ATD Vierde Wereld: “Het aantal mensen dat de eindjes niet meer aan elkaar kan knopen, blijft stijgen. Om de strijd tegen armoede en de strijd tegen afval met elkaar te verzoenen, gaan in Europa meer en meer stemmen op, om wat de rest van de bevolking niet consumeert, te verdelen onder de armen: onverkochte of beschadigde producten, producten met een fout etiket (zie bijvoorbeeld de recente paardenvleesaffaire).”

“Jammer genoeg versterken deze goede ‘foute’ ideeën ook een bepaalde tendens waarbij de strijd tegen armoede lijkt op te houden bij voedseldistributie”, stelt ATD Vierde Wereld. Geconfronteerd met de institutionalisering van de noodzakelijke hulp, reageert Georges de Kerckhove, de voorzitter van de Vierdewereldbeweging in België in een open brief.

Met wie spotten wij?

Georges de Kerckhove: “Moeten wij voor of tegen soepbedeling zijn? En volgens hetzelfde idee? Moeten wij voor- of tegenstander zijn van de distributie van onverkochte levensmiddelen uit supermarkten aan armen? Of nog, moeten wij een initiatief toejuichen van parlementsleden die deze voedseldistributie wil aanmoedigen door fiscale voordelen, waarvan vooral de warenhuizen zullen profiteren?”

“De voorstanders van dit initiatief herinneren ons aan het feit dat in België 600.000 ton aan levensmiddelen eindigen in de vuilnisbak terwijl 200.000 personen niet beschikken over voldoende voedsel. Dankzij deze maatregel zou elke mens die te weinig voedsel heeft dus kunnen beschikken over een aanvaardbare hoeveelheid voedsel.”

“Tot daar de theorie, want in de paraktijk zijn het vooral gezinnen en restaurants die voedsel verspillen. Op papier is het ondervoedingsprobleem echter opgelost en leeft iedereen, zonder uitzondering in goede omstandigheden.”

Het werkelijke schandaal

“Maar met wie spotten wij? We zouden dus moeten accepteren dat, terwijl al decennialang mensen slecht of onvoldoende worden gevoed, een dergelijke simpele en makkelijk uit te voeren maatregel, het probleem zou oplossen. De maatregel schaadt niemand en al zeker niet de uitbaters van de supermarkten die een fiscaal voordeel krijgen, en ze laat iedereen toe om zijn honger te stillen.”

“Het werkelijke schandaal ligt in het feit dat in een land als het het onze, dat sinds de Tweede Wereldoorlog een sociaal vangnet heeft ontwikkeld, steeds meer mensen niet meer rondkomen. Dat mensen moeten liegen en de ogen neerslaan om te overleven of in de rij gaan staan bij gaarkeukens, ongeacht welke vorm, dat is een schandaal.”

“Het schandaal dat er nog steeds mensen genoodzaakt worden om te wonen in mensonwaardige omstandigheden en zelfs op straat. Dat bij tien procent van de analfabeten, de kinderen uit huis werden geplaatst bij gebrek aan financiële middelen.”

“Dat arbeiders, vooral diegenen die geen opleiding hebben genoten, geen werk meer vinden. Dat door een algemene onverschilligheid mensen onderworpen blijven aan de grootste onzekerheid zonder het minste perspectief op een uitweg, dat is een schandaal. En ook nog: mensen die hun hele leven nooit een voet in een museum, theater of cinema zullen zetten.”

Pervers effect

“En hoe reageren wij op dit schandaal? We stellen keer op keer maatregelen voor die allerarmsten nog méér stigmatiseren. Maatregelen die hulp inhouden, maar geen solidariteit. We stellen niet voor om de solidariteit te hervormen, wel om hulp te ontplooien. In deze logica benadrukken we de economische efficiëntie ten koste van de rechtvaardigheid.”

“De distributie van onverkochte levensmiddelen aan behoeftigen heeft een pervers effect. In naam van de vooruitgang tolereren we de ongelijkheid die werd ontworpen door enkelen voor eigen profijt, terwijl we voor de armen slechts kruimels achterlaten, waarmee ze niet weten wat te doen.”

“De meest kwetsbaren glippen door de mazen van het net van de sociale zekerheid, maar we horen nergens dat de sociale cohesie in onze ieder-voor-zichmaatschappij veranderd moet worden.”

“Steuntrekkers hebben geen vinger in de pap te brokken zoals anderen. Ze zijn bij niets betrokken, geen werknemers, noch consumenten. Hun stem en hun ervaring worden niet gehoord. De maatschappij bouwt zonder hen, maar hun afwezigheid maakt de maatschappij onmenselijk, want ze laat geen plaats die naam waardig aan de zwaksten onder haar leden.”

Jacht op bedelaars en daklozen

“Wie er niet in slaagt om zelf uit de onzekerheid te raken en er in gevangen blijft, wordt louter nog beschouwd als een mond die gevoed moet worden. Deze mensen worden gedegradeerd tot tweederangsburgers, die niet de toegang hebben om de toekomst van de maatschappij mee te bepalen. Echte ‘wratten’ die men probeert te verbergen.”

“In België maar ook in het buitenland hebben toeristische steden de jacht geopend op bedelaars en daklozen, ze zouden de toeristen wel eens kunnen afschrikken. Wie gaat er bovendien niet de blik afwenden om die van de bedelaar niet te hoeven kruisen die met uitgestrekte hand aan de uitgang van de metro zit?”

Verantwoordelijkheid van iedereen

“Laten we duidelijk zijn: elke populistische maatregel die een vorm van voedselbedeling wil institutionaliseren, doet afbreuk aan de waardigheid van de armen en kan op geen enkele manier de solidariteitsmechanismen vervangen die verankerd werden door de sociale zekerheid en het OCMW als een van zijn belangrijkste pijlers.”

“In de eerste plaats moeten we ons vragen stellen over het falen van de solidariteitsmechanismes en deze proberen te versterken. We moeten aan de OCMW’s middelen geven zodat ze hun missie kunnen realiseren, namelijk: iedereen de kans geven een menswaardig leven te kunnen leiden.”

“En dat is niet alleen een zaak van de politieke verantwoordelijken, het is het engagement van iedereen, een maatschappelijke keuze, urgent geworden door de crisis. De verantwoordelijkheid van de verandering ligt niet alleen bij een politieke partij, maar bij iedereen: zijn wij bereid eenvoudiger te leven zodat anderen eenvoudigweg kunnen leven?”

Georges de Kerckhove

Georges de Kerckhove is voorzitter van ADT Vierde Wereld.

(vertaald uit het Frans door Annelies De Tender)