De Standaard brengt een artikel dat wel eens vele levens  zou kunnen  veranderen in goede richting. Het is een pleidooi om ouders niet te verwijten “Met je kinderen slapen, dat doe je  niet”. Kennelijk is dit laatste blijkbaar nog de heersende geest bij “Kind en Gezin”. Het gaat om een verfrissende tekst van de pedagoog en vader David De Beukelaer over de diep deugddoende waarde van samen slapen. Wij hopen op een mentaliteitswijziging.

Dat het om een waardevol artikel gaat, kan iedereen met gevoel of ervaring in opvoeding zien. De eerste levensjaren zijn deze waarin onze indrukken het diepst gaan en het meest blijvend indruk maken. Dat is het fundament waarop wij als lid van de gemeenschap van Homo sapiens zijn opgetrokken. Dat er ooit een andere mentaliteit is kunnen groeien, waarbij het tastbaar delen van lichaamswarmte werd afgekeurd, het mag een voorbeeld heten van de ontsporing waarbij de mens (in ons deel van de wereld) er in is geslaagd bijzonder “onnatuurlijke waarden” aan te hangen. Het lijkt hoog tijd in dit opzicht “de klok terug te draaien” en “terug naar de natuur” te gaan.

Laat mij bij deze gelegenheid een persoonlijk getuigenis geven, dit thema is ons immers bijzonder dierbaar, wij geloven in de kracht van samenleven die hier gepromoot wordt. Mijn broertje en ik hebben tot een jaar of tien vaak samen met moeder geslapen. Moeder had de eerste duizend dagen de tijd om zo goed als altijd bij ons te zijn. Zij heeft mij – als was zij een moederdier met straffe roeping – vaak op de heup gedragen in de eerste levensjaren. “Dan had ik één hand vrij om het huishoudwerk te doen” zegde zij. Zo kreeg ik als grote baby het diepgaande besef: “ik ben de moeite waard”, “Ik mag er zijn”, “In de baarmoeder was het fijn. Nu ben ik in de buitenwereld. Maar goed, ook dit universum wenst mij. Het is hier goed, we blijven.” Psychologen en pedagogen spreken hier van “Basisvertrouwen” verworven door een gezonde, sterke Binding.

Het gezin kwam in zwaar weer terecht kort nadat ik vier jaar was geworden. Persoonlijk kreeg ik het als kind en tiener lastig. Altijd kon ik echter als bron van inspiratie en hoop, van geloof in het goede van de dingen en geloof in mijzelf, terugvallen op die “gouden begintijd”.

Na decennia stug doorgaan, heb ik bepaalde problemen mogen overwinnen. Ik ben een gelukkige en mannelijke mens die iets mag betekenen voor anderen. Als hulpverlener aan de telefonische hulplijn Tele-Onthaal Brabant heb ik kunnen bieden aan mensen in mentale nood wat ik zelf zo  tastbaar had gekregen: vriendelijke nabijheid. Gedurende acht jaar heb ik meer dan drieduizend mensen met klachten rond eenzaamheid, huiselijke conflicten, angsten, psychose, depressie, verwarring en verslaving opgevangen. Acht op de tien bellers die vochten met acute plannen tot zelfdoding… heb ik na een tweetal uren luisteren en aanmoediging bieden opnieuw  in beweging kunnen zetten. Ik kon hen van uit eigen diepte levensmoed, betekenis van leven en existentiële rust bieden. Een wonderdokter was ik niet: twee acute bellers zegden mij na het gesprek: “U bent zoals de anderen. Ik ga het nu doen! Dit waren mijn laatste woorden.”

Met lede ogen heb ik vanaf begin jaren negentig vernomen hoe veel kinderen en tieners akelig verdwalen in het bestaan. Met comazuipen, geweld, vandalisme en psychose. Vanaf 1997 heb ik met een tiental opiniestukken in De Standaard mee dit tij trachten keren. Door de aandacht te trekken op de eigentijdse problemen die te maken hadden  met mentale gezondheid, het welbevinden, het niveau van medemenselijkheid en blijkbaar blijvend gebrek aan geluk en tevredenheid bij sommigen. Onlangs schreef ik een blog met een pleidooi voor meer warmte en liefde in het gezin. Het nieuwe stuk in de krant laat mij toe een en ander in context te brengen. In die blog is er ook een link naar een mooie site “samen slapen”. Er bestaan ook handboeken over.

Onze partnerrelatie loopt intussen overigens goed. Met veel warmte, tederheid, passie, wederzijdse zorg, luisteren en dialoog. Dat schrijf ik voor een deel toe aan die warme, uiterst gezellige eerste levensjaren. Jong geleerd is oud gedaan. Wie goed ontmoet, kan later zelf goed doen. Er zijn theorieën in de psychologie die stellen dat je als volwassene maar diep gelukkig en tevreden kunt zijn als je op zulk “geheugenspoor” kan terug gaan.

