In ons land zorgen de sociale bijdragen van de werkenden voor wie op pensioen is, of voor wie jong is: studerend, thuiswerker, werkzoekend, invalide, ziek,… Men voorspelt dat er, in verhouding tot het aantal werkenden, meer inactieven zullen bijkomen door de vergrijzing. In 2010 waren er 140 inactieven voor 100 werkenden. In 2030 zou de verhouding 144/100 worden of +3,5 procent.
De kosten van de sociale zekerheid zouden met 12,9 miljard stijgen in 2030 (Studiecommissie voor de vergrijzing, cijfers van juni 2011). Per jaar zou er dus 650 miljoen bijkomend moeten gevonden worden. Dat is een peulenschil in vergelijking met de besparingen van Di Rupo, ten gevolge van de redding door de overheden van meerdere banken, de steunmaatregelen aan het bedrijfsleven (bijdrageverlaging, notionele intrestaftrek…), en de nettowinsten van de beursgenoteerde Belgische bedrijven.
Maar goed, in 2030 moeten we die 12,9 miljard vinden. Omdat de economie (BNP) groeit, toch over een langere periode, groeit ook de totale welvaart. Wat vandaag een flink bedrag betekent, is binnen 18 jaar klein bier. Maar de huidige keuze is dus: lagere pensioenen tenzij men langer werkt (verlies van gelijkgestelde periodes, enz.).
Het alternatief
Het alternatief is het aantal werkenden te verhogen, waardoor er méér opbrengst is voor de sociale zekerheid. Er zijn toch die 140 inactieven op 240? Want er zijn 423.781 voltijdse werkzoekenden, plus 142.868 deeltijdse, in november 2011, zie RVA. Meerdere groepen krijgen te weinig kansen, in Vlaanderen, Brussel en Wallonië: jongeren (in Vlaanderen heeft 15 procent geen diploma; Belgen met een vreemde naam en/of tongval (‘allochtonen’ genoemd); vrouwen,… De Swert zegt: ’t zijn de vrouwen die onze sociale zekerheid gaan redden. Voor hen zijn er groeiende behoeften in de zorgsectoren die reeds vandaag niet worden ingevuld.
Naast de financiering van de pensioenen, zijn er nog vele andere morele en maatschappelijke redenen waarom zovelen recht hebben op zinvol en fatsoenlijk betaald werk. Het recht op arbeid staat sedert 1994 in de Belgische Grondwet (art. 23), en in een VN-protocol over economische, sociale en culturele rechten (ESC-rechten) : http://www.amnesty.nl/economische-sociale-en-culturele-rechten-wat-bereikt-amnesty
Wat de reële pensioenleeftijd betreft: er wordt steeds het gemiddelde gehanteerd, namelijk 59 jaar voor de mannen. Maar er zijn grote verschillen tussen de beroepen. De Swert: “Laag geschoolden leven 7 jaar minder lang. Houdt de roep om langer werken daar rekening mee?”
Geld verdwijnt
Gilbert De Swert wijst er ook op dat overheidsgeld langs meerdere wegen verdwijnt: meerdere belastingsverlagingen; overdrachten van federaal naar de gewesten (financieringswet, 6e staatshervorming). Ook de economische crisis heeft geleid tot minder inkomsten voor de overheid
Geestelijke blindheid?
Die eenvoudige oplossing, dat er een onbenutte arbeidsreserve is van honderduizenden, is totaal afwezig bij de vele experten en mediacommentaren. Terwijl diezelfden regelmatig, in een andere context, moord en brand schreeuwen over de hangmat-werklozen, de bruggepensioneerden en de leefloners. Is dit geestelijke blindheid – ook genoemd oogkleppen – of is het bewuste misleiding? Want zodra we deze oplossing voor de toekomstige pensioenen overwegen, beseffen we dat er voor de honderduizenden “inactieven” geen jobs zijn. Geen jobs waarvoor zij geschikt zijn (eis van jaren ervaring, heel gespecialiseerde functies, lage verloning voor mensen met jaren dienst of een hoog diploma, andere taal dan de moedertaal, dagelijks 6 uur verplaatsing…).
De cijfers van officiële werkzoekenden versus de vacatures, en de eisen van die vacatures, zijn al vele malen gedocumenteerd. Professor aan de Vlerick Business School, en specialist risicokapitaal (venture capital) Sophie Manigart, zal dat toch ook wel weten? Maar ze zegt: “iedereen weet dat we langer moeten werken. Eigenlijk leven we allemaal al decennia boven onze stand” (De Morgen 22/12). Wie zijn dat, “WE”? De 15 procent Belgen onder de armoedegrens? De werklozen, de OCMW-trekkers? De eis dat er meer jobs moeten komen, wordt door de opiniemakers uit de picture gehouden. Want dat is een eis gericht aan de patroons en die blijven uit de wind. ’t Zijn immers de stakers die ongelijk hebben, nietwaar?
Méér jobs door langer werken?
