Paul Magnette vindt dat een nationalistisch kader heilzaam kan zijn. Zonder dat kader “ontstaat een schadelijk gevoel van verlies van referentiepunten en van ontsporing. (…) Ik durf zelfs erkennen dat een vernieuwd vertrouwen in het nationaal model noodzakelijk is om te verhinderen dat het nationalisme het monopolie wordt van de neonationalisten.” 

De Wever op zijn wenken bediend

Ware het niet dat we sinds een jaar alleen maar politieke spelletjes spelen, dan was er nu applaus gekomen op de banken van de N-VA. Magnette vervult een hartewens van De Wever. In zijn debat met antinationalist Verhofstadt heeft die er zich over verheugd dat zijn gedachtegoed ook bij “progressieve nationalisten” als de socioloog Craig Calhoun is doorgedrongen. De N-VA’er Peumans, Vlaams parlementsvoorzitter, riep op 11 juli vorig jaar de Waalse regionalisten op ook Wallonië meer armslag te geven en te ijveren voor een Waalse natiestaat.

Magnette lijkt vandaag op die wenk in te gaan. Na een jaar politieke crisis zijn heel wat taboes gesneuveld, vooral aan Franstalige kant en in het bijzonder bij de PS. Natuurlijk wil de grootste Franstalige partij de sociale zekerheid nog altijd federaal houden. Maar dat wordt steeds inhoudslozer, want in een jaar tijd heeft de PS de kinderbijslagen, een deel van de werkloosheidsuitkeringen en de gezondheidszorg in de etalage gezet voor verkoop aan de gewesten. Ook fiscale autonomie is bespreekbaar geworden. Het heeft er alle schijn van dat de PS zijn rijzende ster een boek heeft laten schrijven om van de “toegevingen om erger te voorkomen” nu een sluitende doctrine te maken.

Kwalijke geurtjes en parfums

Magnette vraagt bij de progressieven meer begrip voor het nationalisme, dat volgens hem ontdaan kan worden van zijn conservatieve en populistische kantjes. De “vooruitgang staat nu aan de kant van de regio’s van voor de opkomst van de moderne naties. Zij worden gezien als een schuilplaats tegen de dominantie van de centraliserende staten en het massakapitalisme.”
Hij weet wel dat bij de progressieven nationalisme een kwalijke geur heeft. Maar hij roept om “verder te kijken dan de karikaturen die het nationalisme vereenzelvigen met fascisme en oorlog. Nader onderzoek kan aan het licht brengen dat het een progressief en emancipatorisch karakter heeft.”

Het is in zijn ogen dan ook tijd Walen en Brusselaars een gevoel van identiteit bij te brengen omdat een evenwichtige staatshervorming veronderstelt dat er opnieuw een Waals en Brussels gevoel van fierheid ontstaat. “In een staat met meerdere nationaliteiten gekoppeld aan de deelstaten, moet de verbondenheid tot de nationaliteit overal even sterk zijn.”

Door het nationalisme in alle gewesten aan te wakkeren, zou het land sterker worden. Het is een vreemde logica. De staatshervormingen sinds 1970 gaan eenzijdig in de richting van meer autonomie voor de gewesten en gemeenschappen. Met wat nu op tafel ligt, zou dat nog verder gaan. Wat Magnette in zijn boek allemaal voorstelt en vertelt, bevestigt dat. Het gaat niet in de richting van meer samenwerking. Nee, Magnette is geen bruggenbouwer.

De regio’s in tijden van globalisering

Waarom vindt hij geen Vlaamse uitgever? Gaat zijn oproep niet ver genoeg voor die uitgeverswereld? Is het daar taboe te wijzen op de hechte banden tussen het Voka en de N-VA? Voor mij is het verbazend en verontrustend hoe dicht de argumentatie van Magnette soms in de buurt komt van die van De Wever.

Neem nu het argument dat de regio’s een schuilplaats zijn tegen de dominantie van de centraliserende staten en het massakapitalisme. Die “regio’s van voor de moderne naties”, dat zijn de etnisch homogene feodale graafschappen en hertogdommen. Laten we nog terzijde dat Vlaanderen noch Wallonië in hun huidige grenzen ooit als regio hebben bestaan.

Maar de regio’s als schuilplaats tegen de globalisering, is dat niet de “Afrit Vlaanderen: de uitweg uit de crisis” van de N-VA? En is voor De Wever de regio niet “die eigen vierkante meter van waarop we de wereld tegemoet treden en op een realistische manier open staan voor wie ons tegemoet treedt”. (Identiteit in tijden van expeditie Robinson). Dat is natuurlijk de etnische, taalkundig homogene regio.

De Vooruitgroep schrijft: “Het Europa van de regio’s verbergt een strategie om tussen de gewesten de concurrentie voor investeringen, grijze materie, belastingbetalers en toeristen op te drijven. Deze concurrentiestrijd wordt gevoerd met door de overheid betaalde investeringen in transport, met belastingvoordelen en lage sociale lasten voor de bedrijven, met stads- of regiomarketing. In dat proces moeten niet alleen bedrijven, maar ook individuen en zelfs steden en regio’s met elkaar concurreren. ”

De concurrentie in de vennootschapsbelasting is er nu al op Europees vlak. Dat leidt tot een kettingreactie van belastingverlagingen op de bedrijfswinsten. Daardoor geraakt de overheid in ademnood. De openbare diensten zijn de eerste verliezers. Het onderwijs, het openbaar vervoer, de zorg, de openbare werken… moeten het met minder doen.

