SHS:

Idem voor de uwe, beste Joren Vermeersch . Respect voor uw terreinkennis vergaard op reizen. Zelf ben ik niet in Israël maar in Egypte geweest; de vredelievendheid en gastvrijheid van de Arabische bevolking was wat mij daar het meest trof; schoner dan de eeuwenoude monumenten!” schreef ik in mijn dagboek. Soit. U brengt zeker interessante en doordachte punten aan. Toch geloof ik niet dat uw visie die in feite beenhard is en dodelijk negatief, klopt met de werkelijkheid. U hebt een punt als u stelt dat de KIEM van Hamas (en van veel andere groepen die militair geweld gebruiken) ergens in een ver verleden ligt. Het lijkt mij echter evident dat de soep zo goed als nooit zo heet gegeten wordt, als ze wordt opgediend. Om een goed oud Vlaams spreekwoord in te zetten. Een concept uit de Biologie kan ons verder helpen. Een boom, bijvoorbeeld een eik of een olijfboom, heeft bij zijn ontkiemen een aantal eigenschappen via het DNA, de erfenis van zijn voorouders. Zoals grootte, soepelheid, dikke bladeren tegen de zonnehitte, soort zaden enzovoort. Dat heet in vaktaal “het genotype”. Maar wat er van die boom in werkelijkheid komt doorheen de jaren van leven en groei, dat is daardoor niet volkomen bepaald! De invloed van de precieze standplaats, de hoeveelheden zon, water, droogte, wind, koude, eventueel bijtschade door herten en zwijnen… dat alles heeft – in de eigen generatie in de stamboom dus – een (even grote) invloed. Toegepast op de Palestijnen en de Joden, die beiden volkeren zijn die door de geschiedenis en hun lot vaak in heel nauwe schoentjes komen: de overgeleverde “cultuur” en “godsdienst” heeft zowel vreedzame als militaire kiemen in zich. De bijbel kennen wij allemaal, allicht meer dan de Koran. Wel, daarin roepen de (geïnspireerde) auteurs in passages zowel op tot gewelddadige verdediging en uitbreiding, als tot de bekende naastenliefde, gastvrijheid, mildheid, generositeit en zo meer. Ik hoop dat u inziet dat wat er “uit de zak komt” STERK bepaald zal zijn door de ‘actual’, feitelijke, werkelijke behandeling die deze bevolkingen, beiden (!), ze zijn allebei menselijke mensengroepen, meemaken. De Joden van onze tijd zijn in de vorige generatie met een mammoet-pogrom geconfronteerd; erger dan ooit in hun gehele geschiedenis die over 2500 jaar loopt. De behoefte aan veiligheid is nu bij velen extreem hoog en gespannen. U weet dat emoties en mentaliteiten zeer lang meegaan, dat leren wij als historici). Maar ook aan Arabische kant doet zich dit voor; wie goed, genereus, zacht en respectvol behandeld wordt, die gaat niet met drieduizend mannen en bazooka’s op de “vijand” af. Die ziet de “anderen” zelfs niet als zodanig; die weet, ondanks latent onbegrip en gebrek aan sympathie bij sommige leden van de gemeenschap, gewoon “buren”; waarmee je best een beetje overeenkomt; omdat je er kwetsbaar voor bent, dat weten u en ik en onze lezers ook, wat het leven in onze straat betreft. U bekijkt de kwestie dus in zekere mate met al te veel nadruk op de geschiedenis. Op de onwrikbare slechtheid van de ene groep. Maar dat staat vrij ver van de werkelijkheid. Nog een laatste voorbeeld: een hond die tot een “vechtras” behoort kan in twee richtingen evolueren wat zijn/haar gedrag betreft: hij kan in de krant komen omdat hij mensen vreselijk heeft verwond; dat zal bijna altijd zijn na een problematische behandeling en opvoeding door de eigenaars; veel vaker zal er zich geen incident voordoen, en beantwoordt het dier de liefde die het krijgt met fatsoenlijk, vriendelijk, veilig en betrouwbaar gedrag.

Nog een eindnoot: persoonlijk heb ik collega historicus Rutger Bregman kritiek geschreven op zijn pagina toen zijn boek verscheen “De meeste mensen deugen”; ik verwees naar de Nazi’s en de oorlogen die telkens weer de menselijke geschiedenis larderen. Maar hij heeft waarschijnlijk een punt: als je mensen goed behandeld, worden zijn bijna nooit vijandig, integendeel, dan overheersen gastvrijheid, behulpzaamheid en interesse.

NB. U zult misschien goed volgende toepassing van mijn mensbeeld op de geschiedenis begrijpen: de weg die Duitsland zo jammerlijk is ingeslagen in de jaren dertig. Is die te wijten aan ingeboren kwaadaardigheid? Neen toch. De meeste historici en politicologen en polemologen zullen vandaag erkennen dat het de uiterst onrechtvaardige behandeling is die hen tot die golf van bruutheid, haat en extreem geweld heeft aangezet. Een ostracisering die begon aan de conferentie na WO I, bekend als “het Verdrag van Versailles”. In die oorlog waren zowat alle partijen even schuldig geweest. Om onduidelijke reden werd echter Duitsland als enige grote zondebok aangeduid. Wat in de jaren na 1919 leidde tot extreem zware, eenzijdige herstelbetalingen. Een groot deel van de huizen in onze thuisstad Leuven draagt een herdenkingssteen: die betekent: betaald met Duitse herstelbetalingen! De Duitsers leden honger. Erger nog, deze populatie voelde zich collectief het slachtoffer van onrecht en zware vernedering. Enkel in dat klimaat, dat dus met de behandeling in het Heden heeft te maken, kon haat het Leidmotief worden voor deze natie en kon een figuur als Adolf Hitler, die zichzelf en zijn levensloop ook juist zag als die van een groot slachtoffer, die vol wraakzucht liep naar God en klein piertje, aan de macht brengen. De rest is geschiedenis. Laat ons die geschiedenis goed belichten en doorgronden, anders zal zij zich overal blijven herhalen. De toestand in het midden oosten is zwaar verziekt. Met bebloede handen kan je elkaar niet omhelzen. Hopelijk kan de milderende invloed van derde partijen tijdig de sereniteit en stabiliteit helpen terugkeren. En de stem van gematigde, bezadigde en lucide burgers en politici. Angst en ook pijn zijn geen goede raadgevers. Dat weet de volkswijsheid en dat lees ik ook als adagium van menige generaal actief aan het front in WO II.