De bemiddeling wordt geleid door het Afrikaforum van voormalige Afrikaanse staatshoofden en regeringsleiders onder leiding van de voormalige president van Mozambique, Joachim Chissano.
Het Afrikaforum mag bemiddelen in de zaak nadat zowel Malawi als Tanzania zich akkoord verklaarden met de hulp van een derde partij om het geschil over het eigendomsrecht van het meer te beslechten.
Toenemende spanningen
Volgens de autoriteiten zijn ongeveer 1,5 miljoen inwoners van Malawi en 600.000 Tanzanianen afhankelijk van Afrika’s derde grootste meer voor voedsel, transport en andere dagelijkse behoeften.
Het Malawimeer, dat in Tanzania bekend staat onder de naam Nyasameer en in Mozambique als Niassameer, zou volgens recente overheidsrapporten van Malawi rijk zijn aan gas- en oliereserves. Dit potentieel heeft het vijftig jaar durende grensgeschil tussen Malawi en Tanzania nieuw leven ingeblazen. Het conflict escaleerde vorig jaar toen Malawi vergunningen om naar olie te boren toekende aan het Britse Surestream Petroleum en het Zuid-Afrikaanse SacOil Holdings Ltd.
De twee landen probeerden tot twee keer toe om het geschil diplomatiek op te lossen maar dat bleef zonder resultaat.
Groot-Brittannië en Duitsland
Malawi’s eerste president, Hastings Kamuzu Banda, was de eerste om te beweren dat het Malawimeer deel uitmaakt van zijn land. Hij baseerde zich op het Helgolandverdrag tussen Groot-Brittanië en Duitsland uit 1890, waarin bepaald werd om de grens tussen de landen langs de Tanzaniaanse kant van het meer te leggen.
Het verdrag werd bevestigd in 1963 tijdens de Organisatie van Afrikaanse Eenheid in Ethiopië en werd toen met tegenzin aanvaard door Tanzania.
Tanzania is nu het standpunt toegedaan dat het een gebrekkig verdrag is. “Tanzania heeft een beroep gedaan op het internationaal recht dat aangeeft dat grenzen over het algemeen in het midden van een grote hoeveelheid water vallen… Tanzania moet daarom de helft van het meer bezitten”, zegt Bernard Mumba, de minister van Buitenlandse Zaken van Tanzania.
Dit zijn de uitgangspunten waarover Chissano en zijn twee collega’s, de voormalige Zuid-Afrikaanse president Thabo Mbeki en de voormalige president van Botswana Ketumire Masire, zich moeten buigen bij de start van de bemiddelingsoperatie. Die start deze maand en zal naar verluidt drie maanden duren.
Politici en de vissers van het Malawimeer houden de adem in en hopen alvast op een vreedzame oplossing zonder tussenkomst van de rechter.
