We bevinden ons in Amsterdam. Arthouse cinemazaal Rialto is gelegen in het hartje van de stad.

Het echte Amsterdam. Iets verderop begint het toeristische pretpark. Een pretpark van rode oogjes en rode oortjes. Het is gezellig druk in dit deel van de stad. Amsterdam liet de wereld decennia geleden al zien dat een autoluwe grootstad een aangename stad is. Het is 31 augustus. De zomervakantie gaat zijn laatste avond in. Terwijl menige kinderen de slaap net iets minder vlot kunnen vatten dan anders, aan de vooravond van 1 september, zit ik vol ongeduld te wachten op de filmvoorstelling; Tanja, dagboek van een guerrillera. De zaal is uitverkocht. Het rumoer vlak voor het begin van de voorstelling doet denken aan dat van een bomvol café. Gezellig volkje die Amsterdammers, maar dat wisten we al. De gemiddelde leeftijd in de zaal ligt hoger dan die in het straatbeeld. Marxistische guerrilla, revolutie, idealen, het is iets uit de 20ste eeuw. Zo niet dit verhaal. Dat begint na de millenniumsprong. Een doordeweeks, leuk uitziende jonge vrouw uit een saai Nederlands dorp trekt voor een stage een jaar naar een uithoek van Colombia. Een uitwisseling die het leven van de jonge vrouw grondig door elkaar schud.

De documentaire van 86 minuten belicht het verhaal van een apolitieke Nederlandse die na het zien van de ongelijkheid en het geweld van de staat zich aansloot bij de gewapende FARC. Er zijn enkele kantelpunten in het verhaal van Tanja Nijmeijer die in de film aan bod komen en die eigenlijk ook samenlopen met de geschiedenis van de FARC. Nijmeijer begint haar leven als revolutionair bij de stadsguerrilla in een periode nadat de FARC erg in opmars was. Na de jaren ’90 had de organisatie delen van het land in handen. Militair gezien leek het klaar de macht over te nemen maar de aanhang onder de bevolking, vooral in de steden, was te gering om de revolutie te doen slagen zo was de analyse binnen de beweging. Men wachtte op het juiste moment. Nijmeijer ging bij de FARC met de veronderstelling dat deze de macht zou overnemen. Een vergissing zo blijkt. Kantelpunt: Op 7 februari 2003 ontplofte een bomauto aan een nachtclub voor de elite in Bogota. Er kwamen 36 mensen om en vielen 200 gewonden. Een aanslag van de FARC op een wijze die niet gebruikelijk was. Ethisch niet te verantwoorden, politiek erg onverstandig en militair een vergissing. De publieke opinie keerde zich tegen de FARC en de Colombiaanse overheid begon met hulp van de VS aan een tegenoffensief. De guerrilla werd teruggedrongen in de jungle en Nijmeijer besloot mee te gaan. In een lange brief aan haar familie verklaarde ze haar beslissing. Een brief die nooit aankwam…

De documentaire van 86 minuten belicht het verhaal van een apolitieke Nederlandse die na het zien van de ongelijkheid en het geweld van de staat zich aansloot bij de gewapende FARC.

Nog zo’n cruciaal moment die in de film belicht wordt zijn de dagboeken van Nijmeijer die gevonden worden in 2007 na een bombardement op een FARC-kamp dat in allerijl werd ontruimd. De dagboeken worden gepubliceerd in de media. Het begin van een moeilijke periode voor Tanja en haar familie in Nederland. Het beeld in de Nederlandse media wordt zo geschetst dat ze ongelukkig is bij de FARC en er worden zaken verzonnen dat ze eigenlijk wil vluchten maar dat niet kan. Dat beeld klopte niet zo leren we later. Nijmeijer voelde zich vooral gefaald als revolutionair omdat ze door het verliezen van die persoonlijke dagboeken de FARC in een slecht daglicht plaatste, terwijl ze de medestrijders ondertussen als haar familie zag. Het duurde twee jaar voor ze het vertrouwen terugwon.

“Ik blijf bij de FARC tot de overwinning of de dood”. Geen gewone die Tanja uit een saai Nederlands dorp. Misschien daarom is de film wel de moeite om te bekijken. Het schetst een erg boeiend levensverhaal.

Na jaren van stilte en (wederom) foute mediaberichten geeft Nijmeijer een interview in 2010. Met het revolutionaire vuur in de ogen stelt ze duidelijk; “Ik blijf bij de FARC tot de overwinning of de dood”. Geen gewone die Tanja uit een saai Nederlands dorp. Misschien net daarom is de film wel de moeite om te bekijken. Het schetst een erg boeiend levensverhaal. Het gaat niet diep in over de wortels van het conflict of de ideologie van de FARC. Het is ook geen propagandafilm om de FARC of Tanja Nijmeijer goed te praten. Het brengt een genuanceerd verhaal.

95% van het land is in handen van 5% van de bevolking.

Veel mensen begrijpen de beslissing niet om aan te sluiten bij een gewapende beweging in een land ver weg en denken aan naïviteit of drang naar avontuur. De film geeft hier enkele antwoorden. 95% van het land is in handen van 5% van de bevolking leren we. “Ik was gechoqueerd door het onrecht in Colombia”, aldus Tanja Nijmeijer.

“Ik was gechoqueerd door het onrecht in Colombia”, aldus Tanja Nijmeijer.

Indien u wist dat Nijmeijer jaren in Havana verbleef als één van de toponderhandelaars tijdens de vredesgesprekken mag u zichzelf al een beetje een kenner noemen. “Het is opmerkelijk hoeveel aandacht de dagboeken kregen en hoe weinig de onderhandelingen”, aldus Nijmeijer in de Q&A na vertoon van de film. De film beperkt zich dus niet tot de jungle maar neemt ons ook mee naar die vredesonderhandelingen op Cuba. Daaraan kwam in 2016 een einde met een historisch akkoord, op papier…

“Het is opmerkelijk hoeveel aandacht de dagboeken kregen en hoe weinig de onderhandelingen”.

