De rechtsliberale VVD klimt tot 31 zetels. De sociaaldemocratische PvdA van Job Cohen heeft welgeteld één zetel minder. De uiterstrechtse en islamofobe PVV van Geert Wilders gaat van 9 naar 24 kamerzetels.
Dé grote verliezer van deze verkiezingen is het Christen-Democratisch Appèl (CDA). De partij van uittredend premier Balkenende ziet zijn kamerzetels bijna gehalveerd en houdt 21 zetels over.
De uitslag (op basis van 99,5 procent van de stemmen geteld):
CDA: daalt van 41 zetels in 2006 naar 21 zetels in 2010
PvdA: daalt van 33 naar 30
SP: daalt van 25 zetels naar 15 zetels
VVD: stijgt van 22 naar 31 zetels
PVV: stijgt van 9 naar 24 zetels
Dan de kleinere partijen: GroenLinks stijgt van 7 naar 10 zetels. De ChristenUnie, de kleinste coalitiepartner van de uittredende regering-Balkenende, verliest 1 zetel en gaat van 6 naar 5 zetels. Het linksliberale D66 stijgt spectaculair van 3 naar 10 zetels.
De Partij van de Dieren en de christen-fundamentalistische SGP blijven gelijk op elk 2 zetels. Trots op Nederland, de uiterstrechtse formatie rond Rita Verdonck, verdwijnt uit het parlement.
De reacties:
Uittredend premier Jan Peter Balkenende van het CDA reageerde bijzonder aangeslagen. Hij treedt per direct af als partijleider en gaat niet zetelen in het parlement. Ook partijvoorzitter Van Heeswijk treedt af als voorzitter.
Aan zijn aanhangers had hij vannacht dit te melden: “De kiezer heeft gesproken en de uitslag van deze verkiezingen is helder. De uitslag van deze verkiezingen is zeer, zeer teleurstellend. Dit is een klap voor ons. Deze verkiezingsuitslag noopt ook tot het nemen van politieke verantwoordelijkheid. Deze uitslag is helder en dat betekent dat ik als partijleider ook mijn verantwoordelijkheid heb te nemen.”
VVD-leider Mark Rutte was dan weer bijzonder opgetogen. De kopzorgen over de kabinetsformatie kunnen beginnen: “Alles wat ik er over zeg, maakt het alleen maar moeilijker om tot een werkbare coalitie te komen”.
PvdA-voorman Job Cohen feliciteerde Rutte met de overwinning. “We zijn dicht in de buurt gekomen. Het is een heel moeilijke uitslag, daar gaan we de komende dagen met z’n allen naar kijken. We gaan gewoon kijken hoe het verder gaat.”
Geert Wilders, de populistische leider van de PVV, glundert: “We willen niets liever dan regeren. We zijn met stip de grote winnaar van vandaag. Het is een glorieuze dag voor Nederland.”
Emile Roemer, lijstrekker van de SP, noemt het een verlies met een gouden randje. In 2006 behaalde de SP een monsterscore. Volgens sommige peilingen was de partij al compleet afgeschreven, maar dit heeft ze de laatste weken nog kunnen rechttrekken. “We hebben het moeilijk gehad, maar daar leren wij van. We zullen er de komende jaren staan.”
Moeilijke formatie
Het belooft een moeilijke formatieronde te worden. Er zijn immers heel wat combinatiemogelijkheden.
Puzzelen geeft alvast volgende mogelijkheden:
- VVD, PvdA en CDA;
- VVD, PvdA, D66 en GroenLinks;
- VVD, PvdA, D66, ChristenUnie;
- VVD, PvdA, SP;
- VVD, CDA, SP, GroenLinks;
- VVD, CDA, SP en D66;
- VVD, PVV, CDA en ChristenUnie;
- VVD, PVV, CDA en SGP;
- VVD, PVV en CDA;
- PvdA, CDA, SP, GroenLinks;
- PvdA, CDA, SP en D66.
- PvdA, CDA, D66, GroenLinks, ChristenUnie.
Optrekken pensioenleeftijd dan toch geen breekpunt
Een moeilijke factor in de coalitievorming is de extreemrechtse PVV. Het is niet zozeer de uitgesproken islamofobe standpunten van de partij. Geert Wilders schoof in de loop van de campagne allerlei ‘breekpunten’ naar voren, waaronder, hoe kan het ook anders, de zogenaamde hoofddoekenkwestie, maar is daar nog tijdens de campagne op terug gekomen.
Het enige breekpunt uit het lijstje dat overbleef, was de pensioenleeftijd. De PVV sprak zich tijdens de campagne explicitiet uit tégen het optrekken van de pensioenleeftijd naar 67 jaar. Zo verklaarde hij: “Wij zullen hier nooit voor tekenen. Als iemand met ons wil regeren, weet dan dat we het binnen een minuut zullen terugdraaien … Oudere mensen worden gepakt. Dat gebeurt nu ook bij de partnertoeslag. Het is politieke lafheid.”
Nu de uitslag bekend is en de PVV de derde grootste partij blijkt te zijn, klinkt de lokroep van de sirenen van het ministerpostje steeds luider. Nu blijkt dit toch geen breekpunt te zijn, maar “een heel belangrijk punt”.
DeWereldMorgen.be houdt u op de hoogte van de verdere ontwikkelingen. Wordt vervolgd.