In het vak gewasbescherming leerde ik (ondertussen meer dan 30 jaar geleden) over de giftigheid van producten. Men heeft het dan over de LD50 of de dosis waarbij 50% van de individuen sterft. Men gebruikt niet de LD100. Op het eerste zicht is dat vreemd, maar met wat uitleg gaat dat al heel wat beter. Er is immers geen enkel product dat giftig is voor alle individuen. Er zijn altijd overlevers. Om die uitzonderingen niet mee te nemen in de cijfers, gebruikt men de LD50.

Dat brengt mij naadloos bij de boeren. Ik las een artikel waarbij de schrijver zich sterk maakte dat de boeren het kunnen. “Het” was gewassen telen zonder dat de bodem overbemest wordt. Is dat zo? Kun je dat zeggen als iedere dag 24 boeren stoppen? “Het” kunnen lijkt mij dus eerder een geval van overlevers.

Boekhouders geven voordrachten over de toestand in de varkenshouderij. Ze leggen uit dat er nog steeds bedrijven zijn die winst maken. Dat er bedrijven zijn die zelfs overwegen om stallen bij te bouwen. M.a.w. de bedrijven die verlieslatend zijn, zijn slechte boeren. Is dat zo? Ik ken veel heel goede boeren die verlies maken. Mij lijkt het eerder een geval van overlevers.

Bij de oprichting van de EG wilde men er voor zorgen dat iedereen toegang zou hebben tot voedsel. Goedkoop voedsel dus. Om anderzijds de boeren een degelijk inkomen te garanderen zou men hun inkomen compenseren. Dat systeem zijn de bewuste landbouwsubsidies. Subsidies die voortdurend aangepast worden. Bij iedere aanpassing is er een correctie die steeds een vermindering inhoudt. Boeren moeten flexibel zijn om zich aan te passen. Is dat zo? Kan een bedrijf dat afhankelijk is van grond en klimaatsomstandigheden wel flexibel zijn? Of is het gewoon een kwestie van toeval, een kwestie van overlevers?

Aan dit tempo zijn er in 2030 geen boeren meer, uitgezonderd enkele overlevers die ontsnappen aan het voortdurend veranderend gif van de LD50.