Zijn stuk begint als volgt: “Nu de oorlog van Israël in Gaza zijn vierde maand ingaat, heeft zich een steeds intenser wordend debat ontwikkeld over wie het gebied moet regeren als de oorlog stopt. Sommigen hebben hebben gesuggereerd: een Arabische macht. Maar dat concept is al verworpen door Egypte, Jordanië en andere Arabische staten. Anderen hebben voorgesteld: een heropgebouwde Palestijnse Autoriteit. Zij gaan voorbij aan het feit dat minder dan tien percent van de Palestijnen zo’n oplossing zou ondersteunen, volgens een recente Palestijnse enquête. Een derde idee is Gaza onder internationale controle te plaatsen, een benadering die al verworpen is door Israël, dat zo’n precedent niet wil scheppen.”
“Maar er is een grotere reden waarom deze geopperde oplossingen voorbestemd zijn om te mislukken: zij behandelen allemaal Gaza als een geïsoleerd geval, alsof het kan bekeken worden zonder rekening te houden met de ruimere kwestie van een Palestijnse staat en Palestijns zelfbestuur. In deze manier van denken kan, eens dat men Hamas heeft doen verdwijnen en de vraag wie Gaza moet regeren is beantwoord, teruggekeerd worden naar de status quo ante. De beide uitgangspunten zijn fundamenteel fout, en elke politiek die erop gebaseerd is zal tot een ramp leiden.”
De diepere oorzaak van het conflict niet aangepakt
Volgens Muasher is het voor een werkelijk duurzame oplossing voor de toekomst van Gaza nodig dat die gekaderd is in een ruimere oplossing van het probleem van alle Palestijnen onder Israëlische controle. De diepere oorzaak van het eindeloze geweld moet worden aangepakt, en dat is de Israëlische bezetting van Oost-Jeruzalem, Gaza en de Westelijke Oever. De vele mislukte pogingen om het probleem op te lossen hebben duidelijk gemaakt wat er nodig is voor een plan met kans op succes: het moet geloofwaardig zijn, een tijdpad hebben, en het einddoel moet vooraf heel duidelijk geformuleerd worden. Dat is niet gemakkelijk te doen, maar wel nodig, anders blijven de catastrofes zich herhalen.
Muasher overloopt de vorige pogingen om de Palestijnse kwestie op te lossen, en hun mankementen. De huidige problemen komen voort uit de oorlog van 1967, die leidde tot de bezetting van Gaza, de Westelijke Oever en Oost-Jeruzalem door Israël, en die 300.000 nieuwe Palestijnse vluchtelingen creëerde. De UNO-resolutie 242 van november 1967 sprak wel over “de ontoelaatbaarheid van gebiedsverovering via oorlog”, maar niet over een aparte Palestijnse staat. Gaza moest maar onder Egyptisch bestuur komen, en de Westelijke Oever onder bestuur van Jordanië. De resolutie bepaalde ook geen einddatum voor de bezetting. Deze aanpak leidde niet tot een oplossing, de verschillende partijen kwamen niet tot een akkoord.
Ook op de conferentie van Madrid in 1991, waar de Palestijnen eindelijk mee aan de onderhandelingstafel zaten, werd er geen plan voor een Palestijnse staat ontwikkeld. Bovendien had Israël een eigen interpretatie van de terugtrekking uit de bezette gebieden, die beperkt was: terugtrekking met behoud van een (niet nader gedefinieerde) veiligheidszone.
Een Palestijnse entiteit: minder dan een staat
De Oslo-akkoorden van 1993 zorgden voor een voorlopig Palestijns bestuur in Gaza en delen van de Westelijke Oever en startten een vijfjarenoverleg voor duurzame vrede. Maar het einddoel was niet vastgelegd. Bovendien werd de vestiging van Israëli’s in de bezette gebieden niet aan banden gelegd. Zo werd er dus onderhandeld over gebieden die instabiel waren qua bevolking en grenzen, waar Israël ondertussen bezig was met annexeren. Rabin verklaarde bovendien in zijn toespraak voor het Israëlische parlement in september 1995 dat Israël via Oslo een Palestijnse entiteit accepteerde die “minder was dan een staat.”
Pas door toedoen van VS-president Clinton werd het idee van een Palestijnse staat, min of meer volgens de grenzen van 1967, besproken door de betrokken partijen. Maar de onderhandelingen mislukten en de Tweede Intifada brak uit, waarna het plan onbespreekbaar werd. Latere pogingen om de besprekingen weer op gang te krijgen, mislukten. Onder de vele redenen daarvoor formuleert Muasher als heel belangrijk: er werd geen duidelijk einddoel geformuleerd en er was geen controlemechanisme voor het nakomen van afspraken. Veel onderhandelingen mislukten omdat er geen eensgezindheid bestond over het einddoel.
