Verantwoord leven vraagt om een beetje doemdenken. Dat besefte ik deze middag toen ik nog maar eens naar de website Fukushima Update surfte en ik nadacht over het ongerelateerde feit dat mijn vriendin – die zich binnenkort 4 dagen op 7 per fiets over de drukke Antwerpse ring moet verplaatsen – zich zorgen maakt over het fijne stof dat ze zal inademen onderweg. Ze was van plan zich een masker aan te schaffen, iets wat haar longen schoon houdt en verhindert dat haar longblaasjes verzadigd raken met kankerverwekkende troep, maar het enige wat dat fijne stof zou tegenhouden is een gespecialiseerd industrieel stofmasker.
Ik besef dat, ondanks dat de meeste mensen overtuigd zijn van de gevaren van fijn stof, er weinigen zullen zijn die dit stofmasker-gedoe niet ‘een beetje overdreven’ vinden. Ik denk dat de meesten het zodanig overdreven vinden dat, moesten ze mijn vriendin-met-stofmasker ‘s morgens voorbij gezoefd zijn, ze er een spottende anekdote van zouden maken om de werklunch op te leuken, hartelijk lachend, antibiotica salami binnenduwend, drinkend van een chemisch versterkte light frisdrank…
We moeten beseffen dat we continu gevaar lopen zolang we die schadelijke rommel in ons lichaam toelaten. Onze gezondheid is het enige wat ons uit ziekenhuizen, rusthuizen en uit het mortuarium houdt. Bewust consumeren is op zich erg gemakkelijk maar dan moet je eerst de werkelijkheid onder ogen zien. De meeste voeding zit boordevol schadelijke stoffen die je op lange termijn erg ziek kunnen maken en zelfs doden. Het is allemaal wél zo erg. Het lichaam gaat er vroeg of laat aan onderdoor, vooral doordat je die troep al gans je leven in je systeem propt. Denk je dat er niemand ziek wordt? Als we kijken hoe hard verschillende soorten kanker huishouden bij de oudere bevolking dan moet de realiteit toch doordringen. De meeste voeding maakt ons ziek. Onze westerse leefomgeving maakt ons ziek. Stress en spanningen (door het ver doorgedreven kapitalisme) halen onze weerstand neer. Sociale druk en ‘poserisme’ maken de spanningen alleen maar groter. Dat is de realiteit. En die realiteit is vrij negatief en confronterend. Hoe ga je hiermee om? Hoe los je dit in de praktijk op? Als jouw enige conclusie is dat je hiertegen compleet machteloos staat dan onderschat je jezelf. Iedereen kan heel eenvoudige stappen zetten naar een gezonder (en vrijer) leven maar dan moet je eerst die negatieve en misschien beangstigende gedachten toelaten, ze herkennen, erkennen en daarna jezelf opnieuw de vrijheid schenken om het allemaal eens opnieuw te bekijken. Misschien kom je deze keer tot een andere conclusie.
Een evenwicht vinden tussen realistisch negativisme en idiologisch positivisme is de enige menselijk haalbare manier om geaard in het leven te staan.
Te veel negativisme schaadt de gezondheid omdat een piekerende geest vooral slechte dingen aantrekt, ongeluk, depressies, … en je moet vrij zijn van zorgen om gelukkig te zijn. Bovendien sluit een negatieve geest zichzelf grotendeels af en er zijn weinig intermenselijke connecties mogelijk omdat het denken alles overheerst. Soms zegt men tegen mensen die nogal veel piekeren: ‘Je denkt te veel na,’ en vaak klopt dat wel, maar aan leeg idiologisch positivisme hebben we helaas ook niks, aangezien dat eigenlijk gebaseerd is op een buitenproportionele en ontkende angst die leidt tot ongenuanceerde stellingen, oogklepdenken en onwaarheden. We kunnen er rationeel voor kiezen om de waarheid te zien voor wat hij is (eerlijk, bewust, genuanceerd) én positief te zijn,… maar dat blijkt niet zo simpel.
We kunnen niet anders dan een beetje doemdenkers zijn, als we verantwoord met onze eigen gezondheid om willen gaan, maar moeten we dan vanaf nu elke dag de deur uit met een stofmasker op tegen dat fijne stof, moeten we alvast jodiumtabletten beginnen slikken tegen de radioactieve fallout van de nakende kernramp, zullen we tonnen rijst opslaan en ons voorbereiden voor een winter zonder elektriciteit? Komt de Apocalyps een jaar later dan voorspeld werd, zijn er extra-dimensionele wezens die een invasie voorbereiden op de Aarde? Internet staat vol informatie over allerlei mogelijke doemscenario’s en complottheorieën. Door de slechte kwaliteit van de berichtgeving en de verstikkende overvloed ben je al snel geneigd elke theorie die brandhout maakt van een rooskleurige toekomst te verwerpen. Maar dat is heel gevaarlijk.
