Bewandelbaarheid

Bewandelbaarheid

dinsdag 4 november 2014 15:03
Spread the love

Mijn
kind komt thuis met een brochure van de Vlaamse overheid. Onder de
titel Helm
Op Fluo Top
blijkt er na de herfstvakantie, die het begin
markeert van donkere dagen, een actie gestart. Wanneer mijn kind nu
op school komt met fluohesje en helm, krijgt ze een sticker.
Dagelijks kan er zo een kaart worden gevuld, met aantrekkelijke
prijzen in het vooruitzicht. De actie duurt tot de krokusvakantie,
als het lichter wordt. Een volle stickerkaart geeft het kind recht op
gratis toegang tot Bobbejaanland ‘(mits 1 betalende volwassene)’.

De
actie wil de verkeersveiligheid bevorderen. Ouders wordt gemaand het
goede voorbeeld te geven, door bij het naar school brengen ook zo’n
stoer lichtgevend gevalletje om te gorden. Daarnaast zijn er
mobiliteitsadviezen: ‘Woon je binnen een straal van 500 meter van de
school, probeer dan zo vaak mogelijk samen met je kind naar school te
wandelen. Woon je iets verder, ga dan met de fiets en draag het
liefst zelf ook een fietshelm.’

Natuurlijk
durft de actie geen stennis te schoppen jegens de koning van de weg
die
in België automobilist heet
. Maar deze kanttekening is klein
bier vergeleken bij de vooronderstelling die aan hesje en helm ten
grondslag ligt: dat de actie zich niet tegen verkeersgeweld keert
door daders te ontwapenen maar door potentiële slachtoffers te
bewapenen.

Ook
past de actie binnen een breder kader, waarin van jongeren
stroomlijnend gedrag wordt verwacht tegenover de publieke ruimte. Die
is meer en meer middel geworden om ergens te geraken, nooit doel op
zich om te verblijven. Wegen dienen dus om gebruikers zo vlekkeloos
mogelijk naar hun bestemming te brengen. Die praktijk maakt de ruimte
neutraal, terwijl ze dat allerminst is. In zijn boek Over
vrijbuiters en ankertijd
merkt de filosoof en antropoloog
Johan Meire op dat sinds een kwart eeuw veel minder kinderen op
pleintjes en in parken te spelen. Dit valt ook te zien, zegt hij, aan
het groeiend aantal trampolines en glijbanen in achtertuinen.

De
privatisering van de publieke ruimte? Nee, het terugtrekken op
privédomeinen. Mijn bijna sentimentele voorkeur voor openbare
speeltuintjes (zij het zonder beschermmatten) is dus een vorm van
nostalgie! Wel raak ik er altijd wat bezorgd en geërgerd als telkens
dezelfde types er urenlang rondhangen en elke attractie lijken te
claimen.

Ooit
heette hun type ‘straatschoffie’, nu vloekt de schoolmeester in mij
vooral stilletjes op hun ouders. Aan hen leert Johan Meire dat kinderen moeten
oefenen in verveling en in het scheppen van een eigen, ‘autonome’
tijdsbeleving, zonder betutteling of structuur.

De
fluohesjes en helmen (en de beschermmatten), hoe pragmatisch ook,
zijn dan uitingen van paternalisme. Tegelijk blijken de
straatschoffies 100 procent pedagogisch verantwoord en zijn hun door
mijn rothumeur vervloekte ouders perfect! Ze praktiseren het volgens
Meire heilzame – aan psycholoog Dolf Kohnstamm ontleende –
concept van de ‘liefdevolle verwaarlozing’. Wel valt dat
liefdevolle niet te controleren, maar dat geldt in eerste instantie
evenzeer voor onverschilligheid.

Van
Johan Meire begrijp ik dat de publieke ruimte ‘monofunctioneel’
is geworden, en dus verdeeld in zus en zoveel ‘compartimenten’. Een
perkje gras voor de mens om te voetballen, en een perkje voor honden
om te kakken? En dus een rechte weg naar school, ook voor de
benenwagen? Die compartimenten passen uitstekend bij een leven met
een volle agenda: alle uren zijn ingevuld met bestedingen die
vermoedelijk nuttig zullen zijn.

O,
braakliggend land! Er zullen nog weinig loze ruimtes bestaan in de
stedenbouw. En het zal wel mijn stokpaardje zijn, maar auto’s, en
dus parkeerplaatsen, hebben dat schier overbodige van een mombakkes
voorzien.

Waar
kunnen kinderen uithangen als ze waarlijk buiten zijn? In Amsterdam
waren er een halve eeuw geleden twee kinderen op één auto, terwijl
er nu tien auto’s op één kind zijn. Dat is dan Nederland, maar
daar wordt per hoofd van de bevolking meer gefietst en daar heeft,
sorry dat de schoolmeester in mij niet te disciplineren valt, de
bedrijfswagenkanker minder gewoekerd dan in België.

O lege plek buiten
Facebook! Heeft
in de niet-virtuele publieke ruimte elk
hoekje een
functie? De ultieme pedagoog zou dan
de projectontwikkelaar wezen.
De Vlaamse overheid hanteert echter als
slogan momenteel Verbeelding werkt.
Misschien kan ze daarmee de publieke ruimte
alvast herinrichten, zodat elke trage
(niet: zwakke) weggebruiker, jong en oud, zich kan bewegen zonder
constant als een volbloed paranoïcus rondom gevaar te ontwaren.

Onlangs leerde
ik de term walkability
kennen, fraai
vertaald als ‘bewandelbaarheid’. Dat
zou ik iedereen toewensen, ook zonder hesje en helm.
Maar als dat niet lukt, moeten kinderen maar de revolutie maken. Wie
weet dat volwassen beleidsmakers en andere automobilisten van de ziel
dan nog gaan lijden aan efebifobie.
Dat woord trof ik dan weer bij Frank
Furedi,
voor de angst voor jongeren. Kan men zich daartegen
wapenen?

Overigens blijkt onze kennismaking met Helm
Op Fluo Top
te wijten aan een proefproject van de provincie. Het
idee was ontstaan in de politiezone Geel-Laakdal-Meerhout. Voor de
start van het project droeg daar 17 procent van de leerlingen een fluohesje,
tijdens het project had 87 procent van de kinderen een fluohesje aan. Hoe de
ontwikkelingen na afloop waren vermeldt de geschiedenis niet, maar
men beschouwt dit als succesvolle cijfers. Zodoende wilde men dit project op grotere schaal uitrollen. Als zo’n beschermmat, vermoedelijk.

Ik vrees dat mijn kind erg hard
haar best gaat doen om de stickerkaarten
vol te krijgen, met de inzet van
alle mogelijke middelen. Bestaat er
concurrentie voor Bobbejaanland, moet
die worden afgebluft?

Ik vrees ook dat geen tien kekke attributen iets
kunnen verhelpen aan nog een realiteit: dat mijn kind en ik,
verbonden door een aanhangfiets, onlangs voorrang hadden maar bijna
doormidden werden gereden door een auto die zijn belachelijke vaart
niet minderde. Ook mijn geschreeuw en gezwaai was tevergeefs.
Logisch, de bestuurster was aan het telefoneren. Zonder helm of fluohesje
nota bene.

take down
the paywall
steun ons nu!