Terwijl de sterren de donkere steegjes van Solino verlichten, stompt de zware beige Timberland van Ezayi over het gebarsten beton. Hij is op missie. De nachtelijke uitkijkposten, die op wacht staan bij de Westerse barricaden tegen de plunderende paramilitaire bendes van de massamoordenaar Kempès Sanon, hebben geen geld om te eten.

Als de nachtelijke waakposten niet eten tijdens hun dienst, verzwakken zij, drinken zij ‘kleren’ (moonshine = zelfgestookte alcohol) om hun honger te verschalken en vergroot hun tendens om hun verplichtingen niet na te komen, of erger nog, om in slaap te vallen. De vijand, door de VS bewapend met moderne wapens, loert om de hoek.

De kogels van Washington dwingen kinderen, ouders en grootouders te slapen onder om het even welke meubels die hen kunnen beschermen. Familieleden van de diaspora van East Flatbush, Brooklyn, tot Little Haïti, Miami, bellen op alle uren van de nacht op, gewoon in de hoop een bekende stem te horen.

De Pati Ayisyen Tèt Kale (Parti Haitien Tête Chauve) (PHTK) (Haïtiaanse Partij van het Kale Hoofd) bestuurde Haïti als een tiran sinds 2011. Terwijl de wachtposten slapen, bereidt de krijgsheer, de gevluchte moordenaar en huurling, Sanon, zijn volgende invasie van Solino, na Cité Soleil de tweede grootste wijk van Port-au-Prince, voor.

Ezayi, een van de coördinatoren van de Brigad Vijilans (Brigades Vigilances) (Waakzame Brigaden), loopt rond om 1,000 gouds ($7.63) te verzamelen die nodig zijn voor het avondmaal van acht van de soldaten van het volk. Een familie, twee kilometers verderop in de Ri Ti Cheri zone van de gemeenschap, antwoordt dat zij 500 gouds kan geven.

Hij belt Marius, een kameraad die ’s nachts als taxichauffeur op de motorfiets werkt, op en ze werken de taak af. Ezayi is een leider van de Mouvemant de Liberté d’Égalité des Haitiens pour la Fraternité (MOLEGHAF) (Beweging voor Vrijheid en Gelijkheid van de Haitianen voor de Broederlijkheid), die door sommigen de Black Panthers (Zwarte Panters) van Haïti genoemd worden.

Deze zoon van de wijk Solino is altijd geconcentreerd. Iemand grapt over hoe zijn vriendin naar hem op zoek was gedurende de laatste week. Hij knipoogt niet eens. De oude ploeg plaagt Ezayi, door hem bij zijn bijnaam te noemen: “Zizi, je bent niemand naar de kapper geweest sedert enkele jaren.” Een andere oude vriend valt in: “Val hem niet lastig. Hij heeft geen tijd om te glimlachen.” Ezayi heeft een enkel aandachtspunt: de verdediging van zijn eerste en enige liefde, Solino.

De toestand in Haïti is dynamisch en populaire leiders van organisaties zoals MOLEGHAF, Fanmi Lavalas (Famille Avalanche) (Familie Lawine) en Tèt Kole Ti Peyizan Ayisyen (Têtes Collectives des Paysans Haitiens) (Collectieve Hoofden van de Haitiaanse Boeren) staan altijd klaar om tegen de situatie in te gaan.

De verwachte vierde VS-invasie van Haïti in 100 Jaar

Het Ministerie van Buitenlandse Zaken van de VS, dat eenzijdig Ariel Henry uitkoos om Haïti’s eerste minister te worden in juli 2021, heeft nu beslist dat Henry niet langer bij hun belangen past en heeft hem gedwongen om af te treden. De Miami Herald rapporteerde dat de regering van Biden Henry midden in zijn vlucht contacteerde en er bij hem op aandrong een overgangsregering te vormen.