Hieronder laat ik, gezien de waarde van deze boodschap, de tekst uit De Standaard volgen. Vooraf geef ik als smaakmaker en als  persoonlijke getuigenis, een selectie bedenkingen van lezers op de pagina van De Standaard via Facebook.

Iconisch beeld van het deugddoende natuurlijke genoegen van samen slapen, jong en oud samen.

Foto: Tamiki Sono, Japan.

Dialoogbedenkingen

Een dame stelt:

ja eigenlijk raar he, zo onnatuurlijk, geen enkel ander zoogdier doet dat (denk ik?)

Daarop vul ik aan:

Het is inderdaad frappant: de vier “andere” soorten Mensapen hebben het duidelijk over deze boeg gegooid: in programma’s over dierentuinen die over een pasgeboren Gorilla of Chimpansee of Orang Oetan hoor je: “Nu gaat die baby vierhonderd dagen lang niet van de huid van die moeder af. Vanaf ongeveer een jaar mag hij een halve meter van haar af gaan…”! In dit verband ben ik geneigd voor een keer de   gedachte die leeft bij veel mensen te bevestigen: luister naar de toon van twee verschillende begrippen: “Mens-dom” versus “Dierenrijk”.

Getuigenis:

“Ik zei het een vriendin eens: eigenlijk is het toch gek dat men van kinderen verlangt dat ze in alleen en in hun eigen bed liggen, zogezegd voor hun zelfredzaamheid en zelfstandigheid. En eens we volwassen zijn, gooien we dat overboord en mogen we terug samen kruipen, zijn we dan plots niet meer zelfredzaam en zelfstandig of zo?”

Integraal Getuigenis:

“Altijd samen geslapen met mijn kinderen, en ze als baby heel veel gedragen in de draagdoek. Ze zijn heel zelfstandig, hebben zelfvertrouwen, een stevig dosis empathie, zijn initiatiefnemers en sociaal vaardig. Ook tijdens de borstvoeding was het superhandig en fijn. Er zijn trouwens onderzoeken naar gedaan en door onze biologische programmering hebben baby’s die alleen slapen een voortdurend verhoogd stressniveau wat een negatief effect heeft op de ontwikkeling. Óók als je ze geleerd/geprogrammeerd hebt geen kick te geven hebben ze een verhoogd stressniveau.

Hoe minder affectief en responsief ouders zijn, hoe ongelukkiger en hoe lager het zelfbeeld en zelfvertrouwen van de kinderen. Emotieregulatie leer je door een responsieve en affectieve ouder die inspeelt op je behoeften. Angst en verdriet hebben koestering en troost nodig. Boosheid uiteindelijk ook. Kinderen die van hun ouders niet op een constructieve manier leren omgaan met hun emoties zijn vatbaarder voor latere relatieproblemen, persoonlijkheidsstoornissen en verslavingsgedrag.

We willen toch allemaal gezonde en gelukkige kinderen en latere volwassenen, toch? Een basis pedagogie lijkt me noodzakelijk voor elke toekomstige ouder. Wiegendood wordt trouwens al langer in verband gebracht met vaccineren ipv met samen slapen. 2/3 van de wereldbevolking slaapt met zijn kinderen. Vooral de westerse, materieel verwende en emotioneel beschadigde mens schopt zijn baby’s vroegtijdig uit het veilige nest. Als samen slapen zo desastreus was, dan was elk zoogdier ten dode opgeschreven. Uiteraard, als je onder de psychofarmaca, onder de drugs of onder de drank zit, rookt in de slaapkamer, is het niet veilig want dan zijn je zintuigen verdoofd

Getuigenis met antropologisch-sociologische feitenkennis:

“In Japan slapen kinderen steevast bij hun ouders tot ze 2 jaar zijn om de kind ouderbinding extra stevig te maken.”

Getuigenis

“Samen slapen met je kinderen versterkt de veilige hechting. Slechte raadgevers van kind & gezin durven nog steeds zeggen dat een kind zich in slaap moet huilen”.

Getuigenis

“Eindelijk eens een artikel waarin geschreven staat wat ik altijd als heel natuurlijk aangevoeld heb. Kind en Gezin-consulenten gooi je met hun ‘goede’ raad soms beter buiten.”

