China en Japan hebben een lange geschiedenis van grensconflicten. De relatie bereikte een absoluut dieptepunt in 2012 toen Japan de Senkaku-eilanden opeiste. Dat zijn onbewoonde eilanden in de Oost-Chinese Zee die ook door China geclaimd worden. De eilanden, die in het Chinees trouwens ‘Diaoyu’ genoemd worden, bevatten namelijk grote oliereserves.
De kwestie lokte in China hevige protesten uit, waarbij Japanse winkels vernield werden. Een foto uit 2014 spreekt boekdelen: in de marge van een internationale top schudden Abe en de Chinese president Xi Jinping elkaar de hand, maar de twee heren kijken wel erg koel in de lens van de camera.
Tweede en derde grootste wereldeconomie
Het is vreemd genoeg de Amerikaanse president Donald Trump die de twee, onbedoeld wellicht, weer dichter bij elkaar brengt. De protectionistische maatregelen die Washington genomen heeft, treffen vooral China. Maar de ‘America first’-politiek heeft ook gevolgen voor Tokio. Na de uitspraak van Trump over een importheffing op auto’s uit het buitenland, eerder dit jaar, zakten de aandelen van grote Japanse autoconstructeurs als Toyota, Honda en Mazda.
Geconfronteerd met eenzelfde tegenstander komen China en Japan, de tweede en derde economie ter wereld, opnieuw aan tafel te zitten. ‘Bien étonnés de se retrouver ensemble’, heet dat dan. De landen willen vermijden dat Trump de agenda gaat bepalen.
“De VS hebben wel een grote invloed op de banden tussen China en Japan, maar het effect is beperkt”, zo schreef de Chinese nationalistische krant Global Times in een opiniestuk. “Als Peking en Tokio hun toekomstige bilaterale relatie zullen baseren op de houding van Washington, kunnen ze er alleen maar bij verliezen”.
En dus kijken de twee nu vooral naar Azië. Japan wil een steviger positie op de grote Chinese markt. China is geïnteresseerd in de Japanse technologische know-how. En samen willen ze investeren in landen zoals Indonesië of de Filipijnen. Japan is zelfs geïnteresseerd in het Belt and Road Initiative. Die zogenaamde Nieuwe Zijderoute is uiteraard in de eerste plaats een Chinees project, bedoeld om Peking te verbinden met de rest van de wereld. Japan spreekt dan ook officieel niet over ‘Belt and Road’, maar heeft er wel belang bij om bepaalde infrastructuurwerken mee te financieren.
Panda-diplomatie
Abe komt niet alleen naar Peking. Hij brengt zo’n vijfhonderd Japanse bedrijfsleiders mee, die allemaal op deze nieuwe golf van positivisme willen mee surfen. Zo hopen de dierentuinen van Sendai en Kobe op een verdere samenwerking met China, nadat Peking eerder al twee panda’s aan Japan had geschonken.
Vraag blijft natuurlijk of deze zakenbelangen de conflicten tussen China en Japan kunnen overstijgen. Nog maar enkele dagen voor het bezoek van Abe heeft Japan een formele klacht ingediend omdat Chinese schepen te dicht bij de fameuze Senkaku/Diaoyu-eilanden kwamen.
Verwacht wordt dat geen van beiden een compromis zal willen sluiten en dat de netelige kwesties allicht vermoeden zullen worden. De mildere toon past bij de veertigste verjaardag van een verdrag dat destijds was afgesloten om de vriendschap tussen de landen te benadrukken. Het gesprek tussen de twee heren wordt wellicht volgend jaar voortgezet. Dan zou president Xi Jinping een tegenbezoek brengen aan Japan.
