Dat mag niet verbazen. De EU-landen zijn sterk verdeeld in hun houding tegenover Israël. Sommige zijn verdedigers van Israël door dik en dun (Duitsland en Frankrijk voorop), andere sympathiseren met de Palestijnen, zoals het Spanje waar Borrell thuis is. Dat maakt het al moeilijk om tot eensgezindheid te komen. Bovendien zijn er tegengestelde belangen in het spel. Borrell moet de uitstraling van de EU versterken, en hij heeft daartoe geprobeerd de EU op te dringen als bemiddelende instantie met eigen initiatief. De EU droomt er immers van een geopolitieke macht te zijn in de wereld.

     Maar de concurrerende machtige landen, Duitsland dat de leiding van de EU voor zich opeist, en Frankrijk dat niet wil onderdoen voor Duitsland, hebben hun eigen agenda. Zo ging de Franse defensieminister gesprekken voeren met de Israëlische top net toen Borrell probeerde een gemeenschappelijk Europees standpunt te bekomen… Frankrijk wil een eigen, uitgebouwd buitenlands beleid voeren en heeft een president die zichzelf en zijn land wil profileren op dat gebied. Als de doelstellingen van de Franse diplomatie werden genoemd: humanitaire hulp in Gaza binnen krijgen, alle gijzelaars vrij krijgen (daar zijn enkele personen met Franse nationaliteit bij) en verdere militaire escalatie aan de grens met Libanon vermijden. Heel concrete punten dus, en een heel eind verwijderd van het formuleren van een politiek toekomstplan voor de Palestijnse gebieden.

     De EU doet zaken met Israël, en ook afzonderlijke lidstaten doen dat. In het verleden zagen we bijvoorbeeld hoe Duitsland duikboten aan Israël leverde, en Frankrijk Israëlische drones kocht om vermoedelijke islamitische guerillastrijders in Mali vanuit de lucht te vermoorden. Duitsland heeft bovendien, samen met Israël, in alle stilte meegewerkt aan de door de VS gecreëerde genocide van 1965 in Indonesië, zogenaamd gericht tegen “communisten“, maar in de praktijk tegen alles wat links was of leek. Duitsland, Israël en de VS zijn broeders in het kwaad, het kwaad dat genocide heet. Dat blijkt ook nu weer bij de genocide in Gaza, die de VS en de BRD niet willen veroordelen en niet willen stoppen.  Door dit alles is er niet veel kritische afstand van de EU ten opzichte van Israël, integendeel.

     Het verbaast dan ook niet dat het plan van Borrell geen plaats voorziet voor Hamas, nochtans de enige sterke en strijdbare verdediger van de Palestijnse belangen. Integendeel zelfs, punt twee van het plan stelt dat de “internationale” actoren moeten helpen om “een gerevitaliseerd  politiek alternatief” voor Hamas te construeren. Die anti-Hamasstrekking leidde er ook al toe dat twee kopstukken van Hamas door de EU werden geregistreerd als terroristen, en dus in principe vervolgd worden als ze in Europa opduiken. Een terrorist als Netanyahu wordt niet op die manier behandeld, want de EU erkent niet het bestaan van staatsterrorisme.  Door een van de twee partijen in het conflict niet te erkennen en zelfs te vervolgen, wordt een oplossing natuurlijk zeer bemoeilijkt of zelfs onmogelijk gemaakt.

     Toch mag het positief heten dat Borrell met een voorstel kwam dat gebaseerd is op het realiseren van de tweestatenoplossing. (De éénstaatoplossing is door de wederzijdse angst en haat bij Palestijnen en bij Israëlische Joden zowat ondenkbaar en dus onbespreekbaar geworden.) Maar als onmiddellijke Israëlische reactie op Borrells plan schreef de Israëlische parlementariër Ohad Tal van de Religieuze Zionistische Partij een artikel, opgenomen in Euronews van 24 januari: “De openhartigheid van Borrell heeft een einde gemaakt aan de tweestatenoplossing“.

     Volgens Tal werd de Joden altijd voorgehouden dat er vrede en veiligheid moest komen – dat was het doel – en dat een Palestijnse staat het meest geschikte middel daartoe was. Maar nu is volgens hem door Borrells uitleg duidelijk geworden dat vrede en veiligheid van Israël niet zo belangrijk zijn, en dat het wezenlijke doel een Palestijnse staat is, tegen de belangen van Israël in. “Het enige doel dat telt is een Palestijnse staat, zelfs als die staat het bestaan zelf van de enige Joodse staat kan en wil bedreigen.”

     De fanaat Tal, die blij is om Israëls “herstel van de Joodse souvereiniteit in zijn autochtoon en voorouderlijk thuisland” – wat een juridische en historische onzin! –  zit op één lijn met Netanyahu die ook de  tweestatenoplossing met alle kracht afwijst. (Hij heeft ook Hamas laten groeien als tegengewicht voor Fatah, om verdeeldheid te creëren bij de Palestijnen en ze op die manier te verzwakken, vandaar Borrells recente beschuldiging dat hij Hamas gefinancierd heeft. Dat klopt niet helemaal, hij heeft toegestaan dat Hamas door Qatar gefinancierd werd.)

     Ondertussen wordt de roep om het aftreden van Netanyahu in Israël steeds luider. Dat zijn regering de aanval van Hamas op 7 oktober niet heeft zien aankomen en dat hij blijkbaar liever de Joodse gijzelaars in handen van Hamas opoffert dan te onderhandelen, wordt hem zeer kwalijk genomen. En ondanks de succesberichten over de prestaties van het Israëlische leger in Gaza, lijdt dat leger verliezen – een Israëlische krant  als Haaretz publiceert elke dag de portretten en de namen van de soldaten die gesneuveld zijn, een akelig overzicht – en houdt Hamas blijkbaar stand.

     Als het rechtsextremistische bewind van Netanyahu instort, ontstaat er een nieuwe situatie, met meer kans op onderhandelingen. Maar wat er dan gebeurt, wordt niet door de EU bepaald, maar wel door de VS. Die hebben al enigszins afgetast of het mogelijk is om de Palestijnse Autoriteit (PA) opnieuw het bewind over Gaza te geven. (Buitenlandminister Blinken ging bijvoorbeeld al op bezoek bij PA-hoofd Mahmoud Abbas.) De PA  geniet weinig steun en sympathie bij de Palestijnen, maar de VS zien in haar een alternatief voor het strijdbare Hamas, en erg sterk hoeft het Palestijnse bewind voor de VS en voor Israël natuurlijk niet te zijn. Maar voor sympathisanten van de Palestijnse zaak juist wel.

     Hamas begrijpt natuurlijk wel wat er gaat gebeuren, en is zijn banden met en zijn invloed binnen de PA aan het versterken, ja zich zelfs aan het “integreren”. Een bijkomend voordeel daarvan is dat de PA een officieel statuut heeft en internationaal erkend is als vertegenwoordigende instantie van het Palestijnse volk. Toch lijkt erkenning van Hamas een logische voorwaarde voor het slagen van vredesonderhandelingen en het vastleggen van een toekomstplan. Dat moet de tweestatenoplossing op vrij korte termijn realiseren, en ook de kwestie van de Westelijke Oever en de aanhoudende kolonisatie daarvan door Israël aanpakken. De toekomstige Palestijnse staat moet zowel de Westelijke Oever als Gaza omvatten, zoals de expert Marwan Muasher terecht stelt.