Getuigenis

“Voor mij is het onvoorstelbaar, (om in baby termen te spreken: van de pot gerukt), hoe in onze cultuur en gemeenschap zo een idee is kunnen gemeengoed worden: dat je babies met liefde of warmte zou kunnen teveel ‘verwennen’… Een schoolvoorbeeld is dit hoe in de opvattingen in West-Europa een akelige, schadelijke vorm van “onnatuurlijk” denken is ingeslopen.”

Negatief getuigenis

In zelfde kamer. Maar in zelfde bed? (Dit bericht kreeg al snel zeven antwoorden)

Negatief getuigenis van een heer:

“Had Nooit gedacht dat de zetel zo’n rust kon bieden. voor mij is er allesinds geen plaats meer in bed”.

Getuigenis van een vader

“Toen m’n oudste zoon ferme nachtmerries begon krijgen legde ik hem bij me en hij sliep de hele nacht door, nu is een eenpersoonsbed aangeschoven zodat ook z’n broer er bij kan en we met 3 comfortabel kunnen slapen. Het gevolg is dat ik s nachts nooit meer hoef op te staan, nooit gehuil meer en 2 gelukkige kinderen en een happy papa. Voor een nieuwe vrouw is er dus geen plaats in de weekends maar dat is dan maar zo, mijn kinderen zijn veel belangrijker!”

Wanneer iemand schuchter de link legt met de talrijke zelfdodingen, zij meende dat het er drie waren per dag, gaf ik deze reactie:

Inderdaad! Ik heb acht jaar ongelukkige mensen opgevangen bij de hulplijn Tele-Onthaal en onderzoek gedaan over Zelfdoding. Het aantal bedraagt tot voor kort minstens negen per dag voor ons land. Duizend Vlamingen kiezen die intrieste uitgang uit het leven elk jaar. De laatste jaren doet het probleem zich, zo vernam ik vorige week nog tijdens een zoomsessie van de befaamde kinderarts Peter Adriaenssens, de laatste tijd zelfs voor bij tienjarigen! “Die staan nu dagelijks op spoed… terwijl dit kort na de eeuwwende nog niet voorkwam”. Het is de hoogste tijd dat wij als samenleving grondig bijsturen. Minder richten op de klassieke waarden van de arbeidsmarkt en de consumptiemaatschappij, en meer op natuurlijke waarden die de medemenselijkheid aanzwengelen, en de innerlijke rust en de tevredenheid bevorderen

_____________________________________________________________

Hier volgt het artikel uit De Standaard. Het lijkt mij het soort tekst te zijn, die een omwenteling in belangrijke dagelijkse gewoonten kan inluiden.

Is samen slapen met je kind dan zo apart?

David De Beukelaer    Vader en pedagoog.   woensdag 26 mei 2021 om 3.25 uur

(Bij de foto: Naast onze partner slapen vinden we comfortabel en rustgevend. Maar onze kinderen mogen datzelfde comfort blijkbaar niet ervaren, merkt David De Beukelaer op. Waarom blijft bedsharing in een taboesfeer hangen?)

Zelf ken ik heel wat ouders die samen slapen met hun kinderen. Maar hoe groot die groep is, en in welke vormen samen slapen voorkomt, daar had ik tot voor kort het raden naar. Dus liet ik me uitnodigen in Whatsappgroepen voor ouders en stelde de vraag: hoe slaapt u?

De reacties waren even verbazend als uiteenlopend. Niet minder dan een op de drie gezinnen gaf aan ge­regeld samen in één bed te slapen. De meeste ouders beweren beter door te slapen, minder stress te ervaren of een betere band met hun kind te hebben ontwikkeld. In tijden waarin we onze smartphone meer strelen dan onze dierbaren bieden we de aanraakarmoede hiermee het hoofd.

Talloze slaapconfiguraties passeerden in de gesprekken de revue: ­allemaal in een familiebed, een stapelbed in de kamer of één groot patchwork aan matrassen. Anderen laten hun kleintjes in een eigen kamer slapen, maar maken duidelijk dat ze ­altijd welkom zijn, als ze behoefte voelen aan troost of omhulling.

Huilen in het donker

De constante in de ­getuigenissen was borstvoeding.In navolging van de richtlijnen van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO)proberen veel moeders langer dan drie maanden de borst te geven. In het begin leggen ze de baby nog geduldig terug in zijn wieg in zijn kamer, maar bij velen belandt de baby al snel in hun bed of het aanpalende babybed. ‘Anders gaat de keuze voor langer borstvoeding ­geven ten koste van je slaap en geef je op.’

Men zegt wel eens: een kind draag je negen maanden in en negen maanden op je buik. Voor een jong kind gaat de intieme nabijheid verder dan aanraken. De geur, de stem, de hartslag van een liefdevolle ouder: ze dragen allemaal bij tot de ontwikkeling en groei van het kind. Een hechting ­impliceert aanraking, maar evenzeer emotionele hechting en psychologische veiligheid. Het is ruimschoots aangetoond dat kinderen met een veilige hechting later vlotter sociale en intieme contacten kunnen onderhouden.

