Mexico telt ongeveer 15.000 coöperaties. Meestal gaat het om consumenten- of producentencoöperaties. In totaal hebben ze ongeveer vijf miljoen leden, blijkt uit cijfers van het Sociale Ontwikkelingsfonds van de Federale Districtsregering van Mexico-Stad.

“Coöperaties hebben een positieve invloed op de tewerkstelling, de investeringen, het onderwijs en de gezondheidssector. Ze hebben bijgedragen aan de ontwikkeling van de gemeenschap”, zegt Juan Domínguez, algemeen coördinator van de Coöperatie van Adviseurs voor Sociale Vooruitgang (Scaas).

In 2005 richtten bonentelers in de noordelijke staat Zacatecas een coöperatie op onder de naam El Granero Nacional (Nationale Graanschuur). Het ging om een groothandel voor landbouwbenodigdheden en diensten. Doel was om opslag en marketing te faciliteren.

“De coöperatie heeft echt een verschil gemaakt. Een groot voordeel ervan is de bulkmarketing”, zegt José Villegas, voorzitter van de zeshonderd leden tellende coöperatie. “Boeren slaan hun productie op in de magazijnen en de coöperatie doet de verkoop. We zorgen ook voor materialen en machines die boeren niet in hun eentje zouden kunnen kopen.”

De leden van de coöperatie bewerken gemiddeld twintig hectare land. De gemiddelde opbrengst is een ton per hectare. In 2010 garandeerde het ministerie van Landbouw een prijs van 48 eurocent per kilo bonen.

Financiering

In de Amerika’s groeit deze vorm van sociale economie van noord tot zuid. De Verenigde Staten telden bijvoorbeeld in 2009 29.000 coöperaties met 80 miljoen leden. Argentinië had dat jaar bijna 18.000 coöperaties met 9 miljoen leden, blijkt uit informatie van de International Cooperative Alliance (ICA).

De coöperaties kunnen in Mexico echter moeilijk openbare en particuliere financiering krijgen. Dat belemmert hun oprichting en functioneren. De coöperatieve beweging in Mexico ligt daardoor achter bij andere Latijns-Amerikaanse landen. “Er is weinig opstartkapitaal en het is moeilijk om voorraden te kopen en infrastructuur te regelen”, zegt Alma Ortega.

Ortega richtte in de jaren negentig twee coöperaties op het gebied van transport en marketing op in Mexico-Stad. Ze bedruipen inmiddels zichzelf.

Alternatief

De wet die coöperaties reguleert en sinds 1994 van kracht is, zorgt echter voor problemen op het gebied van implementatie en handhaving. Senator Jorge Ocejo van de regerende Nationale Actiepartij (PAN), voorzitter van het senaatscomité voor economische ontwikkeling, beloofde in februari de wet aan te passen.

Ocejo wees erop dat de Mexicaanse coöperaties met bezittingen ter waarde van 6 miljard euro allesbehalve arm zijn en dat ze geen vertegenwoordiger zijn van een gemarginaliseerde economie. Er is volgens hem een nieuwe wet nodig die de coöperaties stimuleert en ze wettelijke bescherming biedt.

De hernieuwde belangstelling voor coöperaties werd aangezwengeld door initiatieven die het Federale District, bestuurd door de linkse Partij van de Democratische Revolutie (PRD) sinds 2006 nam. In 2006 keurde het Federale District een Coöperatieve Ontwikkelingswet goed en in 2009 kwam er een programma ter promotie van de sociale economie in al zijn vormen.

Volgens PRD-senator René Arce is 15 procent van de economisch actieve bevolking betrokken bij alternatieve productiemethoden. Los van de coöperaties zijn er 26.000 ‘eijdos’, of gemeenschappen waar sprake is van collectief landeigendom, en 600 bedrijven die eigendom zijn van werknemers.

“Coöperaties creëren banen en bevechten te voedselcrisis”, zegt Ortega. “Daarom willen we meer coöperaties oprichten die projecten opzetten die echt impact hebben.”
 

Dit artikel verscheen op 16 maart bij IPS