Afrika kan goed zien waar Europa te snel, te ver is willen gaan. Maar het ziet ook welke successen Europa al boekte. Allemaal nuttige informatie nu de Afrikaanse Unie (AU) zelf het pad uitstippelt naar een verregaande integratie.

“Het is noodzaak dat Afrika snel meer gaat integreren om zo voordeel te halen uit de rijke bronnen van economieën zoals Zuid-Afrika, Angola, Ethiopië en de twee Soedans, en opkomende landen zoals Nigeria en de Democratische Republiek Congo”, zegt Alec Erwin, voormalig minister van Handel en Industrie van Zuid-Afrika.

Hij onderhandelde met Brussel over handel en ontwikkeling en heeft ruime ervaring in het omgaan met de Europese Unie (EU). Dit is nuttig, om de lessen die geleerd zijn met Afrika te kunnen delen.

De voorzitter van de Europese Commissie José Manuel Barroso reisde eind april nog samen met zes commissarissen naar de hoofdstad van Ethiopië, Addis Abeba, om vertegenwoordigers van de Afrikaanse Unie te ontmoeten ter voorbereiding op de Afrika-EU-top.

Duidelijke les

De eurocrisis toont aan dat de integratie tussen soevereine naties niet alleen voordelen, maar ook valkuilen kent als politieke doelen worden nagestreefd zonder dat een sterke ruggengraat van economische en financiële integratie aanwezig is.

“In feite waren de economieën te verschillend in grootte, efficiëntie en economische stabiliteit om een crisis te overleven”, zegt Erwin. Hij ziet daarin een duidelijke les voor Afrika: een systematisch plan naar integratie is essentieel.

“Wij lopen een risico op problemen met de liberalisering van de handel. Hoe belangrijk ook, het kan goed misgaan als die niet correct wordt aangepakt en gefaciliteerd. Noodzakelijk daarvoor zijn betaalbare en toegankelijke energievoorzieningen, een goede logistiek en communicatie. Daarnaast moeten er tal van institutionele handelshervormingen doorgevoerd worden.

“Net zoals de EU aanvankelijk deed, moeten we focussen op infrastructuur en de vereenvoudiging van het handelsverkeer.”

Model voor Afrika

“Als er iets geleerd moet worden van de Europese integratie is het wel dat de weg ernaartoe hobbelig is”, zegt Roeland van de Geer, EU-ambassadeur in Zuid-Afrika. “Integratie gebeurt niet in isolatie en interne en externe factoren plaatsen obstakels op het pad.”

De Zuid-Afrikaanse diplomaat John Mare zegt dat de harmonisering van Europese standaarden en regels als model voor Afrika kan dienen. “De AU kan van de EU leren op het vlak van technische integratie, zoals vergelijkbare normen voor diploma’s, verkeersborden, milieu, voedselveiligheid en infrastructuur.”

De voormalige Zuid-Afrikaanse EU-ambassadeur Elti Links merkt op dat Afrika niet alleen kan leren uit de praktische verwezenlijkingen van de EU, maar ook uit haar waarden: de eerbiediging van de mensenrechten, het respect voor de rechtstaat en goed bestuur, wat in grote mate neerkomt op het aanpakken van corruptie. “Deze principes zijn essentieel om te kunnen uitgroeien tot een volwaardige democratie.”

John Mare vindt dat de AU zich vooral moet richten op haalbare manieren van samenwerking. “Een belangrijke les voor de AU is om niet te veel tijd te verspillen aan regionale thema’s zoals een gecoördineerd buitenlands beleid of een gemeenschappelijke monetaire unie. Denk maar aan de euro”, concludeert hij.