Geen enkel zoogdier legt zijn jongen apart te slapen. De periode waarin kinderen het meeste nood hebben aan fysiek contact, hechting en veiligheid, krijgen ouders al te vaak het ­advies om hun kinderen weg te ­duwen: een aparte kamer, naar de ­crèche na drie maanden of in het donker laten huilen. Hoewel kinderen doorgaans beter slapen als ze de ­nabijheid van een ouder of ander ­gezinslid voelen, volharden we in de boosheid: de ongezonde focus op ‘zelfstandig doorslapen’ geeft ouders vaak het gevoel iets verkeerd te doen als ze hun baby bij zich in bed nemen.

De periode waarin kinderen het meeste nood hebben aan fysiek contact en hechting, krijgen ouders al te vaak het ­advies om hen weg te ­duwen

Nooit seks?

De richtlijnen over borstvoeding (twee jaar volgens de WHO) staan in schril contrast met de heersende bangmakerij over bedsharing. Die spagaat leidt tot uitgeputte ouders die hun kind toch bij zich in bed nemen, om zelf voldoende rust te krijgen. ­Alleen kan het ontbreken van goede richtlijnen en begeleiding tot gevaarlijke situaties leiden.

Vooroordelen over gezinnen die ­samen slapen zijn er in overvloed. ­Ouders die aan bedsharing doen, ­geven hun baby’s een verhoogd risico op wiegendood, toch? Samen slapende ouders voeden kinderen op die aanhankelijk, overmatig gehecht en verwend zijn. Of misschien nog de meest hardnekkige: ouders die hun kind bij zich laten slapen, hebben nooit seks.

Die vooroordelen leven meestal bij ouders die nooit samen slapen met hun kinderen, of die al overtuigd zijn van de schadelijk effecten. Om zeker te zijn dat ik zelf geen vooroordelen meedraag, bel ik Nina Mouton op. ‘Eindelijk iemand die dit aankaart’, klinkt het tevreden bij de klinisch psycholoog en auteur van het boek Mild ouderschap. ‘Mijn ervaring is dat ­onder meer Kind en Gezin ouders bang maakt voor bedsharen met de kinderen en zeker met hun baby. Wiegendood heeft niets met samen slapen te maken. Als een baby sterft in het ouderlijke bed, dan is dat door het ontbreken van goede richtlijnen.’

Nog even over die seks. Dat lijkt al bij al goed mee te vallen. Zo heeft bedsharing hoegenaamd geen invloed op de intimiteit. Dat ouders er creatiever door worden, dat wel. Maar minder actief? ‘Nee hoor, de oude kinder­kamer is nu een multifunctioneel berghok’, grapt een vader.

Schuldig verzuim

Ouders, zorgverstrekkers en peda­gogen geven eenzelfde signaal: de ­gewoontes in gezinnen zijn het voorbije jaar grondig door elkaar geschud. We eten gezonder en fietsen meer. Ook de waardering voor de tijd die we samen doorbrengen als gezin heeft aan belang gewonnen. Bed­sharing met de baby en andere kinderen was voor vele ouders de ideale oplossing om uit de neerwaartse spiraal van vermoeidheid en machteloosheid te ­raken.

De vele verhalen getuigen dat het ook in Vlaanderen niet gaat over een enkeling: duizenden ouders crashen door slaapgebrek.

En doordat bedsharing in een taboesfeer blijft hangen, zitten ouders vast in een vicieuze cirkel van onveilig samen slapen waar ze niet over kunnen of willen praten.

Grootschalig onderzoek is er niet, maar dezelfde cijfers komen vaak ­terug: als 30 procent van de gezinnen (soms) samen slaapt, dan wordt het hoog tijd die praktijk in een veilig ­kader te gieten waarin erkenning, heldere richtlijnen en bespreekbaarheid een centrale plaats krijgen.

Kind en Gezin orkestreert nu een selffulfilling prophecy: dé autoriteit in opvoeding vertikt het om ouders te adviseren en te begeleiden bij veilige bedsharing. Daardoor doen ­ouders zelf maar wat. Ironisch genoeg veroorzaakt de organisatie onveilige situaties door net zo strikt op veiligheid te focussen. Ik noem dat schuldig verzuim. Want niet elk gezin prop je straffeloos in een theoretisch pedagogisch denkkader.

(Verschenen op woensdag 26 mei 2021)

Illustratie

“Family Sleeping”. Nathan and Harmony, Flickr

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Steun hier