Henry werd op 5 maart verhinderd om naar Haïti terug te keren door paramilitaire bendes die trachtten de Toussaint Louverture International Airport, in te nemen; zij openden het vuur en raakten een vliegtuig dat op vertrekken naar Cuba stond. Even gemakkelijk als de VS Henry installeerden tegen de wil van de bevolking in, heeft de FBI hem tegengehouden in Puerto Rico. Misschien denkt het Buitenlands Beleid van de VS dat, door Henry aan de kant te zetten en hem voor te stellen als een mislukte kerel, zij een boze, hongerige volksmassa ervan kunnen overtuigen dat dit zowaar een verandering betekent.

De imperialistische machten, verantwoordelijk voor de aanwezigheid van meer dan een half miljoen Amerikaanse wapens in Haïti die dit ongeëvenaard geweld voeden, zijn nu hun volgende stap aan het voorbereiden om Haïti te behouden. Gedurende de laatste 18 maanden heeft de regering van Biden geprobeerd al het nodige te doen om de vierde, door de VS geleide, invasie en bezetting van Haïti gedurende de laatste 100 jaar te vergemakkelijken, door Kenia, Benin, de Bahamas en andere Westerse neo-kolonies aan te stellen om de bezetting uit te voeren.

De VS zullen het geld en de wapens leveren; het Afrikaanse en Caribische koloniale kanonnenvoer zal voor de lijken zorgen. De Amerikaanse Minister van Buitenlandse Zaken, Antony Blinken, zat een vergadering van de staten van de CARICOM, een proxy-leger van de Amerikaanse macht in de Caraïben, voor om een overgangsregering aan te stellen en de buitenlandse invasie uit te voeren.

De enige Haïtiaanse vertegenwoordigers, die door de VS kunnen overwogen worden voor een door de VS geleide overgangsregering, moeten akkoord gaan met de invasie. De CIA blijft actief en zoekt naar een neo-kolonie die ze kan aanstellen om deze invasie uit te voeren.

Ezayi en zijn gemeenschap zien het kolonialisme als de grootste vijand van Haiti. In een openbare verklaring in februari, waarin zij de huidige politieke toestand ontleedden, schreven zij:

“De Amerikaanse imperialisten en hun bondgenoten verzwakten alle politieke strategieen die de onderdrukten voorhanden hadden… Daarna denigreerden zij alle symbolen van soevereiniteit en ondermijnden zij alle middelen die tot een nationaal leven konden leiden. Dit is een van de redenen waarom, tot vandaag, geen enkele politieke partij ertoe in staat is om Ariel Henry aan het hoofd van het land uit te dagen. Het is een vorm van totalitaire macht, waar de arme massa’s onderworpen zijn aan de greep van de PHTK. Zelfs het democratisch discours heeft zijn waarde verloren.”

Op 2 maart bestormden paramilitaire krachten de Haïtiaanse Nationale Gevangenis en een andere gevangenis en lieten zij meer dan 4.000 gevangenen ontsnappen. Onder de ontsnapten bevonden zich gevangenen die jaren geleden veroordeeld werden voor kleine misdaden, en die nooit een rechter zagen, en er waren er andere die veroordeeld waren voor gewelddadige en seksuele misdaden.

Een groep van Colombiaanse huurlingen, opgesloten omwille van hun betrokkenheid bij de Amerikaanse spionagediensten en bij de moord op de vroegere president Jovenel Moïse, smeekten voor hun leven. Er waren beelden te zien van duizenden ontsnapten die samen kwamen in Vilaj de Dye, de sloppenwijk aan de zee, waar de befaamde bij de PHTK aangesloten Izo, de leider is.

Terwijl een enorme menigte riep “Ariel: Izo heeft je weggestuurd,” vroegen de analisten zich af of deze machtsverschuiving door de paramilitaire krachten misschien bedoeld was om hun rangen te versterken met meer stoottroepen, nu een door de VS gesponsorde militaire invasie slechts enkele weken verwijderd leek.

