Vorige maand kondigde de EU plannen aan om op verzoek van de Libische regering operatie Sophia, de antismokkelmissie op de Middellandse zee, voor een jaar te verlengen en nauwer samen te werken met de Libische kustwacht. Getuigenissen van vluchtelingen onthullen echter schokkende misbruiken.
Amnesty International sprak met 90 mensen die de verraderlijke oversteek van Libië naar Italië overleefden. Onder hen waren minstens 20 vluchtelingen die getuigden over mishandeling in de Libische detentiecentra. Dwangarbeid, seksueel misbruik en folteringen blijken er schering en inslag te zijn.
“EU mag mensenschendingen niet aanwakkeren”
“Europa moet er zelfs niet aan denken om een migratieakkoord te sluiten met Libië als dat – direct of indirect – resulteert in zulke schokkende mensenrechtenschendingen. De EU gaat steeds verder om vluchtelingen en migranten tegen te houden, ten koste van de mensenrechten,” zegt Eva Berghmans van Amnesty International.
“Natuurlijk moet de zoek- en reddingscapaciteit van de Libische kustwacht verbeterd worden om meer mensenlevens te redden op zee, maar niet op deze manier. De kustwacht onderschept duizenden vluchtelingen en stuurt ze terug naar detentiecentra waar ze worden gefolterd en mishandeld. Het is cruciaal dat geen enkele Europese steun deze weerzinwekkende mensenrechtenschendingen aanwakkert”, gaat Berghmans verder.
Detentiecentra in handen van gewapende groepen
Ondanks het geweld en de wetteloosheid in Libië, blijven honderdduizenden vluchtelingen en migranten het land doorkruisen. Ze zijn op de vlucht voor oorlog, vervolging of extreme armoede in Afrikaanse landen als Eritrea, Ethiopië, Gambia, Nigeria en Somalië. De meesten onder hen hopen uiteindelijk Europa te bereiken. Anderen leven al jaren in Libië, maar willen nu het land verlaten uit voortdurende angst om gestopt, geslagen en bestolen te worden door lokale bendes of door de politie.
Er zijn in Libië momenteel 24 detentiecentra, verspreid over het hele land. In theorie worden ze gerund door het Departement ter bestrijding van Illegale Migratie, dan onder controle van de Libische minister van Binnenlandse Zaken valt, maar in de praktijk zijn ze vaak in handen van gewapende groepen.
Onbeperkt vastgehouden
De Libische wet criminaliseert het illegaal binnenkomen, buitengaan en verblijf in Libië en laat toe dat buitenlanders onbeperkt worden vastgehouden voor gedwongen terugkeer. Deze gevangenen blijven dikwijls maanden in centra zonder toegang tot hun familie, advocaten of rechters. Omdat elk asielsysteem in Libië ontbreekt, kunnen ze hun gevangenschap niet aanvechten en krijgen ze geen bescherming. Gedwongen terugkeer wordt dan ook uitgevoerd zonder garanties of individuele beoordelingen van aanvragen.
“Het is schandalig dat iemand onbeperkt kan worden vastgehouden, puur en alleen op basis van zijn migratiestatus. In plaats van bescherming te krijgen, worden vluchtelingen en migranten gefolterd en mishandeld in gevangenschap. Libië moet dringend deze onwettige detentie, foltering en mishandeling van buitenlanders stoppen en een asielwetgeving aannemen. Zo kunnen mensen die internationale bescherming nodig hebben, die ook krijgen,” klinkt het bij Amnesty International.
“Hervestiging naar Europa moet worden opgedreven”
“Europa mag zijn verantwoordelijkheid in de ongeziene wereldwijde vluchtelingencrisis niet ontlopen. Vluchtelingen en migranten mogen niet vast geraken in een eindeloze cirkel van misbruik. Om te vermijden dat Europa hieraan medeplichtig wordt, moet het inspanningen leveren om ervoor te zorgen dat de Libische kustwacht opereert volgens de mensenrechten. Verder mag geen enkele vluchteling of migrant onwettig worden vastgehouden,” zegt Eva Berghmans. “Er moeten in de eerste plaats alternatieven komen voor deze gevaarlijke reis. Dit betekent dat hervestiging naar Europa radicaal moet worden opgedreven.”
