Welkom bij de IKEA-familie: lock-outs, spionage en intimidatie
Sinds de start van het conflict op 13 mei 2013 hebben slechts 35 van de 350 buitengesloten medewerkers hun werk weer hervat. Het management van IKEA beweert zelf dat de ruim 300 medewerkers die nog altijd thuis zitten eigenlijk stakers zijn, en geen slachtoffers van een zogenaamde lock-out.
De lock-out is een steeds gangbaardere vorm van union busting in de VS. Deze techniek wordt met name toegepast om georganiseerde werknemers te dwingen hun eisen te verlagen.
De IKEA-vestiging in Richmond heeft dan ook verschillende typisch Amerikaanse tactieken geadopteerd, zoals het inhuren van tijdelijke krachten ter vervanging van de vaste medewerkers en het inschakelen van een advocatenkantoor om namens IKEA een anti-vakbondscampagne te ontwikkelen.
Maar de meubelgigant kiest niet alleen in Canada voor een offensieve houding ten opzichte van vakbonden. Zo raakten eind 2011 werknemers van de Turkse tak van IKEA verwikkeld in een conflict met hun werkgever, omdat medewerkers op allerlei manieren werden ontmoedigd om zich aan te sluiten bij een vakbond. Hierbij werden er volgens de vakbond KOOP-?? zelfs familieleden van medewerkers geïntimideerd.
In Frankrijk huurde IKEA privédetectives in om militanten van de vakbond Force Ouvrière te bespioneren. De vakbond heeft inmiddels aangekondigd het bedrijf te zullen aanklagen wegens onrechtmatig gebruik van persoonlijke data.
Wereldwijde solidariteit met werknemers Richmond
Dat het conflict in Richmond wereldwijde aandacht trekt, blijkt onder andere uit het feit dat twee internationale vakbondsfederaties – de Internationale Transportarbeiders Federatie (ITF) en de UNI Wereldvakbond – zich achter de werknemers hebben geschaard. Op 17 december 2013 kwamen arbeiders in tien havens over de hele wereld in protest uit solidariteit met de Canadese IKEA-werknemers.
Begin december trok een internationale delegatie van vakbondsvertegenwoordigers naar Zweden om een onderzoeksrapport te presenteren over de lock-out. Onder hen bevond zich Keith Austin, die al 27 jaar werkzaam is bij de IKEA-vestiging in Richmond.
“Ik kwam naar Zweden om IKEA te vragen waarom zij advocaten in dienst heeft genomen om in Canada aan de onderhandelingstafel te zitten en te doen alsof zij onderhandelen, terwijl onze families verhongeren tijdens de feestdagen”, zei Austin gedurende zijn verblijf in Zweden.
Lock-out gevolg van besparingsdrift en verzuurde relatie met management
Het onderzoeksrapport How IKEA Is Hurting Families, dat op verzoek van de Canadese vakbond Teamsters werd geschreven door de vakbondsfederaties ITF en UNI, stelt dat de arbeidsverhoudingen in de IKEA-vestiging in Richmond ruim twintig jaar lang werden gekarakteriseerd door een cultuur van sociale dialoog en respect.
De situatie verslechterde echter nadat het management van IKEA in 2004 opperde om nieuwe medewerkers een lager salaris te bieden. Hoewel de medewerkers aanvankelijk akkoord gingen, besloten zij in 2007 drie weken lang het werk neer te leggen uit protest tegen dit discriminerende verloningsmodel.
Deze staking leidde tot een collectieve overeenkomst die de discriminatie van nieuwe werknemers voor een periode van vijf jaar moest tegengaan. In mei 2013 moesten vakbondsleden echter opnieuw met het management om de tafel, omdat de oude overeenkomst op het punt stond te verlopen.
Weer kwam IKEA met het voorstel om nieuwe werknemers onder slechtere arbeidsvoorwaarden in dienst te nemen. Het bedrijf had inmiddels een advocaat van Fasken Martineau, een beruchte anti-vakbondsfirma, ingeschakeld. De vakbondsleden besloten ook het nieuwe voorstel met een ruime meerderheid te verwerpen en vormden enkele dagen later een picket line voor de ingang van de winkel
Gedurende de dagen in aanloop naar de lock-out organiseerde het management diverse individuele gesprekken om werknemers van gedachte te doen veranderen over het voorstel. Zij werden hierbij gewezen op de mogelijkheid om ‘onafhankelijke informatie’ in te winnen bij Labour Watch, een conservatieve anti-vakbondslobby.
Nadat de lock–out eenmaal in gang was gezet, konden werknemers alleen nog naar de werkvloer terugkeren als zij alsnog akkoord gingen met het voorstel dat zij eerder met een ruime meerderheid hadden verworpen. Aangezien de werknemers deze keuze voorgelegd kregen ontkent IKEA nog altijd dat er sprake is van een lock-out.
De vakbondsfederaties ITF en UNI wijzen erop dat IKEA Richmond met haar uiterst rigide houding jegens de vakbond de gedragscode van de IKEA Group heeft geschonden. Deze stelt immers dat de gebruikers van het IKEA-handelsmerk het recht van werknemers om zich te verenigen en collectieve onderhandelingen aan te gaan dienen te respecteren.
Dat IKEA Richmond bereid is haar eigen werknemers onder grote druk te zetten, blijkt vooral uit het verhaal van Katina Kosa. Zo heeft IKEA besloten de ziektekostenverzekering van Kosa, die aan kanker lijdt, in te trekken zolang zij niet het voorstel van IKEA heeft ondertekend.
Maar Kosa is niet de enige die lijdt, stellen ITF en UNI. Zo heeft het niet langer betalen van ruim 300 medewerkers ertoe geleid dat verschillende gezinnen nu afhankelijk zijn van de voedselbank.
IKEA-woordvoerder Madeleine Lowenborg-Frick stelt in de regionale krant The Province dat de harde lijn van het management noodzakelijk is omdat IKEA Richmond de slechtste productiviteitscijfers van alle IKEA-winkels in Canada heeft, maar de hoogste personeelskosten. Bovendien zouden de salarissen tot 21 Canadese dollar (14,50 euro) per uur “boven de standaard van de detailhandelsector liggen”.
