Via een groep op Facebook en mijn geliefde, bereikte mij een opvallende beschouwing, een pogende wijsheid en levensadvies voor velen van Anthony Hopkins. De oude rot in het Hollywood-vak is bekend van indringende en boeiende films als de trilogie rond de kwaadaardig -gekke psychiater Hannibal Lecter, door fijngevoelige prenten als “The Indian”, over een oude man die aan de andere kant van de wereld kampioen wordt met zijn opgevoerde Indian motorfiets. Een van mijn all time favorites is de sfeervolle, avontuurlijke prent “The Edge” die speelt in de bosrijke en stille natuurpracht in Noord Amerika en handelt over de goede kanten van geleerde en puissant rijke mensen. Alec Baldwin is een zalige boosaardige tegenspeler, opvallend kleingeestiger dan Hopkins in de rol van Charles Morse. Bij nader toezien en enige scherpere reflectie, is de boodschap pervert en contraproductief. Hoewel velen ze als zoete koek zullen nemen, in de waan dat de raad van oom Anthony eindelijk het goede leven binnen bereik brengt.
Die stuurt de laatste tijd wel meer boodschappen van humane inslag de wereld in, soms met behulp van een video, soms op meer sobere wijze. Deze krakkemikkige boodschap geeft mij de kans een bepaalde visie op goed leven en werkelijk goed samen leven te delen, die al een tijdje lag te rijpen op mijn zolders. Ik geef eerst een paar citaten, de exacte woorden van Hopkins, en dan mijn bedenkingen, eigen getuigenis en perspectief. Veel genoegen wens ik u aan het denken over voelen en medemens zijn. Uw reactie is welkom, maar niet vereist. Ik geloof immers niet echt in de idee van Hopkins, dat je alleen maar “energie verspilt” wanneer je geduldig goede daden stelt naar ‘inerte mensen’! 🙂
Onder de titel “Krachtige woorden van Anthony Hopkins” brengt de wat al te liefelijk ogende groep “Warme handen” op Facebook de langdradige maar ambitieuze adviezen van de toenmalige steracteur. We lezen onder anderen volgende reeks affirmaties.
′′ Laat mensen gaan die nog niet klaar zijn om van je te houden! Dit is het moeilijkste wat je in je leven zult moeten doen en het zal ook het belangrijkste zijn: stop met het geven van je liefde aan degenen die nog niet klaar zijn om van je te houden. Stop met moeilijke gesprekken met mensen die niet willen veranderen. Stop met verschijnen voor mensen die onverschillig zijn voor jouw aanwezigheid. Ik weet dat je instinct alles doet om de goede genade van iedereen om je heen te winnen, maar het is ook de impuls die je tijd, energie en geestelijke, fysieke en spirituele gezondheid zal ontnemen…” Als je uitgesloten, subtiel beledigd, vergeten of gemakkelijk genegeerd wordt door mensen aan wie je tijd geeft, doe je jezelf geen plezier door hen je energie en je Leven te geven. De waarheid is dat je niet iedereen bent.
En dat niet iedereen voor jou is… Als je stopt met verschijnen, word je misschien minder gezocht. Als je stopt met proberen, stopt de relatie misschien. (…) Dat is gehechtheid. Dat is een kans willen geven aan wie het niet werkelijk wil ontvangen. Het meest waardevolle en belangrijkste wat je in je leven hebt is jouw energie. Het is niet alleen jouw tijd omdat het beperkt is. Het is jouw energie! Wat je elke dag geeft, is wat er steeds meer zal ontstaan in je leven. Het zijn degenen aan wie je tijd en energie geeft, die je bestaan zullen definiëren. Als je dit beseft, begin je te begrijpen waarom je zo ongeduldig bent als je je tijd doorbrengt met mensen die niet bij jou passen, en in activiteiten, plaatsen, situaties die niet bij jou passen.Je begint te beseffen dat het belangrijkste wat je kan doen voor je leven, voor jezelf en voor iedereen die je kent, “je energie sterker beschermen dan wat dan ook” (sic). Maak van je leven een veilig toevluchtsoord waar alleen ′′ compatibele ′′ mensen met jou zijn toegestaan. (…) Het is jouw enige feit om te beseffen dat je de geliefde van jouw lot bent en om de liefde te accepteren die je denkt te verdienen.”
Anthony Hopkins
______________________________________
In deze boodschap van de sympathieke en zeker in zijn topjaren erg talentrijke en succesvolle acteur staat op het eerste gezicht veel waarachtigs en zij bevat schijnbaar nieuwe, nuttige wijsheid. Toch is ze in de grond naar mijn gevoel en analyse wel erg egocentrisch. In die zin druist het advies ook echt diametraal tegen het bekende christelijke gedachtegoed in. Je zou geen tijd mogen verspillen aan mensen die onvriendelijk reageren, die je zelf niet echt zien staan… Jeshoea-Jezus deed als het ware niets anders dan dit!