Bwa Kale Is Persoonlijk

Bwa Kale (Bois Ecorché – Ontschorst Bos) was de spontane naam die gegeven werd aan de organische beweging voor zelfverdediging die ontsprong in Port-au-Prince op 24 april 2023. Het doodseskader van de bendeleider Ti Makak’s Laboule was zich aan het voortbewegen naar Kanapé Vè, een stabiele, beter gegoede wijk in Port-au-Prince.

De politie vond de kidnappers en moordenaars, en hield hen aan. Een lokale menigte gaf zich rekenschap van de bedoelingen van de moorddadige ploeg van Ti Makak, die onder de invloed waren van  ‘kleren’, en sleepte hen uit de politiewagen en stenigde en verbrandde hen. De burgerbeweging van zelfverdediging, gekend als Bwa Kale, was officieel begonnen.

Wanhopig door de verkrachtingen, plundering en afslachting uitgevoerd in hun gemeenschappen, begonnen de wijken de bloeddorstige criminelen uit te drijven. De gedecentraliseerde beweging ontplofte en inspireerde wijken doorheen de hele uitgestrekte stad om alle maatregelen te nemen om zichzelf te beschermen tegen de aan de regering gelinkte doodseskaders.

Bwa Kale’s momentum betekende een transformatie voor Solino. Gelokaliseerd aan de grens van de Kempès en het door de PHTK gedomineerde Belè, was de wijk van Ezayi het nummer een doelwit van de PHTK dat zich trachtte uit te breiden door heel Port-au-Prince. De families van Solino, net als de Republikeinse families van de Spaanse Burgeroorlog en als de families van het Rode Leger gedurende de slachtpartijen van de Nazi’s tegen de Soviet-Unie, hebben maar een slogan: “No pasarán!” (Ze komen er niet door!).

Gedurende Kempès’ dodentocht in de zomer van 2023, trachtte Ezayi’s vader zijn vel te redden. Zoals zovele bewoners weggemaaid door de Amerikaanse kogels en de stormloop van vluchtende leden van de gemeenschap, werd zijn vader vermoord. Het zijn dit verlies en deze liefde die de context scheppen voor Ezayi’s bovenmenselijke, hyper concentratie op zijn enige missie — Solino redden.

Een natie vol leiders

Haïti’s vijanden censureren de herinnering aan het eeuwenoude verzet.

Een van de vele subtiele racistische clichés tegen Haïti probeert ons te ontmoedigen door te zeggen “dat er geen leiderschap is” of “dat alle leiders corrupt zijn.” Het meer correcte kader is dat alle door de VS en PHTK gesponsorde leiders omgekocht zijn of gemanipuleerd worden.

Een onderzoeksjournalist, Jake Johnston, publiceerde recent een boek: Aid State: Elite Panic, Disaster Capitalism and the Battle to Control Haiti (Hulpstaat: paniek bij de elite, rampkapitalisme en de strijd om controle over Haïti) toont hoe het beleid van de VS macht geeft aan en samenwerkt met het corrupte politieke leiderschap in Haiti omdat dit vast en zeker de mandaten van de VS zullen uitvoeren. De VS hebben economische, diplomatische, mlitaire en politieke belangen in Haiti. (Paul Farmer schreef The Uses of Haiti –Het misbruik van Haïti– over deze kwestie.)

Economisten informeren ons, bijvoorbeeld, dat Haïti, in zijn zuid-oostelijke provincie de tweede grootste reserves heeft van het zeldzame mineraal iridium. Bill en Hillary Clinton en hun stichting staan symbool voor de buitenlandse inmenging in Haiti onder het mom van humanitaire hulp.

Het was Hillary Clinton die in 2010 naar Port-au-Prince vloog om de volledige ruggesteun van de VS te betuigen aan de neo-Duvalieristische Michel Martelly als president, zelfs indien hij niet genoot van de steun van de bevolking.

