De nieuwe dienst zal zich niet bemoeien met het dagelijks leven van burgers of hun politieke rechten schenden, heeft de overgangsregering beloofd. Maar het gebrek aan informatie doet de angst rijzen dat de nieuwe veiligheidsdienst dezelfde repressieve rol zal spelen als zijn voorganger.

Op 15 maart kondigde de nieuwe minister van Binnenlandse Zaken, generaal-majoor Mansour al-Essawy, de formele ontmanteling van de gehate veiligheidsdienst SSI en de verschillende besturen en kantoren van de dienst aan. Daarmee kwam de regering tegemoet aan een wens van de oppositie.

Volgens een woordvoerder van de minister wil Al-Essawy onder de naam Nationaal Veiligheidsbureau (NSB) een nieuw veiligheidsapparaat inrichten. De rol van het nieuwe bureau zou beperkt worden tot “het bewaken van de nationale veiligheid en de coördinatie tussen overheidsinstellingen om het ‘binnenlandse front’ te beschermen en terrorisme te bestrijden.”

De ontmanteling van de SSI was een belangrijke eis van de oppositieleiders tijdens de Revolutie van 25 januari, die uiteindelijk leidde tot het vertrek van president Hosni Moebarak. Sinds het vertrek van Moebarak wordt het land bestuurd door het leger.

Geen details

Tegenstanders van het regime verwelkomden aanvankelijk het besluit om de SSI op te heffen. Maar dat enthousiasme is bekoeld. “Er is tot nu toe sprake van een onvergeeflijk gebrek aan informatie over de rol en activiteiten van de nieuwe veiligheidsdienst”, zegt Amr Hashim Rabie, politiek expert aan het Al-Ahram Centrum voor Politieke Studies in Cairo.

“Officiële verklaringen over de nieuwe veiligheidsdienst zijn erg kort en details ontbreken”, zegt Bahy Eddin Hassan, directeur van het Centrum voor Mensenrechtenstudies in Cairo. “Dat heeft ertoe geleid dat zowel politici als het publiek zich afvragen in hoeverre de nieuwe dienst slechts een afgezwakte versie van de oude zal worden.”

Hassan nam zelf contact op met het ministerie van Binnenlandse Zaken om duidelijkheid te krijgen over de plannen, maar hij kreeg te horen dat nog over de rol en activiteiten van de NSB wordt gediscussieerd.

Volledige transformatie

Op 12 april meldden de staatsmedia dat driekwart van de functionarissen van de SSI – degenen die betrokken zijn geweest bij het volgen van dissidenten – naar andere overheidsorganen is overgeplaatst, zoals hulpverleningsdiensten en de brandweer. De overige 25 procent zou niet besmet zijn met politieke kwesties en kan blijven werken bij de nieuwe veiligheidsdienst.

“Dat is een goede stap, maar het is niet voldoende om eenvoudigweg mensen te vervangen. De manier van werken van de dienst moet volledig getransformeerd worden”, zegt Rabie. “We moeten er zeker van zijn dat de nieuwe veiligheidsdienst niet zal vervallen in dezelfde methoden en technieken die de SSI hanteerde.”

Onafhankelijk onderzoek

Tijdens het dertigjarige bewind van Moebarak werd de SSI frequent beschuldigd van mensenrechtenschendingen. Volgens critici had de dienst vooral tot doel het heersende regime te beschermen en dissidentie op hardhandige wijze in de kiem te smoren.

De mensenrechtenorganisatie Amnesty International heeft vandaag (woensdag) een rapport gepubliceerd waarin het onmiddellijk een onafhankelijk onderzoek eist naar de mensenrechtenschendingen door de SSI onder Moebarak.

De agenten van de SSI gebruikten administratieve detentie als een middel om opposanten, critici, mensenrechtenactivisten en criminele verdachten op te sluiten zolang ze wilden zonder enige vorm van proces, stelt Amnesty.

Bij de honderden gevallen die de mensenrechtenorganisatie onderzocht, werden de mensen niet geïnformeerd over de reden van hun arrestatie. Velen mochten niemand contacteren en geen juridische bijstand vragen. Sommigen verdwenen voor maanden. Gevangenen werden routinematig gefolterd met elektroshocks, slagen en zweepslagen.