De uit Antwerpen afkomstige fotograaf Ben Lievens woont al enige tijd in Brazilië. In zijn tentoonstelling ‘Bem do Brasil’ staan felle kleuren, snelheid en het experiment centraal.

Lak aan regeltjes

Deze fotograaf is een autodidact die graag experimenteert met sluitertijden en belichtingen. Lievens neemt het ook niet zo nauw met regeltjes: “Het avontuur, dat is alles voor mij. Ik heb lak aan veiligheid”, zo valt er op zijn website te lezen.

Deze ingesteldheid bracht Lievens naar de favela’s van Rio de Janeiro. Lievens had er gedurende een periode heel intensief contact met de armste bewoners. Zo kreeg hij de kans om foto’s te maken van vuilnisophalers, drugsdealers, wijkbewakers en sociale werkers. Deze beelden komen heel realistisch en vaak beklemmend over.

Explosie van kleur

Zo is er een aangrijpende foto van twee jongetjes die beiden een pistool vasthouden. Ze lijken de toeschouwer van de foto in het vizier te nemen. Met hun vingers kunnen zij de trekker ieder moment overhalen. Kinderlijke onschuld en wapenbezit zijn zaken die in de favela’s schijnbaar hand in hand kunnen gaan.

Toch toont Lievens ons niet enkel miserie. Het Braziliaans carnaval komt over als één grote explosie van kleuren. Zeker in de favela. Om de foto’s beter tot hun recht te laten komen, heeft de fotograaf deze foto’s niet geretoucheerd. De foto’s zijn ook afgedrukt op hardboard karton. Opdat de toeschouwer de sfeer van de favela beter kan pakken.

Overlevingsstrijd

De foto’s vloeien moeiteloos over in Lievens documentaire ‘Coracao do Brasil’ (Hart van Brazilië). Deze documentaire toont ons het bikkelharde leven in de favela’s. Het is een film over de dagelijkse overlevingsstrijd die veel mensen rond Rio moeten voeren. Heel wat mensen getuigen in de documentaire zonder blikken of blozen dat zij al meerdere mensen koelbloedig hebben vermoord.

Naast de gangsters, drugsdealers en clandestiene wijkbewakers zocht Lievens ook de vuilnisophalers op. Zo volgde hij vier meisjes op een nachtelijke strooptocht over de vuilnisbelt. Na een nacht vol ontberingen vertelt een meisje van 19 haar onwaarschijnlijke levensverhaal.

Ongelukkig

“Iedere nacht werken wij op de vuilnisbelt. Het is nodig, want wij hebben niets. Onlangs heb ik mijn man verloren. Hij was nog maar 26. Ze hebben hem vermoord. Weet je, eigenlijk heb ik maar één ding nodig om gelukkig te  kunnen zijn: een vader en een moeder. Maar zelfs die heb ik niet.”

Tijdens haar levensverhaal stralen haar ogen iets wezenloos uit. Ze lijkt onder invloed te zijn van drugs. Als ze klaar is met vertellen, pakt ze twee grote knuffelberen stevig vast: “Die heb ik tenminste nog. Vannacht gevonden op de vuilnisbelt.” De beelden wekken naast medelijden ook begrip en sympathie op.

Verrijkende ervaring

Een bezoek aan de tentoonstelling is ondanks al het leed toch een verrijkende ervaring. Ze biedt ons een blik in een wereld waarin wij zelden terechtkomen. Zowel de documentaire als de tentoonstelling laten hun sporen na bij de bezoeker. Je blijft er enige tijd mee rondlopen. Het zet je aan het denken. Het maakt je bewust van je westerse luxepositie.  

Wie deze dagen de zinderende hitte even wil ontvluchten, kan een bijzondere tentoonstelling en documentaire zien in een fris Fotomuseum in Antwerpen. Lievens exposeert zijn foto’s van de favela’s niet enkel in het museum, ook in de BASE-shop in het station Antwerpen-Centraal vindt een deel van de tentoonstelling plaats.

De expositie ‘Bem Do Brasil’ loopt nog tot 1 augustus in het Fotomuseum in Antwerpen en in de BASE-Shop Antwerpen-Centraal.

Bij de tentoonstelling hoort ook het boek ‘Bem do Brasil’ met foto’s van Ben Lievens. Het is te bestellen bij No Monkey Books: www.nomonkey.eu.

Foto’s: Ben Lievens ging het avontuur tegemoet en won het vertrouwen van de bewoners van de favela’s.