Het Haïtiaanse volk toont ons dat, in het paramilitaire continuüm dat heeft geleid tot het moeras van vandaag, Washington drie herhaalde versies van de paramilitaire staat heeft gesteund, eerst onder Martelly, daarna Moïse en, tot 11 maart, Ariel Henry. De VS zullen de volgende uitgezochte opvolger controleren. De mediafurie rond de door de VS getrainde coupleider van 2004, Guy Philippe, toont aan dat Washington hem zou kunnen gebruiken.

Ondertussen worden de leiders, die weigeren zich te verkopen aan de imperialistische belangen, onderdrukt en vermoord. Het boek van Peter Hallward, Damming the Flood: Haiti and the Politics of Containment (De vloed verdoemen: Haiti en het beleid van beheersing) documenteert de door de VS in 2004 gesteunde coup en militaire invasie die leidde tot de kidnapping van de democratisch verkozen president en 7.500 verkozen ambtenaren die hun job verloren.

Haïti produceert leiders zoals het mango’s, kokosnoten en kinderlachjes produceert. Maar, zoals Ezayi, bevinden deze anonieme globale helden zich onder de druk van de wapens. Deze onderzoeker ondervroeg alle mogelijke getuigen en familieleden wie de trekker overhaalde op 21 maart 2023. Was het G-9, G-Pèp of de politie? Alle antwoorden spraken het laatste tegen.

Er zijn duizenden ingenieurs, dokters, moeders, organische intellectuelen, leraars, culturele jeugdwerkers, vrijmetselaarss, feministen, studenten en culturele werkers verspreid over vele wijken van Port-au-Prince, die dag na dag hun gemeenschappen leiden.

Haiti heeft geen gebrek aan talent; het lijdt onder de actieve verdrukking van zijn talent en potentieel. De miljoenen ‘sitwayen angage’ (Citoyens Engagés- Geengageerde Burgers) waren de architecten van de nationale opstand van 7 februari 2021, die probeerde de tweede dictator van de Haïtiaanse PHTK, Jovenel Moïse, van de macht te verwijderen. De organische leiders zijn gewoon ontelbaar.

Maar het is natuurlijk veel gemakkelijker om de racistische clichés te vertellen dat alle politiekers in Haiti corrupt zijn dan achter de naamloze, gezichtsloze, internetloze, elektriciteitsloze, sociale-medialoze leiders te staan die zich dag na dag verzetten.

In een interview met een buitenlandse reporter legde Ezayi uit dat het hedendaags “bendefenomeen” startte met de aanstelling door Washington van de dictator Michel Martelly in 2011.

De regerende PHTK stoefte ermee dat zij ‘legale bandieten’ waren, dat zij boven de wet stonden en dat zij moordenaarsbendes gebruikten om hun wil op te leggen, omdat zij, niet zoals de militairen of de politie, geen verantwoording moesten afleggen. De gewapende bendes vormden zich praktisch van de ene dag op de andere om tot regeringsdoodseskaders gewapend met honderdduizenden Amerikaanse wapens.

De oude Haïtiaanse gemeenschapsorganisator en -opvoeder, Jafrik Ayiti, duidde op enkele van de “rokende pistolen” die de gangsters van onderaan in de onderdrukte gemeenschappen linkt aan de Haïtiaanse staat en zakenbelangen, verdoken in de ongerepte heuvels van Petyonvil gelegen boven de stad.

Het is het integere leiderschap van gewone Haitianen dat de imperialistische regering van de VS en zijn ondergeschikten het meest vrezen — en bijgevolg willen ombrengen.

