Ik maak deel uit van die ene generatie die de grote sprong naar hoogtechnologie en globalisering in volle bewustzijn heeft doorgemaakt. Ik was nét tien bij het eerste gewelddadige Europese terrorisme: Ulrike Meinhof maakte met de RAF een bruusk einde aan een open samenleving waar alles vrij en tolerant zijn gang kon gaan. Ulrike’s uitspattingen van woede en machteloosheid -nochtans vanuit redelijk eigenzinnig standpunt begrijpelijk, want voor een mooi ideaal- haalde Europa definitief uit zijn rust. Hoe kind ook, en hoe hypocriet en corrupt de maatschappij toen al was, ik herinner mij met melancholie de openheid en vriendelijkheid waarin ik tot dan opgroeide. Het humane aspect van een volwaardige samen-leving, waar mensen nog fysiek met elkaar communiceerden, brachten rust en harmonie.
Het is echter niet zozeer het geweld zelf van aanslagen dat bij het volk een diep litteken achterlaat, wel de (doods)angst die er onvermijdelijk mee samenhangt. Helaas, met die factor had Ulrike geen rekening gehouden. Het was immers iets waar zij immuun voor bleek. Jammer, deze ene vergetelheid heeft ook te veel regeringsleiders na haar geïnspireerd.
In plaats van ons terug naar een samenleving te sturen waar -op een democratische manier- de gemeenschap geleidelijk verder kon evolueren, hebben ze de angst in stand gehouden en verder ontwikkeld. Het heeft onze humanitaire gemeenschap uitgehold en verdoofd tot we uiteindelijk in een samenlevings-impasse zijn terechtgekomen. Belangrijkste voorwaarde om dit systeem op gang te houden is het dogmatisch blijven bevestigen dat het middeleeuwse machtssysteem de énig mogelijke samenlevingsvorm is. Zo kunnen leiders, die slechts bekommert zijn om hun herverkiezing, naar hartelust ruziën en het speelgoed naar zich toe trekken. Ondertussen neemt het populisme toe en wordt de bevolking -nog maar eens- een té gemakkelijk te bespelen prooi voor de mooipraters.
We moeten dus dringend enkele feiten onder ogen durven zien, bijvoorbeeld:
- De angst vreet ons ondertussen helemaal leeg. We vertrouwen niemand meer. We durven niet meer voluit opkomen voor onszelf. We hopen heimelijk op een kracht die het allemaal voor ons gaat oplossen en we zijn vergeten, of hebben nooit geweten, wat daar de vorige eeuwen de gevolgen van kunnen zijn. We kruipen weg en wijzen bevend met de vinger.
- Onze levensstandaard is veel te hoog. Dit werkt verslavend en we kunnen geen stap meer terugzetten. We betalen wel eens voor een goed doel en zorgbehoevenden, maar we geven nooit meer dan wat we ‘te veel’ hebben: een echte bijdrage van onze welvaart staan we niet af en zelf willen we er liever niet mee geconfronteerd worden. Onze enige echte bezorgdheid is dat we zélf genoeg hebben, en dus liefst te veel.
- De steeds toenemende onverschilligheid. Privacy hebben we niet meer, maar hoeven we ook niet want ‘we hebben toch niets te verbergen’. En vooral het idee van machteloosheid stelt me uitermate teleur. We volgen dus liever blind regels en wetten die zelfs niet eens in ons voordeel zijn. We wachten tot ‘een ander’ het initiatief zal nemen hiertegen in te gaan en dan zien we wel.
- De integratie in het westen van andere rijke wereldculturen lukt niet. De samenlevingsvormen verschillen te veel, niemand wil uit zijn comfortzone en bovendien: wat willen we er eigenlijk mee bereiken? Eén grote grijze, neutrale ‘mengelmoes’-cultuur?
Geef toe: dit is geen weerspiegeling van een gelukkige humane gemeenschap? Zo kan het niet langer of de mensheid gaat ten onder aan zijn eigen luiheid en gemakzucht. Democratie werkt alleen als ieder niet alleen verantwoordelijkheid voor zichzelf maar ook voor de gemeenschap opneemt. Het lijkt mij dus momenteel al even onverantwoord om ‘het volk’ vrijgeleide te geven als het zich slechts lafhartig koestert aan individuele materiële rijkdom, de eigen cultuur opvoert als enig geldende waarheid en geloofsovertuiging bestempelt als oorzaak van alle geweld?
Ik geef de nieuwe politieke leiders, die overigens allemaal democratisch mandaat hebben gekregen, het nodige krediet om nu even de verandering te forceren. Dat er opofferingen gemaakt moeten worden, dat er voorlopig even vrijheden zullen moeten worden ingeperkt is onvermijdelijk. In een fase van acute destabilisatie en chaos is democratische redelijkheid en rechtvaardigheid vermoedelijk (te) complex om te hanteren.
Laten we dus eerst even rustig bezinnen en weer alert worden, elk in zijn eigen beschermende ‘huis’, in onze eigen cultuur en in ons eigen ‘al-dan-niet’-geloof. Laten we hopen dat de nieuwe lichting regeringsleiders met hun fanatieke ‘eigen volk eerst’ ook de steun aan buitenlandse oorlogen in de thuislanden van alle vluchtelingen stopzetten zodat deze mensen een gelukkig leven kunnen verderzetten in hun eigen vertrouwde biotoop. Zo krijgen we onze openheid en vriendelijkheid, de rust en harmonie waarin ik opgroeide misschien wel terug? Want God of geen god, dit zullen we toch even zélf moeten waarmaken, mensen!