De Europese vakbeweging wil daaraan een halt toeroepen en pleit voor een Europese aanpak, met een minimumbelasting voor de vennootschappen in alle landen. De fiscale concurrentie tussen de regio’s zal ook leiden tot delokalisaties. Als bedrijven aan de rand van een gewest zien dat de aanslagvoet een paar kilometer verder lager is, zullen ze in de verleiding komen zich daar te gaan vestigen.

Anders gezegd: VIA Plan Vlaanderen tegen Marshallplan. Wie zal het gulst geschenken uitdelen om kandidaat-multinationals op zijn grondgebied te krijgen? Wie zal de laagste sociale lasten hebben, wie biedt de laagste lonen aan? Nu al kan je Waals minister André Antoine horen pochen dat Wallonië meer werklozen schorst dan Vlaanderen. En minister-president Rudy Demotte prijst de aantrekkingskracht van Wallonië voor de multinationals omwille van de subsidies en de goedkope industriezones. (Met soms nagenoeg gratis terreinen die op kosten van de gemeenschap gesaneerd werden.)

De patronale droom van het solidarisme

Misschien ligt daar de kern van de oproep naar meer Waalse identiteit bij de nieuwe PS. Nationalisme betekent vandaag: de mensen achter hun Vlaamse of Waalse patroons laten marcheren in de strijd voor de Europese titel van het meest competitieve graafschap. Dat heet dan solidariteit, en die gaat natuurlijk altijd in dezelfde richting.

Om op het voorbeeld van de belastingen terug te komen: Jan met de Vlaamse pet betaalt zich blauw, maar de vijf rijkste Vlaamse families, goed voor een fortuin van 25 miljard euro, betalen op hun vermogen geen frank. Hun bedrijven behoren tot de Belgische top 500 met de grootste winsten. Die betalen daarop gemiddeld een belastingtarief van… 3,76%. AB InBev dreef de solidariteit met de gewone Vlaming zover dat het ondanks deze winsten honderden mensen op straat zette.

Zo gaat het ook met het Marshallplan. Dat bezorgde de bedrijven in Wallonië een miljard euro voor de tewerkstelling. Het resultaat is zeer betwistbaar. In april 2009 waren er officieel 27.239 jobs bijgekomen; of die zouden er bijkomen. Met 10.991 betrokken bedrijven betekent dat 2 banen per bedrijf. Grote bedrijven die meesnoepen van het Plan, danken zelfs af: Sonaca, UCB, AGC Europe.

Wallonië aantrekkelijk maken voor de multinationals, betekent ook een rustig sociaal klimaat garanderen. Zo is PS-minister Marcourt tussengekomen tegen de strijd van de arbeiders van AGC in Splintex. Elio Di Rupo heeft indertijd een waakzaamheidscomité opgericht om elke staking te voorkomen of zo snel mogelijk te beëindigen. Zo leidt het nationalisme, ook het Waalse, naar de onderwerping van alles en iedereen aan het patronaat.

En toch: Magnette wil de Waalse arbeidersbeweging meesleuren in zijn verhaal. “Alle lagen van de bevolking, hebben recht op hun nationale identiteit”, schrijft hij in De Standaard van 30 april.

Het Vlaams nationalisme werkt, met inzet van de Vlaamse overheid, aan een Vlaamse identiteit met vlag, nationale feestdag, volkslied, geelzwart. De Belgische kust wordt de Vlaamse en Clouseau moet ophouden Leve België te zingen.

Die operatie is zelfs in Vlaanderen niet vanzelfsprekend. Jan Peumans verwoordde dat op 11 juli: “De Vlaamse deelstaat streeft ernaar om dat gebrek aan identiteit op te vullen. Maar het besef van gemeenschappelijke belangen is nog niet voldoende doorgedrongen om de gehele bevolking te overtuigen.”

Het toont hoe bedrieglijk het argument van Magnette over het belang van Waalse en Brusselse fierheid wel is. Zijn boek doet het ontwikkelingspotentieel van een antinationalistische tegenstroom in Vlaanderen met enkele meewarige zinnetjes af. Het is alsof de PS in het zuiden liever het idee verspreidt dat Vlaanderen in grote mate nationalistisch en separatistisch is om de eigen zwenking naar het nationalisme te rechtvaardigen.

Kiezen voor wat werkende mensen bindt

De linkse partijen staan voor een dilemma. Aan Nederlandstalige kant ging de sp.a zeer ver mee op de weg van het Vlaams nationalisme. Ze gaf voorzichtige kritiek op de excessen van het nationalisme, maar nooit op de logica zelf van een staatshervorming met een egoïstische en neoliberale filosofie. Nu gaat de PS het pad van het nationalisme op. Dat is dramatisch voor de arbeidersbeweging.

Wij van onze kant gaan er verder alles aan doen om bruggen te bouwen. We doen dat elke dag in onze eigen, federale partij, in de vakbonden en organisaties waar onze leden actief zijn. Wij gaan het gevecht met het nationalisme elke dag aan. Wij roepen alle partijen en bewegingen op hetzelfde te doen, overal. Want zoals François Mitterand, die Magnette meewarig citeert, zei: “Nationalisme is oorlog.”

Herwig Lerouge

Herwig Lerouge is actief bij de PVDA, woont in Luik en heeft een boek geschreven onder de titel “Wij zijn één-Nous sommes un” dat u kan vinden op http://www.pvdashop.be/wij-zijn-een-nous-sommes-un.html