In een bijeenkomst dichtbij Avenue John Brown in het centrum van Port-au-Prince, legde Naydi, Ezayi’s rechterhand, een MOLEGHAF leider en bio-ingenieur, de oude paternalistische koloniale mythe bloot: “Kijk gewoon naar ons. Met hoeveel leiders zijn we hier nu bijeen? We hebben opvoeders, dokters, advocaten, journalisten. ‘Men anpil chay pa lou’ (‘Veel handen samen maken het werk minder zwaar’). ‘Pipi gaye pa fè kim’ (Verspreide pipi maakt geen schuim),” vertelde hij aan zijn toehoorders. “We zijn allemaal leiders of we zijn allemaal dood. We hebben de luxe niet om ruzie te maken onder elkaar over wie de leider is en wie niet. We zijn allemaal leiders.”

Terwijl Haiti’s uitbuiters en vijanden onderdrukken en dergelijke voorbeelden van volkssoevereiniteit begraven, moet de internationalistische beweging zijn stemmen verheffen en voorbeelden uitwerken om de globale solidariteit met deze natie van 12 miljoen mensen op te bouwen.

Baz La (La Basa-De Basis)

Alle kameraden die het een of ander te doen hebben buiten de 27 wijken van Solino moeten zich om het uur melden. Indien Ezayi niets gehoord heeft van een van zijn trouwe luitenanten, wordt hij nerveus en belt hij hen verwoed op. Tèt fwèt lè bagay cho (Tête froide quand il fait chaud – Het hoofd koel houden als het warm is) is een van de leidinggevende slogans.

In Fò Nasyonal sprak hij de voorbije maand op een clandestiene bijeenkomst in een wijk in de buurt. “We hebben geen invasie door Kenia nodig. We hebben geen invasie door Taiwan nodig. We hebben geen vierde Amerikaanse bezetting nodig. Indien deze buitenlandse machten ons echt willen helpen, waarom steunen ze ons dan niet zodat we onszelf kunnen verdedigen?”

“De paramilitairen hebben alle krachtige Amerikaanse wapens terwijl wij onszelf verdedigen met machetes, flessen, Molotovcocktails en pistolen, als we die kunnen bekomen,” zei Ezayi. “Zij willen ons opnieuw alle macht ontnemen. Zij doen het lijken alsof wij onszelf niet kunnen helpen. Als de VS nu eens uit onze weg konden gaan – juist eenmaal!”

Twee mannen verschijnen op een moto buiten de bijeenkomst. Onbekend bij de jonge kameraden die als uitkijkposten fungeren, vragen zij naar Ezayi en een andere leider. De tweede verdedigingslijn merkt dat iets niet in orde is. Micro-seconden en centimeters redden levens in het Port-au-Prince van 2024.

De MOLEGHAF’s veilgheidsdienst signaleert veiligheidsdetails binnen de gesloten deuren. De onbekende aanvallers halen hun geweren boven en geraken tot binnen bij de bijeenkomst. Ezayi is reeds lang weg, klimmend over een muur achteraan waar de ‘formatè yo’ (trainers of kaders) de portretten van Che Guevara en Jan Jak Desalin op de muur hebben geschilderd.

Later, terug op hun basis, terwijl ze elkaar een glas ‘bwa kochon’ (boi cochon) moonshine (zelfgestookte alcohol) doorgeven, legt Ezayi uit dat, “als je geen plan B en C hebt in de stad, je het niet lang zal overleven. Port-au-Prince is de stad van de sluipschutters.” Bang voor de dood, moet hij lachen met de ‘zetwal’ (de sterren) terwijl hij mentaal de ongeveer 20 lange lijst van taken uitstippelt die nog uitgevoerd moeten worden voor het vallen van de nacht.

De Sterren

Ezayi weet hoe om te gaan met buitenlandse reporters. Hij weet dat zij de kunst hebben verworven om de scoop te halen waarop zij azen, door enkele vuile dollars rond te strooien en alle ongelegen details te negeren. Op die dag had hij geen zin in geintjes.

