Naar aanleiding van enkele uitspraken van procureur Dams over het controleren van ‘vreemde nummerplaten’ in Antwerpen teneinde de criminaliteit aan te pakken, stelde Europees parlementslid van de Progressieve Alliantie van Socialisten en Democraten (S&D) Kathleen Van Brempt een parlementaire vraag aan de Europese Commissie.

De procureur had er in een interview in januari onder meer toe opgeroepen dat burgers de gegevens van auto’s en bestelwagens met vreemde nummerplaten melden aan de politie. Buurtbewoners moesten de straten van Antwerpen in de gaten houden om criminaliteit beter aan te pakken. In de ogen van Dams is iedere eigenaar van een auto met een ‘vreemde nummerplaat’ blijkbaar een potentiële crimineel.

Deze uitspraken, alsook het ‘patserproject’ van procureur Dams in Antwerpen, veroorzaakten veel commotie. Van Brempt is niet de enige die zich inzet tegen het beleid van Dams. Eerder al diende een groep mannen van Marokkaanse oorsprong naar aanleiding ervan een klacht in bij het Centrum voor Gelijkheid van Kansen en Racismebestrijding, en ook Groen ondernam actie.

De vreemde nummerplaten waarover gesproken werd behoren tot burgers van een aantal EU-lidstaten, later werd onder meer Bulgarije expliciet vermeld. Van Brempt wilde weten of dergelijke aanpak van criminaliteit strookt met de Europese wetgeving, in het bijzonder met het vrij verkeer van personen. Ook vroeg zij zich af of dit een schending is van het verbod om te discrimineren op basis van nationaliteit.

Van Brempt vroeg aan de Europese Commissie een antwoord op de volgende vragen: is het aanzetten van burgers om gegevens van wagens door te geven aan de politie, alleen op basis van het feit dat ze een nummerplaat uit bepaalde EU-landen hebben, in lijn met EU-wetgeving en -verdragen?

Bovendien, is het selectief controleren van (inzittenden van) wagens op grond van het feit dat ze een nummerplaat uit bepaalde EU-lidstaten hebben volgens de Commissie geoorloofd onder de huidige EU-regels en -verdragen?

De Commissie antwoordt daar op 27 maart als volgt op:

“Wat de vraag van het geachte Parlementslid over het controleren van buitenlandse voertuigen betreft: in het EU-recht wordt niet bij voorbaat vastgelegd hoe politiecontroles op het grondgebied van de lidstaten moeten worden georganiseerd. Wel is het zo dat de controles niet stelselmatig en op een ongerechtvaardigde en onevenredige wijze tegen bepaalde nationaliteiten mogen zijn gericht.”

“Het geachte Parlementslid suggereert dat de uitspraken in kwestie criminaliteit in verband brengen met een bepaalde nationaliteit. De Commissie neemt normaliter geen standpunt in over individuele uitspraken, met name wanneer zij niet bekend is met de precieze inhoud ervan.”

“Principieel veroordeelt de Commissie met klem alle uitingen van racisme en vreemdelingenhaat, en aanverwante vormen van intolerantie, ongeacht van wie ze afkomstig zijn, omdat deze fenomenen niet stroken met de waarden en principes waarop de Europese Unie is gebaseerd.”

“Uitspraken die criminaliteit in verband zouden brengen met een bepaalde nationaliteit, zoals het vragen om kentekenplaten van andere lidstaten te signaleren om kleine criminaliteit te bestrijden, kunnen die lidstaten inderdaad stigmatiseren en vreemdelingenhaat aanwakkeren.”

“Zij zijn dus niet verenigbaar met het EU-beginsel van niet-discriminatie op grond van nationaliteit. Overheidsinstanties, politieke partijen en het maatschappelijk middenveld moeten racistisch en xenofoob gedrag krachtig veroordelen en actief bestrijden.”

Van Brempt is blij met de reactie van de Commissie. “Dat de Commissie niet specifiek kan reageren op individuele uitspraken is normaal, maar de Commissie geeft hier wel een sterk signaal. Systematische controles van wagens met vreemde kentekenplaten kunnen stigmatiserend werken. De Commissie laat hier duidelijk verstaan dat je moet opletten met dit soort uitspraken en de eventuele acties die daarop volgen. Over een vreemde kentekenplaat beschikken is géén ‘verdacht gedrag’.”