De onvolprezen Jan Blommaert zette mij verleden week zaterdag in de Vooruit, tijdens “De 2e dag van het Socialisme”, lichtelijk op het verkeerde been. Toegegeven, ik was er wat oppervlakkig overgegaan, bij de keuze van de werkgroepen. “Een nieuwe taalstrijd als hefboom voor het socialisme”, dat moest wel over mijn goede vriend Bart gaan.
Echter enkel maar zijdelings, zo bleek. Maar daarom niet minder interessant (je kan van taalkundig antropologen altijd wat opsteken). Als opwarmer was er een fragment uit de film “Being There” (1) waarin Peter Sellers een wereldvreemde, aan TV verslaafde, tuinman speelt. Zijn uitspraken en waarheden over het groene leven worden echter door de Amerikaanse upper class begrepen als wijsheden om politiek en economie de sturen. Hij eindigt als een beroemde, machtige en begeerde man, en… een godheid.
Workshopsgewijs zochten we daarna samen op woorden en uitdrukkingen waarmee de goegemeente wordt overgoten, en de ganse hocus pocus erachter. Belangrijke aandachtspunten : gebruik geen geleerde woorden, formuleer kort en krachtig, plaats je met gezegden (de sportwereld is super, zie bijvoorbeeld een tandje bijsteken of tegen de stroom in roeien) en voorbeelden uit het dagelijkse leven aan de kant van de mens in de straat. Humor is een pluspunt, cassante uitdrukkingen (plat op de buik gaan) evenzeer.
Wat niet wil zeggen dat velen het allemaal zullen begrijpen. Neem nu ‘de beurs’ bijvoorbeeld. Indien de Pascal Paepens onder ons het hebben over ‘de beurzen die opveren’ is het zeer de vraag wat zij daarmee bedoelen. En over welke beurzen zij het dan wel hebben. Niet noodzakelijk over mijn beurs, zo blijkt. Evenals ‘de markt’ of ‘de economische bedrijvigheid’ is het een containerbegrip dat een ganse lading dekt.
Zo ook over ‘democratie’. Een paar dagen geleden hebben wij in dat verband verhelderende dingen meegemaakt, meerbepaald over het referendum in Griekenland. Al stond Europa en omgeving weer even op zijn kop, toch moesten media (een paar uitzonderingen te na, die voor hun beurt hadden gesproken) en politici voorzichtig zijn met hun commentaar over zin of onzin van het Grieks referendum.
Zelfs de voluntaristische, immer spraakzame Guy Verhofstadt, de grote roerganger voor referenda, hield zich even afwezig in het debat. Natuurlijk kan je er niet tegen zijn om de stem van het volk te laten klinken. Dat is democratie, toch ?
De geplande volksraadpleging van George Papandreou paste echter deze keer niet in het democratisch plaatje. De kans was immers levensgroot dat de veelgeplaagde Grieken “neen” gingen zeggen in dat referendum. Met risico voor het ineen storten van het ganse kaartenhuisje. Het gevaar moest dus worden bezworen. Een oplossing was snel gevonden : het mes op de keel. Het was niet “neen” tegen te besparingen maar “neen” tegen de euro. Referendum terug naar af. Machthebbers doen er alles aan om de stem van het volk maximaal te regisseren (2).
Met deze truc van een ‘gecontroleerde democratie’ is het acute gevaar Griekenland voorlopig weer onder controle. Ook voor Italië was enig regiewerk nodig. De strapatsen van Berlusconi (3) leidden tot het aanduiden van het IMF (nog zo’n containerwoord) als voorlopige bewindvoerder. Ceasar draaide zich om in zijn graf, de paus zwijgt.
Zo werd de G20 aan de mondaine Côte d’Azur op de eerste plaats een wereldwijde crisistop over de turbulente financiële markten. Een mooi alibi? Alleszins was er weinig tijd en ruimte voor meer fundamentele, en even noodzakelijke, discussies. Over het tegengaan van de sociale en ecologische gevolgen van de klimaatopwarming, over het belasten van financiële transacties en regulering van de financiële sector, over de internationale politieke dossiers en besluitvorming.
Het ordewoord van dit ‘Bilderberg genootschap’ in Cannes was ‘financiële stabiliteit’. Uiteraard vrezen de wereldleiders acties en protest. Alliancies tussen NGO’s, de sterke syndicale beweging en de nieuw opkomende bewegingen van bezetters en verontwaardigden die overal ter wereld ontstaan. Als antwoord op de protestbeweging tegen financiële almacht, slecht beleid en sociale afbraak wordt rust en zekerheid gepredikt.
Zo ook in eigen land. Nu het gevaar van het nationalisme (tijdelijk) bezworen lijkt, gaat men over tot de orde van de dag. Alles blijft bij het oude : de rustige vastheid en geen avonturen voor ons kleine transitlandje. Het protest en de ontmoediging is terecht. De oplossing zoeken bij rechtse partijen is dat heel wat minder. 511 dagen stilstand in België heeft hopenlijk voor meer Vlamingen duidelijk gemaakt dat N-VA een belangrijke afslag naar rechts betekent. Het is inmiddels voldoende duidelijk naar waar deze weg van neo-liberalisme (van Sabena (4) tot Dexia) ons leidt.
Of hoe stilstand toch beweging in een taalstrijd kan zijn.
(1) Van 1979, regie door Hal Ashby, en zeer de moeite waard
(2) Werk aan de winkel voor de G1000 van David Van Reybrouck en Co
(3) Ik ga het hier zeker niet de verdediging van zakenman Silvio op mij nemen. Maar soms vraag ik mij af of Il Cavaliere de samenleving ook niet (weliswaar op extravagante wijze) een spiegel voorhoudt. Over nogal wat elementen: de financiële en zakenwereld, politiek, justitie, media en reclame, sport… In alle geval maakt Berlusconi al meer dan 10 jaar mee het goede weer in de Europese Volkspartij van Wilfried Martens, met een straat voorsprong de grootste politieke fractie in het Europees Parlement.
(4) Komen wij dezelfde Verhofstadt van hierboven weer niet tegen ? Deze keer als voluntaristische en megalomane uitverkoper van luchthavens. Maar nog even welbespraakt.