Een Haitiaanse regelaar, Wachlèt, had twee reporters van France 24 naar Solino gebracht. Het buitenlandse netwerk had hem goed betaald. Meer dan een Haitiaanse journalist werd vermoord toen zij trachtten brandend nieuws te verkrijgen voor buitenandse netwerken. Met de goud aan 131 per Amerikaanse dollar en een hemelhoge inflatie, laat dit de Haitiaanse bediende geen keuze. De regelaar kende de overeenkomst. Hij verdiende geld, maar hij moest een deel van het geld dat hij van de buitenlanders kreeg investeren of hij zou buiten spel gezet worden.

Ezayi had een slecht voorgevoel over deze reporters. Hij gebruikte Wachlèt om te vertalen. Hij vroeg hen wat zij wisten over Haiti. Hij ondervroeg hen over de steun van Frankrijk en de Europese landen aan de Israelische genocide in Gaza. De reporters slaagden niet in de test. Ezayi vroeg naar het geld, gaf Wachlèt zijn deel, nam de rest en wierp het naar de reporters. En hij zei hen dat ze vijf minuten hadden om Solino te verlaten.

Ezayi blijft verscholen achter de barricades en antwoordt op interviewaanvragen als het signaal van zijn telefoon werkt. Op Radio Ibo, een van de grootste radiostations in een land waar de elektriciteit faalt, ging hij op de geluidsgolven om een vraag te stellen aan de PHTK regering:

“Waar is het Petro Caribbean geld dat jullie van ons stalen? Weet je hoe ze ons antwoordden? Met slachtpartijen. Kidnappings. Verkrachtingen. Schendingen van de mensenrechten. Ze maken van ons vluchtelingen in onze eigen stad. Ze vermoorden ons. Dat is de regering waarmee wij te maken hebben. Dat is de rol van deze paramilitaire bendes. Onze macht afpakken. Onze ‘poto mitan’ ontvolken, de wijken die lang de ruggegraat van ons verzet geweest zijn.”

Later op de avond, wanneer hij voorbijwandelt, roepen buren, lokale kinderen en gewapende kameraden naar hem “Anfom Zizi? (What’s good? Alles goed?)”. Ze hopen dat ze op een dag zijn Timberland laarzen zullen kunnen vullen. Hij springt naar het volgende interview met het vertrouwen dat de voorouders de gebeden van het volk zullen aanhoren.

Op een nacht ziet hij twee kinderen uit de wijk die bedelen naar wat centjes. Hij roept hen bij zich. “Evans en Emmanuel: kom naar hier!” gebiedt hij hen. “Wat zei ik jullie over bedelen, jullie sloebers? Komaan, we zijn weg!” Hij legde zijn arm over hun beiden schouders en wandelde met hen naar het worstjeskarretje. “Wanneer jullie honger hebben, kom naar jullie nonkels. Wij Haitianen hebben nooit gebedeld en we zullen het nooit doen.”

Hij zegt hen naar de sterren te kijken met hem en vertelt hen oude, levensmooie lessen over de 10-jaar-oude wezen van de paramilitaire oorlog: “Zien jullie die sterren daarboven? Zien jullie hoe klaar zij de hemel voor ons verlichten?

De ‘blan’ [de imperialisten/de blanke mannen] en ‘aloufa’ [de oligarchen] kunnen deze ‘zetwal’ [sterren] niet zien. Met al hun Hollywood, Times Square en lichten, zijn zij veel te vol van zichzelf om iets te geven om de vrede van anderen en om God’s schoonheid te waarderen.”

Dit artikel verscheen op Truthout, en werd vertaald door Roos De Witte
Danny Shaw is professor Zuid-Amerikaanse en Caribische Studies aan het John Jay College of Criminal Justice.

Steun voor een nieuwe website

We hebben uw hulp nodig voor een essentiële opfrissing van de website. Om die interactiever, sneller en gebruiksvriendelijker te maken hebben we 30.000 euro nodig. Elke bijdrage, groot of klein, helpt. Met uw donatie ondersteunt u onafhankelijke journalistiek die de verhalen blijft brengen die er echt toe doen. Laat uw hart spreken.

Steun hier