Er wordt slechts beperkt ingegaan op het leven van Nijmeijer na die onderhandelingen. De weg van het feminisme dat ze op politiek vlak insloeg. De  mislukte procedureslag om terug naar Nederland te kunnen komen. Of Nijmeijer spijt heeft van haar beslissingen en hoe ze nu op de zaken terugkijkt ga ik in u zelf laten ontdekken. De film is in 32 Nederlandse cinema’s te zien. Maar meer nog dan deze film geeft de autobiografie ‘van guerrilla naar vredesproces’ uit ’21 een inkijk op het leven van de Nederlandse. Dat boek hielp me de regenachtige dagen van begin augustus door en bracht me naar de voorstelling in Amsterdam. Het boek is een aanrader voor wie zich wil verdiepen, de film is er meer voor het grote publiek.

Terug naar cinema Rialto in Amsterdam. Het is ondertussen echt wel bedtijd voor de kinderen die ik morgen terugzie op hun eerste schooldag. Via videoverbinding krijgen we Tanja Nijmeijer te zien. Er klinkt applaus. Een bescheiden glimlach verschijnt op haar gezicht. Ook harstvriendin Janneke Stuulen is aanwezig en neemt het woord. Zij is ook in de film te zien en vormt nu de verbinding tussen de zaal in Amsterdam en haar Nederlandse vriendin die haar vaderland niet meer in mag. Bent u zelf tevreden van het resultaat wordt gevraagd. “Hij (regisseur Marcel Mettelsiefen) had er toch net iets meer mee kunnen doen”, is de respons uit Colombia. Gelach in de zaal. Maar ze heeft een punt. Voor wie het boek heeft gelezen brengt de film weinig bij. Er zijn enkele betere betere momenten, zoals de eerste indruk die Tanja gaf op de man met wie ze ondertussen is getrouwd. Hij vertrouwde haar niet en dacht dat ze een infiltrant was, of de vraag om vergeving van de journaliste die haar dagboeken publiceerde. Een ontroerend moment.

Bent u zelf tevreden van het resultaat wordt gevraagd. “Hij (regisseur Marcel Mettelsiefen) had er toch net iets meer mee kunnen doen”, is de respons uit Colombia.

Er mogen nog vragen gesteld worden uit het publiek. Ik vraag of ze hoopt nog naar Nederland terug te kunnen komen aangezien ze kan worden uitgeleverd aan de VS. De reden waarom de VS haar wil vervolgen leert u in de film. “Ja en neen” is het antwoord uit Colombia. “Ik zou graag naar Nederland gaan. Ik heb neefjes en nichtjes die ik nog nooit heb gezien maar ik ga ervan uit dat ik nooit meer naar Nederland kan komen”.

“Ik zou graag naar Nederland gaan. Ik heb neefjes en nichtjes die ik nog nooit heb gezien maar ik ga ervan uit dat ik nooit meer naar Nederland kan komen”.

 

“De Nederlandse regering heeft zich passief in mijn zaak opgesteld, ze had zich best wat meer bemiddelend kunnen opstellen”.

In Colombia kregen FARC leden een generaal pardon voor zaken die dateren van voor 2016. Nederland lijkt niet zo vergevingsgezind, idem de VS. Dat voelt erg onrechtvaardig. Ondertussen is Nijmeijer veel meer dan een ex-guerrillera. Ze werd één van de tien top onderhandelaars voor vrede bij de FARC, zette zich in voor feminisme en of ze nog lid is van de FARC leest u in de autobiografie. De Nederlandse overheid laat haar burgers in de steek door zich niet te willen inzetten in het dossier. Als ze het niet doen voor Tanja dan voor haar familie. Voor haar vader, die door omstandigheden geen vliegreizen meer onderneemt en zijn dochter nooit meer kan zien. “De Nederlandse regering heeft zich passief in mijn zaak opgesteld, ze had zich best wat meer bemiddelend kunnen opstellen”.

Maar ‘de Nederlandse regering’ waarover Tanja spreekt via videoverbinding uit Colombia, dat is iets tijdelijks, die verandert om de paar jaar denk ik dan. Een nieuwe bevoegde minister, nieuwe kansen. Het kamp Nijmeijer moet in dat dossier blijven druk zetten. Maar dat is een persoonlijke mening. Misschien is het ook goed voor de rust in het hoofd om ervan uit te gaan dat je de rest van je leven in Colombia zal doorbrengen.

Daarin slaagt de film misschien wel. Het is moeilijk om na het zien ervan niet een klein beetje sympathie te hebben voor Nijmeijer.

Na een klein half uur komt een einde aan de videocall met Tanja. Het publiek druipt af. Het verhaal gaat verder. Op korte tijd een autobiografie en een documentaire, Tanja Nijmeijer is in Nederland weer erg in de media. Verschillende Nederlandse media gaven de film de nodige aandacht.  Gaat Tanja Nijmeijer een BN’er blijven of loopt haar verhaal in de media hier ten einde?  Vooral het verhaal van het naïeve meisje bij de terroristische organisatie sprak de media aan. Allerlei mensen, die misschien Colombia niet eens van Venezuela kunnen onderscheiden op de wereldkaart, hadden een mening klaar. Terroriste enzo.  Daarin slaagt de film misschien wel. Het is moeilijk om na het zien ervan niet een klein beetje sympathie te hebben voor Nijmeijer.

Het ga je goed Tanja. Ik begrijp je trouwens wel denk ik.