Ik weet dat ik best een stofmasker zou dragen, maar ik kies ervoor om dat niet te doen. Als het piekeren hierover zich in mijn onderbewuste nestelt is het moeilijk om nog onbezorgd naar de winkel te fietsen, te genieten van een wandeling,… De gedachte: ‘ik moet van iets doodgaan’ helpt soms eventjes, maar nooit lang. Ik weet nochtans dat veel mensen erin slagen die instelling hun ganse leven vast te houden. (Om niet te moeten stoppen met roken bijvoorbeeld, terwijl ze heel goed weten dat tabak heel schadelijk is). Wat je met zo een instelling doet is alle gevaren proberen vergeten en alle zorgen uitbannen, ervoor kiezen om positief in het leven te staan ten koste van de waarheid (want het enige alternatief lijkt een symbiotische relatie met de donkere gedachten over je eigen sterfelijkheid aan te gaan).
Probleemstelling
Het enorme gevaar schuilt in het feit dat het minder energie vraagt om een idiologisch wereldbeeld vast te grijpen en te vergeten dat we macht hebben over onze levens, over onze gezondheid, over onze omgeving… Uit zelfbescherming (omdat de realiteit overweldigend beangstigend lijkt) is dit mechanisme sterk ontwikkeld. Dit mechanisme gaat tegen elke normale intuïtie in, tart alle logica en zorgt simpel gezegd voor alle miserie. Men zegt wel eens dat mensen hun eigen leugens geloven… wel dat is exact wat er dan gebeurt. De mensensoort vervalt als vanzelf in een lethargische apatische leegheid in plaats van in een zorgeloze vrije staat van mens zijn. Dat leeg zijn wordt versterkt doordat we voortdurend gebombardeerd worden met sensatie, seks en een verstikkende overvloed aan keuzes (overprikkeling). De economie stimuleert leeg zijn en leeg zijn stimuleert de economie. Het zorgt ervoor dat we enkel bezig zijn met consumeren wat ons aangereikt wordt, dat we lezen wat men ons voorschotelt en dat we niets meer in vraag stellen en kiezen voor de weg van de minste weerstand, mee met de andere lemmingen de klif af… Veel mensen distantiëren zich zo ver van de werkelijkheid dat het gevaar schijnbaar niet meer bestaat tenzij in kant-en-klare pakketten, minutieus voorgekauwd en voorzien van de nodige censuur… Gevaar wordt voor ons gebundeld in gedepersonaliseerde nieuwsberichten vol vooroordelen en onwaarheden, schreeuwerige getiteld in online kranten met hallucinant cijfermateriaal ter afstomping, afgewisseld met de tien grappigste huisdierenfoto’s of de zoveelste verrassende conclusie van een pseudowetenschappelijk onderzoek gekleurd met commerciële onzin en de nodige verwijzingen naar seks. Onze hersens zijn verzadigd met betekenisloze pulp. Onze eigen gedachtenstroom raakt verstopt door de ongenuanceerde meningen waarmee we bestookt worden. Het schokkendste nieuws komt uit landen ver van hier of gaat over grote problemen die wij als simpele mensen niet kunnen oplossen. Bovendien worden alle problemen toch altijd met geld opgelost en zijn al die problemen om te beginnen veroorzaakt door geld. Als je je in een sceptische bui dan toch eens online begeeft (of in goede boeken duikt over relevante onderwerpen) en de realiteit begint te zien, is de grootte van de leugen die de overheden in samenwerking met de media ons voorhoudt zo overweldigend dat het snel teveel wordt en het nog moeilijk te vatten is. Het is zo waanzinnig confronterend dat het moeilijk te geloven is. Opstootjes in eigen land worden al snel toegeschreven aan marginale groeperingen (ik denk hierbij aan het aardappelincident dat ggo’s in de media moest brengen) zodat men ongenuanceerd afstand kan nemen van waar het eigenlijk om draait. De betrokkenheid van de burgers wordt kunstmatig laag gehouden, dat zit al in slim gekozen woordgebruik (zo spreekt met bij VDAB van het verkopen van ‘loten’ als men het over groepen werkzoekende mensen heeft maar er zijn hiervan talloze voorbeelden)… Dit alles houdt mensen hanteerbaar, gedistantieerd, tam en dom. Bovendien is de ‘op geld gebaseerde economie van de leegheid’ zodanig diep in onze levens ingeworteld dat het enige échte gevaar een lege bankrekening is, althans zo lijkt het.
Actieve stappen richting oplossing.