Het resultaat van de mislukte onderhandelingen was dramatisch voor de Palestijnen. Israël ging door met het illegaal koloniseren van de Westelijke Oever en Oost-Jeruzalem – de Joodse “settlers” evolueerden na Oslo van 250.000 naar 750.00 personen. In 2005 trok premier Sharon de Israëlische troepen terug uit Gaza. Er kwam een “veiligheidsbarrière” tussen Gaza en Israël, de grens werd gecontroleerd door Israël, Gaza mocht geen luchthaven en geen zeehaven hebben, en de bevolking verarmde in de volgende jaren drastisch.
De Abrahamakkoorden bevroren de Palestijnse kwestie, maar zijn onderuitgehaald
Na de regering-Obama zagen de VS af van verdere onderhandelingen. Onder het bewind van Trump en vervolgens Biden schakelden de VS over naar een ander concept dan vredesonderhandelingen. In de “Abrahamakkoorden” werden er afspraken gemaakt tussen Israël en landen in de omtrek, zonder de Palestijnse kwestie daarbij te betrekken. Israël zag dan ook geen reden meer om iets te doen aan het Palestijns probleem. (Zoals bekend was de aanval van Hamas op Israël bedoeld om de bevriezing en verdere verwaarlozing van de Palestijnse zaak te doorbreken, wat ook gelukt is: de kwestie is nu weer volop in de media en de Abrahamakkoorden zijn ondermijnd. Sinds 7 oktober is de “gevangenis” Gaza en de oorlog daarrond weer volop in het nieuws.)
De regering-Biden ziet zich nu toch verplicht na te denken over wat er moet gebeuren met Gaza als de oorlog tussen Israël en Hamas tot een einde komt. Maar, zegt Muasher, onderhandelingen daarover zijn tijdverlies als er dit keer weer geen geloofwaardig plan is, met een duidelijke tijdsafbakening en met een helder gedefinieerd einddoel. Dat moet er allemaal zijn voor er onderhandeld wordt, anders zijn de gesprekken tijdverlies.
De omstandigheden voor het vinden van een oplossing zijn slecht
Maar, zo waarschuwt Muasher, de omstandigheden voor het zoeken naar een oplossing voor het conflict zijn slecht. De VS, die de leiding zouden kunnen of moeten nemen, zitten in een verkiezingsjaar en dat bemoeilijkt een oplossing, want daarbij moet onvermijdelijk druk worden uitgeoefend op Israël. In Israël zelf is het rechtse bewind niet van plan de bezetting te beëindigen en een Palestijnse staat te accepteren. En de publieke opinie in Israël is opgesplitst in voor of tegen Netanyahu, maar beide partijen zijn voor een hard standpunt tegen een Palestijnse staat.
Wat de Palestijnen betreft, stelt Muasher vast dat de Palestijnse Autoriteit weinig geloofwaardigheid en weinig legitimiteit bezit. Een enquête wees uit dat 88 percent van de Palestijnen op de Westelijke oever willen dat president Mahmoud Abbas aftreedt. En maar 7 percent wil dat de Palestijnse Autoriteit Gaza gaat regeren als de oorlog voorbij is. Als er verkiezingen zouden komen, zou Hamas die naar alle waarschijnlijkheid winnen. De VS en Israël zullen dus vrijwel zeker het houden van verkiezingen blokkeren. Dezelfde enquête toonde ook de populariteit van Marwan Barghouti, die door Israël gevangen wordt gehouden. De kans dat hij vrijkomt is dus klein.
De wederopbouw van Gaza als stap naar een definitieve oplossing
Ondanks die slechte situatie vindt Muasher het de moeite waard om de voorwaarden voor een geloofwaardig vredesproces te formuleren, zodat Washington de valkuilen van vorige onderhandelingen kan vermijden. Hij somt op:
- de VS moeten een politiek plan voorleggen met het duidelijk geformuleerde doel dat de bezetting beëindigd wordt binnen een vastgelegd tijdskader, bijvoorbeeld drie tot vijf jaar. Er moet onderhandeld worden over de territoriale grenzen op basis van de grenzen van 1967, om kleine en wederzijdse landruil af te spreken om tegemoet te komen aan de “settlements” langs de grenzen.
- de Verenigde Naties stemmen een resolutie die de Palestijnse staat erkent, op basis van de grenzen van 1967. De details zijn te onderhandelen, maar er mogen geen nieuwe “settlements” meer komen.
Om het plan uit te voeren, moet er onderhandeld worden over de concrete stappen om het doel, einde van de bezetting voor een bepaalde datum, te bereiken, maar niet over hoe het eindresultaat moet zijn. Veel van de mogelijke stappen zijn al bekend. Zowel in Israël als in Gaza en op de Westelijke Oever moeten referenda gehouden worden om de steun van de bevolkingen te versterken en te garanderen. Dit kan ook de indruk van beide kanten doen verdwijnen dat een tweestatenoplossing niet meer mogelijk is. De vraag wie Gaza moet besturen wordt een stap op de weg naar het beëindigen van de bezetting en is geen einddoel. Gaza en de Westelijke Oever moeten daarbij als een geheel behandeld worden.