Een stukje persoonlijk getuigenis
Mijn ervaring, – ik geef toe, die is vrucht van een harde, lange strijd die wellicht weinigen op dezelfde manier even intens zullen kunnen of willen voeren – is dat je juist zeer veel kunt bereiken, zowel in de harten van medemensen, in het bijsturen van de tijdsgeest en van jouw gemeenschap, en in het verrijken van je eigen persoonlijkheid en vermogens, wanneer je uit liefde lastige mensen (met tact) telkens een spiegel voorhoudt, of hen hoffelijk en behulpzaam blijft benaderen.
Zo schrijf ik al sinds mijn vijfentwintigste geregeld lezersbrieven, en persoonlijke opmerkingen aan vooraanstaande politici, denkers en reporters. Met geregeld verbazend succes. Met als gevolg ook dat ik veel bijgeleerd heb over het uitzenden van schriftelijek boodschappen. Ik heb ook mogen leren hoe prominente mensen denken en voelen, en wat er in mijzelf omgaat bij dit soort contacten. Daarnaast heb ik mijn “energie” gericht op een heel ander soort mensen waarvan ik inderdaad dacht en wist dat ze mij nodig hadden. Zoals bepaalde kennissen die in de Institutionele Psychiatrie waren beland, en die we bijna dertig jaar geregeld opgezocht, beluisterd en gesproken hebben, bij voorkeur bij een kopje koffie en een hapje. Het gaat om gebroken mensen. Om mensen die in de marge van de drukdoende, vaak ijdele en oppervlakkig strevende en denkende mensengemeenschap waren beland. Hun vriendelijkheid en lankmoedigheid viel op. Misschien had tegenslag deze mensen zachter en menselijker gemaakt, iets in de aard van wat we dezer dagen vernemen over Joe Biden.
Velen van hen hebben deugd gehad van de vriendelijke nabijheid en het luisterende oor dat ik bood. Persoonlijk werd ik soms getroffen of zelfs geschokt door hun reacties, hun irrationele antwoorden, het contact met hun angsten en wanen. Maar op de ene of de andere manier vond ik wegen om staande te blijven, en kon ik mijn mensenkennis vergroten en leerde ik mijzelf telkens weer wat beter kennen. Vele van die toenmalige “patiënten”, dit zijn letterlijk mensen die wachten, zie ik soms in het straatbeeld in Leuven terug, of ik verneem via gemeenschappelijke kennissen: zij zijn aan de beterhand. Dat geeft voldoening.
Bovendien, en dat lijkt Hopkins niet te beseffen, heb ik mijzelf, mijn ziel, mijn vaardigheden kunnen aanscherpen, tijdens deze vele niet al te gemakkelijke en soms zelfs niet al te welkome interacties. Het is als met twee messen: je slijpt ze aan elkaar. En de metafoor kan nog even doorgetrokken worden: door altijd alleen maar op sociaal vlak gewoon gemakkelijk, zoals Anthony Hopkins lijkt aan te raden, “als een mes door de boter te gaan”, daar waar het fijn en bijna vanzelf gaat, zou het mes alleen maar bot worden op den duur!
Mijn levenservaring in deze zin is wellicht nog niet vaak beschreven, ik vond weinig uitgewerkte reflecties in deze zin. De leer van de Poolse psychiater, schrijver en filosoof Dabrowski komt in de buurt. Hij benadrukt dat je gerust en vasthoudend mag en moet door lastige en intense emoties gaan. Elke crisis die je te boven komt, is als een trap hoger die je klimt. Op die manier wordt je een krachtig, vrij mens, een man of vrouw met een rijk innerlijk leven. Iemand die veel kan betekenen voor tijdgenoten en medereizigers op het levenspad. De geleerde onderscheidt vijf trappen in rijpheid en wijsheid. Het gelauwerde recente boek “De kus van Dabrowski. Hoe het ‘pijnkabinet’ van het onecht kind een schatkamer werd” van Chris Van Camp gaat hier op in.
Daarnaast geeft natuurlijk vooral het evangelie, de vier getuigenissen over het optreden van Jezus van Maria, een vergelijkbaar advies over hoe je een goed, rijk en betekenisvol bestaan kunt leiden.
Hoe Hopkins’ idee aan heling en versterking van mensen precies geen kansen laat
Het schijnbaar wijze en goede, behulpzame advies van mijnheer Hopkins is in wezen zeer problematisch. Wat hij voorstaat, en dat zie ik duidelijk en krachtig, is in feite een houding van morele, spirituele, sociale luiheid! Emotionele luiheid. Zelfgenoegzaamheid. Vadsigheid en geslotenheid in contacten, naar de medemens.
