt er daar op een bepaald moment toch wel een Westers-Democratische Mens met een hoog eigenwaarde gevoel die mensen aanpakken met wat intussen officieel benoemd is als “Culturele Genocide”!

Dit  perspectief-aanbod als inleiding op een woordje van de recensent in me over het keiharde, kei-zachte, keigoede boek, de graphic novel die in twee talen in de boekhandels ligt en een pagina grote positieve recensie kreeg in De Standaard Letteren van zaterdag 12 december: “Paying the land” van de ervaren en gelauwerde reporter-stripmaker Joe SACCO.

_____________________

Als vooruitziende mens, zonder veel eigen verdienste hoogbegaafd geboren, die ver in de toekomst vooruit kijkt als hobby en als ontspanning de grote problemen van de mensheid tracht op te lossen, lang voor de mensheid ze heeft gezien, is het lastig leven. Meestal hebben mensen niet door waar je het over hebt. Gelukkig blijkt de tijdsgeest dan steeds meer te gaan in richtingen die je als kind al voor je zag als de beste. En je hebt altijd foute vormen van “geloof” en gedrag te bestrijden.

Neem nu dit. Een boek als dit is zo danig relevant, dat het voor ons best drie of zelfs tien pagina’s aandacht kreeg. Veel macht heb je als onafhankelijke publicist niet. Maar ik heb al vrij jong het adagium omarmd, Wie Doet Wat Hij Kan is Waard Dat Hij Leeft.

Laat mij dus maar een klein signalement annex mini recensie op tafel leggen. In de versie op Facebook heb ik de kans gegrepen een kleine verzameling reproducties mee te geven.

Uit mijn zelfgekozen isolement kom ik om even een eye-opener mee te geven en een mini recensie.

Het boek “Paying the land” van Joe Sacco is mooi, spannend en bevat Wijsheid die veel levens kan redden, volgens mij.

(Het is in vertaling beschikbaar). In de Standaard Letteren van zaterdag is het positief besproken, over volle pagina.

De gelauwerde auteur en tekenaar ging op bezoek in het Hoge Noorden. Waar de mensen leven die tot voor kort in harmonie bleven met zowel de natuurlijke omgeving als de voorouders. De “Deneh”. Intussen is het contact met de westers-Europese cultuur voor velen onder hen slecht afgelopen.

Ook nadat de politieke overheden het idee kregen de kinderen van hun ouders weg te halen om de Taal van deze mensen, een tussenvorm van de Lakota (Sioux) en Inuït (Eskimo) als je wil, en de natuurverbonden Cultuur en leefwijze onlosmakelijk verbonden met het ecologische Wereldbeeld!) te vernietigen en met westerse ideologische “software” te vervangen!

Als je het goed ziet, is dit diep-tragisch: de klimaatdreiging en de proliferatie van al te vijandige nieuwe virussen opent de ogen.

Hier werd op ongelofelijk aanmatigende manier een cultuur uitgewist die in tegenstelling tot de onze geen schade deed aan de Natuur. Die je met gerust hart kon volhouden en aanprijzen, voor de volgende tien generaties, voor de volgende duizend jaar…

Een grote les die ik hier uit haal is ook deze: ga nooit full speed mee in een politiek of religieus systeem. Blijf kritisch.

Kijk en studeer breder dan het frame van de toonaangevende groep of institutie in een bepaalde tijdsdoorsnede..

Illustraties

-Cover van “Paying the land” door Joe SACCO

-instructief sfeerbeeld over de manier waarop de “indianen” destijds voor de komst van de westerling leefden, in sacrale én werkzame harmonie met fauna, elementen en land(schap). Hoe diep deugddoend is het, te kunnen opstaan om de zonsopgang te schouwen en daarvoor dankbaar te zijn. Een bron van leven die haaks lijkt te staan op onze moderne tijd en Verlichte waarden, tijdsgebruik, arbeidsethos en houdingen…

-Beelden van de gedwongen opname van de inheemse kinderen in inernaat-scholen waar christelijke professionals hen mentaal en fysiek mishandeld hebben en pogend de eigen taal hebben ontnomen, afgeleerd. Voordeel was dat de leerlingen leerden lezen en schrijven; en op termijn daardoor in het juridisch en politiek activisme, verzet konden gaan.

-Beeld van de jonge man die de Residential Schools overleefde, en na terugkeer mits moeilijke aanpassing, verder het leven van het land en van de jacht en de visvangst onder de knie kregen.

-Beeld van de straten vol angstige mensen met mentale problemen, die best een therapeut konden gebruiken. Helaas is het verschil met onze contreien slechts gradueel. Ook bij ons is de mentale gezondheid aan een straffe zorg-beweging toe. Reeds jaren is de vraag naar geneeskundige zorg voor meer dan de helft over mentale problemen; toch blijft het aantal middelen slechts zes procent, veruit de meeste fondsen en personeel gaan nog altijd (zoals na de oorlog) naar fysieke pijn en problemen… Dat heeft Manu Keirse, voormalig kabinetschef van de Minister van Gezondheid in de eerste paars-groene regering, onlangs nog opgemerkt in een opiniestuk in De Standaard. Ik heb zelf met deze wantoestand en scheve verhouding kennis gemaakt, onder andere tijdens mijn jarenlange werk bij de algemene hulplijn Tele-Onthaal.

– Vaak zoeken velen, vooral de mannen, vlucht in alcohol; dit in combinatie met de vrieskoude heeft vele overlijdens meegebracht. Ook suïcide is er een groot probleem. Dit bij zowat alle inheemse stammen, van de Inuït over de Dene en de Mohawk en andere Canadese First Nation tot de Native Americans zoals de Lakota, de Cree, de Navajo en de Cherokee in de VSA.