Als dit proces gestart is, hebben beide zijden een aansporing om terug oplossingen te overwegen die in het verleden verworpen werden door het ontbreken van een politiek kader en een concrete timing. Zo zou de wederopbouw van Gaza een stap naar de oplossing kunnen zijn. Daartoe zouden de Golfstaten, de EU en de Wereldbank kunnen bijdragen op een manier die ze vandaag nog niet zien zitten. Er zou een internationaal fonds kunnen worden opgezet om de Palestijnen in Gaza en de Westelijke Oever in staat te stellen op hun grond te blijven en de angst voor deportatie weg te nemen. Het Arabische Vredesinitiatief waarbij de Arabische staten Israël vredesgaranties zouden geven, zou kunnen gereactiveerd worden, wat voor Israël een aansporing zou kunnen zijn om het vredesakkoord met de Palestijnen te accepteren.
Een ambitieus plan? Het is realistisch, verzekert Muasher. Wel is het zo dat de kwestie van de bestaande Joodse settlements in Palestijns gebied niet is besproken. Zelfs als een tweestatenoplossing geaccepteerd is, blijft dat een moeilijke kwestie en een verschrikkelijke opdracht. Maar als de internationale gemeenschap dit globale plan onrealistisch vindt, moet ze de kosten van de alternatieven eens overwegen.
Drie alternatieve scenario’s, alle drie rampzalig
Als, na de oorlog, er geen politiek proces in gang gezet kan worden, zijn er drie alternatieven. Het eerste is wachten op een beter ogenblik, zoals de VS gedaan hebben tot 7 oktober. De gedachte daarbij is dat de tweestatenoplossing de goede is, maar dat je moet wachten tot de tijd ervoor rijp is. Maar die tijd komt niet, want, zo stipt Muasher aan, in Israël is de steun daarvoor de voorbije jaren steeds afgenomen en nu klein. Bovendien is er geen status quo, maar blijft het aantal settlements toenemen en Israël op die manier aan zijn expansie werken. Dat kan tot een onomkeerbare situatie leiden.
Het tweede alternatief is een massale deportatie van de Palestijnen van hun grondgebied. Nu al wonen er 7,4 miljoen Palestijnen in de bezette gebieden, terwijl er in Israël 7,2 miljoen Joden wonen. Tegen die demografische druk is het voor Israël een voor de hand liggend project die meerderheid te verjagen, bijvoorbeeld van Gaza naar Egypte en van de Westelijke Oever naar Jordanië, zonder recht op terugkeer. Suggesties in die zin zijn in Israël al gedaan. Tegen deze “oplossing” pleit het verzet van Jordanië en Egypte ertegen, en de VS en andere landen hebben ze al afgewezen. De Palestijnen in de bezette gebieden zijn ook niet geïnteresseerd.
Dan is er nog het derde alternatief, het meest waarschijnlijke: de bezetting blijft duren, de condities waarin de Palestijnen leven worden steeds slechter, de hoop op een Palestijnse staat verdwijnt, de eis tot gelijke rechten groeit en de kans op geweld neemt toe. Nu al zijn er 63 percent van de Palestijnen die zeggen dat ze gewapend verzet zouden ondersteunen om aan de bezetting een eind te maken…
Als Israël gewoon wil doorgaan met de bezetting, heeft het niet alleen interne problemen, maar ook internationale. In de VS en veel andere Westerse landen is er een jonge generatie die de Palestijnen steunt en aandringt op gelijke rechten. Als een vredesakkoord als illusoir is afgewezen, komt de kwestie van het onrecht in de bezette gebieden op de voorgrond. Israël zal daardoor steeds meer geïsoleerd worden in de wereld.
De internationale gemeenschap kan weer vredesonderhandelingen opstarten die de onderliggende oorzaken van het conflict niet aanpakken, het geweld zal blijven duren, en Israël zal als apartheidsstaat worden benaderd. Dus, concludeert Muasher: “De VS en hun internationale partners moeten een historische beslissing nemen om nu een einde te maken aan het conflict en de beide zijden snel naar een werkbare tweestatenoplossing te leiden, of de wereld krijgt af te rekenen met een nog somberder toekomst.”
PS: Muasher zegt niets over de toekomst van Hamas. Zoals bekend wil Netanyahu die organisatie uitroeien (wat volgens deskundigen niet haalbaar is, omdat ze vertakt is over meerdere landen, waar ze over goede contacten en steun beschikt) en de EU wil ze elimineren, wat even onrealistisch is. Maar het plan van Muasher vermijdt juist dat de onderhandelingen zouden gaan over wie de bezette gebieden zal (mogen/kunnen) besturen, waar vermoedelijk geen algemeen aanvaard akkoord over te bereiken valt, zodat die onderhandelingen dan vastlopen of er iets afgedwongen wordt wat niet echt geaccepteerd is. Niet het beheer van de bezetting is de kwestie, maar het beëindigen daarvan en het realiseren van de tweestatenoplossing.
![B. OUTING [Wighel]](https://www.dewereldmorgen.be/wp-content/uploads/2024/05/2024-05-11-Burn-Out-2-e1716028235518.jpg)