Eens je in het drijfzand van het schijnleven bent gezonken, voel je je daar goed. Je bent beroofd van alle vrijheden (al denk je wel dat je vrij bent) en compleet ontmenselijkt. Niet bewegen is in dat drijfzand veiligst en ook makkelijkst. Een eerste stap naar vrij zijn is eens rondkijken naar de mensenzee waar je je tussen bevindt. Zie hun doffe ogen, hun pijnlijke grimas, zichzelf vastgewerkt in een tweedimensionale wereld van waaruit ze nooit meer het volledig plaatje zullen zien… zie hoe weinig je met je vrijheden doet als je kiest om hier deel van uit te maken.
Het vraagt ontzettend veel energie en voldoende (denk)kracht om eruit op te staan. Weet dat het kan en dat je niet de enige bent die deze beproeving aangaat. Je moet gaandeweg bepaalde dingen voorgoed loslaten en andere dingen juist heel hardnekkig vastgrijpen. Met vastgrijpen bedoel ik dat je af en toe de realiteit onder ogen moet zien, en hoe sterk je ook bedwelmd wordt door het leven (en dat mag je zeker niet uit de weg gaan), je mag nooit vergeten dat dat heldere beeld écht is, hoe mooi of lelijk ook. Want het zijn vooral mooie dingen die weggedrukt worden. Voor zaken zoals intuïtie en empathische vermogens is nog bijzonder weinig plaats in onze huidige maatschappij.
Het evenwicht vinden tussen vrijheid van zorgen (loslaten) en geïnformeerde bezorgdheid (vastgrijpen) is moeilijk, maar is volgens mij iets waarin we onszelf opnieuw kunnen conditioneren door enkele bewuste beslissingen te maken. Denk aan vegetariër of veganist worden, beslissen enkel biologische producten te kopen, respect hebben voor planten dieren, chemicaliën weren, je mening zeggen, zelf groenten kweken, televisie uit je leven bannen, bewegen, jezelf informeren… Al deze zaken zijn eigenlijk heel makkelijk in de praktijk uit te voeren (dàt is de realiteit, hoe overtuigd je er ook van bent dat het niet zo is), en al deze dingen zorgen ervoor dat je anders naar de wereld begint te kijken. Eens je zo geconditioneerd bent dat je bijvoorbeeld de supermarkt niet meer binnengaat, niet meer uit bewuste keuze maar uit gewoonte, hoef je je geen zorgen meer te maken over schadelijke additieven in je voeding. Eens je als het ware uit gewoonte dat stofmasker opzet (zonder erbij na te denken) hoef je je geen zorgen meer te maken en kan je vrij zijn. En de rest volgt vanzelf. Vrij zijn zit in onze genen, het kan haast niet anders.
Het lijkt alsof zaken uitsluiten het moeilijker maakt om vrij te zijn. Maar dat is niet zo. Toen ik 5 jaar geleden stopte met vlees eten besefte ik dat een beetje. Toen ik 2 jaar geleden ook zuivel opzij schoof voelde ik een enorme vrijheid in verband met voedsel. Het lijkt tegenstrijdig, en het is een cliché, maar een overvloed aan keuzes maken ons slaaf van het systeem, maken ons minder vrij.
Rationeel dromen.
Het is waarschijnlijk moeilijk om dit allemaal in één keer toe te passen. Ook ikzelf ben nog altijd slaaf van het systeem. Ik sta als het ware aan de oever van het drijfzand, ik voel grond onder mijn voeten maar het zand oefent nog steeds een voortdurende trekkracht uit. Gelukkig sta ik temidden van een groter en groter wordende groep mensen die aanvoelt dat leven in een vlak niet gezond is voor driedimensionale wezens. Samen kijken we terug naar vanwaar we komen. Een vuile poel, bezoedeld met de schaduwen van de mensheid, dromen gestagneerd onder het smog van de vooruitgang. Ik kijk waar we naartoe gaan en zie hier en daar iemand voorzichtig verdwijnen tussen de bomen van het oerbos, met zintuigen opnieuw in staat om de wereld te ervaren zoals hij is.
Weinigen lijken in te zien dat de zaken die op het spel staan als we niet drastisch anders beginnen omgaan met onze enige leefomgeving net de meest fundamentele zaken zijn voor ons overleven: drinkbaar water zonder zware metalen, gezonde lucht zonder fijne stofdeeltjes, aarde waarop we eetbare groenten kunnen verbouwen… De grootste en beslissende stap naar verandering begint bij onszelf want wij zijn de wereld, wij zijn de natuur waaruit we voortkomen, wij zijn het die kapot gemaakt worden samen met alle wezens waar we deze planeet mee delen… Wij kunnen onszelf redden als we beseffen dat we de macht hebben!
Wees rationeel en gebruik de wetenschap dat hoop en dromen sterker zijn dan de waarheid in jouw voordeel. Geef niet toe aan grenzeloos negativisme maar bescherm jezelf tegen ontkenning.
En voor dit betoog teveel profetische allures begint te krijgen: Ga nu en wees vrij!