Er zijn geleerde mensen die volhouden dat er nieuwe arbeidsplaatsen zullen bijkomen door langer te werken. Dat is bewezen, zeggen ze. Neem Zweden: daar is de reële pensioenleeftijd hoger, en er zijn minder werklozen. Jan Denys, zelfverklaard arbeidsmarktdeskundige van het uitzendkantoor Randstad: “(de vakbonden) hanteerden het stupide en foutieve argument dat vervroegd pensioen noodzakelijk was om jongeren aan het werk te helpen” (De Morgen 22/12). Randstad heeft immers werk voor iedereen!
Maar de (vroegere) situatie in Zweden (geen euroland!) is iets helemaal anders dan vandaag en morgen in België jobs bijmaken door de pensioenleeftijd te verhogen. En dit op een moment dat iedereen voorspelt dat de economie (BNP en werkgelegenheid) zal krimpen. Wie zal die nieuwe jobs scheppen, vermits zowat alle bedrijfstakken streven naar minder personeel want kostenbesparend, en goed voor de winsten (kijk maar naar de bedrijfsresultaten). Dagelijks lezen we over ontslagen en herstructureringen.
Wie gelooft dat langer werken arbeid creëert, moet zéér eenvoudig aan de verenigde werkgevers een juridisch bindende en ondertekende waarborg vragen: welke bedrijven zullen hoeveel bijkomende arbeidsplaatsen openstellen en wanneer, zodra de pensioenplannen van Quick worden uitgevoerd? Zoiets als het syndicaal akkoord bij BNP Paribas: in ruil voor 3 procent loonsverlaging is er werkzekerheid tot 2014: dat staat op papier.
Glashelder
Voor mij wordt alles glashelder. Pensioenen worden betaald door mensen die aan ’t werk zijn. Maar meer mensen een job bezorgen, willen de bedrijven niet. Waarom zouden ze? En de overheden mogen niet van Europa en de liberalen: overheden moeten afslanken. Dus moeten de pensioenen omlaag. Of en wie de kans zal krijgen langer te werken, valt af te wachten. Alvast niet de tienduizenden die in de voorbije jaren voortijdig zijn weggestuurd door hun werkgever. Wie in de toekomst geen recht meer heeft op brugpensioen, vervoegt de werklozen en later de invaliden. Wie als werkloze geschorst wordt (steeds meer, zie de cijfers van de RVA), komt bij het OCMW terecht.
Waarom zouden de patroons zich zorgen maken over een lager pensioen? Gisteren hoorde ik Els Ampe, een Open-VLD verkozene, zeggen: “maar de mensen kunnen toch zelf voor werk zorgen?”. Moet op vervroegd pensioen, dacht ik.
24000 werkzoekenden reeds getroffen in april 2012
De secretaris van het Waalse FGBT-ABVV, Thierry Bodson, heeft een raming gemaakt van de eerste effecten van het regeerakkoord, nl. de gevolgen voor de huidige werkzoekenden. Het regeerakkoord is bijzonder complex, want het resultaat van maanden onderhandelen en van compromissen tussen neoliberalen en progressieven. Wie kan de gevolgen inschatten, voor ieder afzonderlijk, en voor groepen zoals de laagste inkomens? Daarvoor bewijzen de vakbonden hun nut: als alternatieve informatiebron. Bravo ook voor Le Soir, die er veel aandacht aan besteedde. In onze Vlaamse pers zag ik een minuscuul berichtje, overgenomen van Belga of van Le Soir. De Standaard geeft er een kort video-interview met Rudy De Leeuw bij.
De berekeningen zijn ingewikkeld. Men moet het systeem van uitkeringen grondig kennen en zicht hebben op alle vorige ingrepen, verfijningen, achtereenvolgende activeringen, en het strengere optreden van de RVA. Dit is een terrein waarover onze media slechts met mondjesmaat berichten, want de dominerende en simpele boodschap is dat méér uitkeringstrekkers aan het werk moeten, willen of niet.
Reacties van lezers zijn heel interessant, bijvoorbeeld in De Tijd: “Goed zo: 24.000 steuntrekkers die “geactiveerd” worden om dringend werk te zoeken. Opvallend dat 17.000 ervan uit Wallonië komen (waarvan enkele honderden 50-plussers die nog nooit gewerkt hebben) en 2.500 uit Brussel, samen dus meer dan 80 procent van de 24.000. Opvallend als je weet dat amper 40 procent van de Belgen franstalig is. En confronterend voor wie de “hangmatcultuur” of geldtransfers in vraag stelt …“. Vergissing natuurlijk: ze zijn al lang “geactiveerd”, binnenkort vervalt hun uitkering en dus (neem ik aan) hun activering.
Of er gepaste jobs zijn? dàt is een heel andere materie. Over die vraag onderaan enkele vorige artikels in DWM.
Hoe zit het in elkaar? Details vindt de lezer in het FGTB bericht onderaan.
