Uit het Onderzoek
Verplaatsingsgedrag Vlaanderen van Mobiel Vlaanderen bleek dat in 2012 18,83
procent van de Vlaamse gezinnen geen auto bezat, een stijging in vergelijking
met 2008 toen dat nog maar 17 procent was. Naar aanleiding van de drastische
besparingen waartoe de overheid de komende jaren zowel De Lijn als de NMBS en
Infrabel dwingt, is het de hoogste tijd dat de groep van autolozen opkomt voor
haar rechten op een efficiënte mobiliteit. Deze rechten moeten minstens
vergelijkbaar zijn met degene die de overheid aanbiedt aan autobezitters. De
Lijn moet met name in 2015 35 miljoen euro besparen op een budget van 859
miljoen euro wat tot dusver al geleid heeft tot de aankondiging van drastische
tariefverhogingen en van het schrappen van bussen in landelijke gemeenten op
zondag voor 10u en na 19u. Bij de spoorwegen vallen ongetwijfeld nog zwaardere
klappen. De NMBS en Infrabel moeten het in 2015 met 188 miljoen euro minder
doen, een bedrag dat tegen 2019 oploopt tot 663 miljoen euro, 1/5e
minder in vergelijking met vandaag. Dit zal ongetwijfeld gepaard gaat met
drastische tariefverhogingen en beperking van het treinaanbod.
De autoloze beweging moet de
overheid vooreerst duidelijk maken dat wie bespaart op het openbaar vervoer
hierdoor op korte termijn een veel hogere factuur gepresenteerd krijgt. Als gevolg van vorige
besparingen is bij De Lijn het aantal reizigers in de periode 2010-2013 al
gedaald van 551 tot 539,5 miljoen. Minder openbaar vervoer leidt automatisch tot
meer autoverkeer en zal ook de intentie bij opvallend veel jongeren om de auto
te laten staan ondergraven. Uit onderzoek door Deloitte bleek in oktober vorig
jaar dat in ons land 1 op 3 jongeren die geboren werden in de periode 1977-1994
niet van plan is om een auto te kopen of te leasen voor 2019. Het autoverkeer is
verantwoordelijk voor ongevallen (in 2013 stierven in ons land 628 mensen ter
plaatse), luchtvervuiling (aandeel van 31 procent van het uitgestoten PM2,5 fijn
stof in 2012), klimaatopwarming (18 procent van emissie broeikasgassen),
lawaaioverlast (30 procent van Vlamingen ondervindt lawaaihinder van verkeer),
inname openbare ruimte (wegennet in Vlaanderen is goed voor 57.941 ha)…De totale
maatschappelijke kost van de verkeersongevallen in ons land in 2002 werd aan de
Universiteit Hasselt becijferd op 12,5 miljard euro.
In plaats van autolozen te
straffen door te besparen op het openbaar vervoer moet de overheid hen belonen
naar analogie met fiscale voordelen die voor het nemen van andere ecologisch
nuttige investeringen worden toegekend (cfr. isolatie huizen). Op die manier zou
men ook kunnen stimuleren dat meer mensen hun auto laten staan. De Lijn biedt
wie zijn auto aan de kant laat staan thans een gratis netabonnement voor 12
maanden. Waarom alleen die mensen belonen en niet degenen die zich al jarenlang
verplaatsen zonder auto? Geef iedereen die geen eigen auto bezit een
netabonnement op de Lijn en de NMBS van pakweg 500 euro per jaar! Andere
mogelijke voordelen zijn een jaarlijkse fiscale bonus en een taxitarief gelijk
aan het tarief in het openbaar vervoer voor deze afstand. Om deze voordelen te
rechtvaardigen kunnen vele argumenten worden aangevoerd zoals een compensatie
voor de voortdurende overlast die niet-autobezitters ondervinden van het
autoverkeer, het feit dat ze nauwelijks profijt hebben van de enorme
miljardeninvesteringen in weginfrastructuur etc…
Met het oog op een efficiënte
mobiliteit dient echter niet alle heil van de overheid komen. De overheid is
immers niet de enige die een vervoersaanbod organiseert. Vooral de opkomst van
het autodelen is een heel interessante evolutie voor niet-autobezitters. Naast
organisaties als Cambio en Bolides die auto’s ter beschikking stellen heb je
Autopia dat het groepsbezit en -gebruik van auto’s faciliteert, websites zoals
Tapazz en Car Amigo die eigenaars van auto’s in contact brengen met personen die
deze tijdelijk willen gebruiken of algemene sites om dingen te delen zoals
Peerby en Freecycle.com. Een voor autolozen heel interessant fenomeen – omwille
van de tarieven en beschikbaarheid – is de taximaatschappij Uber die ook
particuliere bestuurders inzet. In weerwil van de druk van de taxisector moet
een autoloze beweging de overheid ertoe bewegen om met dit bedrijf tot een
overeenkomst te komen. Heel belangrijk is ook dat overheid een app realiseert
waarin dit hele verkeersaanbod – zowel het openbaar als private vervoer –
geïntegreerd wordt en waarmee iemand die van locatie A naar locatie B moet in
één oogopslag de vele mogelijkheden en hun prijskaartje kan vergelijken. In
Helsinki wordt dergelijk systeem voorbereid.
Luc Vanheerentals is journalist en auteur van het boek Leven zonder auto (296 blz). Voor meer inlichtingen: 0497 29 80 89
