Paus Franciscus is sinds 12 februari 2016 in Mexico en sluit zijn bezoek aan het land op 17 februari af. “We willen dat deze boodschap van paus Franciscus gehoord wordt. De rechten van inheemse bevolkingsgroepen moeten gerespecteerd en versterkt worden”, zegt Yuam Pravia, vertegenwoordiger van het Misquito-volk in Zuid-Mexico.

Pravia was op 13 en 14 februari 2016, voorafgaand aan het bezoek van de paus aan de Mexicaanse deelstaat Chiapas, op een bijeenkomst van inheemsen volkeren uit Latijns-Amerika in de stad San Cristóbal de las Casas, in het zuiden van Mexico aan de grens met Guatemala.

De bijeenkomst had als onderwerp ‘Laudato Si’ (‘wees geprezen’), de op 18 juni 2015 afgekondigde milieu-encycliek van de paus. De inheemse bevolkingsgroepen wijzen op hun recht om hun land, territorium en bossen te beschermen. “We willen dat elk land deze boodschap van de paus ter harte neemt”, zegt Pravia, die tevens woordvoerder is van de niet-gouvernementele organisatie Masta, een inheemse volksbeweging in Honduras.

Marginalisering

In Honduras en Nicaragua leven zo’n 280.000 Misquito-indianen langsheen de Caribische oostkust. Net als veel andere inheemse bevolkingsgroepen moeten ze vechten om hun identiteit, cultuur, territorium en natuurlijke rijkdommen te behouden. Na de onderdrukking door de Spaanse veroveraars en Europese kolonisten worden ze nu bedreigd door een neoliberaal ontwikkelingsmodel waarin ze worden gemarginaliseerd.

Het land van de Misquito is kwetsbaar voor de gevolgen van de klimaatverandering, zoals hevige neerslag, intense droogte, overstromingen en een stijgende zeespiegel. Die verschijnselen hebben negatieve gevolgen voor de landbouwproductie en veroorzaken ziekten bij planten, dieren en mensen.

De inheemse volkeren van Latijns-Amerika identificeren zich met deze encycliek. Die spreekt weliswaar niet rechtstreeks over de rechten van inheemse bevolkingsgroepen, maar erkent dat “de rechten en culturen van mensen gerespecteerd moeten worden” en verwijst daarbij naar “de ontwikkeling van sociale groepen via een historisch proces dat plaatsvindt binnen een culturele context.” De paus veroordeelt zowel milieuvervuiling, niet-duurzame exploitatie van natuurlijke rijkdommen als het economisch model dat deze fenomenen veroorzaakt en sociale ongelijkheid vergroot.

Mijnbouwindustrie

In San Cristóbal de las Casas droeg paus Franciscus op 15 februari 2016 een mis op. De stad telt 200.000 inwoners, waarvan er volgens officiële cijfers 66.000 inheems zijn. De stad ligt in Chiapas, een van de armste deelstaten van Mexico en is de thuisbasis van dertien verschillende inheemse bevolkingsgroepen. Duizenden inheemsen kwamen bijeen voor deze mis, die de paus opdroeg in drie inheemse talen.

“De encycliek Laudato Si heeft punten die overeenkomen met onze agenda en doctrine”, zegt Jorge Pérez, voorzitter van de Organización Regional de los Pueblos Indígenas del Oriente. “Het gaat niet alleen over de rechten van inheemse volken, maar ook over de meer rechtvaardige en duurzame samenleving die de Rooms-Katholieke kerk voorstaat.”

Peru telt 54 verschillende inheemse bevolkingsgroepen, die verspreid leven over een gebied van 100.000 vierkante kilometer dat hun eigendom en een ongeveer even grote oppervlakte waar ze geen officiële eigendomsrechten op hebben. Deze inheemse gebieden in Peru worden bedreigd door de olie- en mijnbouwindustrie, ontbossing en vervuiling.

Erkentelijkheid

Mexico is het Latijns-Amerikaanse land met de meest omvangrijke inheemse bevolking. Naar schatting is tussen de 11 en 30 procent van de 120 miljoen inwoners van Mexico van autochtone oorsprong. Het zijn de overblijvende volkeren die reeds op het continent leefden voor de Spaanse kolonisatie.

De officiële schatting is lager, maar die is begrenzend gebaseerd op de lijst van mensen die nog echt inheemse talen spreekt. Heel wat inheemsen spreken echter alleen nog Spaans. Net als in de rest van Latijns-Amerika, hebben inheemsen bevolkingsgroepen in Mexico te maken met discriminatie, marginalisering en plundering van hun natuurlijke rijkdommen op hun land.

Jorge Pérez meldt dat meerdere inheemse bevolkingsgroepen tijdens de bijeenkomst met de paus steun gevraagd hebben voor hun zaak. “Onze boodschap was er een van erkentelijkheid voor de verwijzing naar onze rechten, omdat de encycliek de hand uitstrekt naar inheemse volken. We hopen dat dat blijvend en effectief zal zijn, met duidelijk gedefinieerde doelen”, zegt hij.

Bron: Latin America’s Indigenous Peoples Find an Ally in the Pope