Je wordt op het verkeerde been gezet over de beste houding naar “De Andere”, zoals werkelijk waardevolle denkers zoals de Joods-Franse ethicus Emmanuel Levinas het hebben genoemd. Levinas wordt terecht door onze eigen grootste, meest profetische denkers en bewakers van de tijd geciteerd. Zoals prof. Psychiater en schrijver Dirk De Wachter en zijn grote voorganger, Piet Nijs.
De houding die Hopkins tracht te promoten, met een roze laagje glazuur eroverheen als op de typische Amerikaanse donuts, is nefast voor de mens én voor zijn als “lastig” gebrandmerkte medemens. “Ga alleen om met wie jou graag ziet en eer bewijst”, lijkt het leidmotief van de gepensioneerde verkoper van dromen. Door op die manier in het leven te staan, geef je de andere geen kans te groeien, een beter mens te worden.
We moeten om betere mensen te worden, in werkelijkheid voortdurend “emotionele arbeid leveren”. Precies zoals een atleet zijn spieren en zijn hart moet oefenen om een groot sporter te worden. Wij allen moeten onze andere “hartspier” oefenen. Het hart dat meeleeft en geeft om anderen! Dat die soortgenoot m/v die ons in de ogen kijkt, wil begrijpen. Het ‘hart’ dat graag knuffelt, en graag een glimlach ziet in die ogen.
Hopkins pleit in feite voor het tegendeel van het thema van de betrokken Facebookgroep, die zich “Warme handen” noemt. In de limiet krijg je, wanneer je dit elitaire, egoïstische advies volgt, eigengereide mensen, akelige mensen. In de limiet krijg je dan ouders die een kind dat in de baarmoeder met behulp van de de scan blijkt een kleine fout in het lijfje te vertonen, zoals een hazenlip, beslissen dood te maken. Zoals in het spannende, grappige en fijne boek “Aicha” van Dodier in de detective reeks “Jerome K. Bloks”.
Door mensen “te snoeien”, terecht te wijzen als zij onheus handelen, en te willen helpen, maken we niet alleen kans henzelf betere, fijnere, meer warme mensen te maken. Bijvoorbeeld doordat zij gaan begrijpen, in de spiegel die je hen geeft, wat ze fout doen. Waar ze precies mee worstelen. Wat hen belet op positieve wijze in het leven te staan. We leren op die manier ook persoonlijk, zelf, steeds betere “mensensnoeiers”, “mensengenezers” te worden. We oefenen ons warme hart. We scherpen ons helende woord aan, we vergroten onze woordenschat van wijze terminologie. We leren onszelf assertief opkomen voor ons goede inzicht, voor de strijd tegen misvattingen en tegen egoïstische, boze houdingen!
Neen, mijnheer Hopkins. Ook in het domein van de film, is het juist wanneer je blijft kijken naar een prent die je een stomp in de maag geeft, die tegendraads overkomt, dat je het meeste bijleert. Dat je een besef krijgt van hoe je een beter mens kunt zijn. Een enkel voorbeeld, in het actuele domein van het ecologisch bewustzijn: de films van de Belgische regisseur Peter Brosens. Interessante, mooie films, die echter ook een les meegeven, zoals “Le cinquième saison”, “Altiplano” en “Khadak”. Helaas kregen die pareltjes zelden veel aandacht, vaak kwamen ze niet in de zalen voor iedereen.
Neem bijvoorbeeld de rancuneuze Antwerpenaar
Net nog, heb ik deze oefening gemaakt, om vasthoudend-helpend op te treden naar onsympathieke figuren, in het formuleren van de fouten die de voorzitter van de centrum-rechtste partij, de bekende streng kijkende Antwerpenaar, zoal maakt in de boodschap op zijn Facebookpagina over de beste weg die onze maatschappij kan gaan wat betreft een actueel geworden en belangrijk vraagstuk. Het, is niet omdat niemand mij geld biedt voor dit werkje, dat wij beiden niet verrijkt uit dit contact komen, juist integendeel, zo weet ik. Mijn massage in het hol van de leeuw kan bovendien aan honderden lezers interessante inzichten bieden, en hen helpen los te komen van de hypnotisering die van deze figuur en zijn obsessies uitgaat. Misschien heeft niemand aan Hopkins in diens jeugd gezegd: “Leer even op de tanden te bijten. Blijf voor mensen inzet leveren!”. Hij kan een les nemen aan de huidige inzet van ons zorgpersoneel. Niet voor niets zijn dit een soort mensen waarvan we collectief de grote waarde en waardigheid herontdekken in deze crisisdagen.
Stef Hublou Solfrian Vojvoditz
