Oesterrif met zeeanemoon in de Noordzee. Foto: Floor Driessen/Bureau Waardenburg
Opinie - 4Sea

Noordzeenatuur heeft het moeilijk: ‘Belgische beleidsmakers, steun de Europese natuurherstelwet’

De Noordzeenatuur heeft het moeilijk. Dat is geen nieuws, net zo min als het feit dat we kunnen helpen en dat dit zal lonen op de lange termijn. Immers, door de Noordzeenatuur te beschermen worden ook de effecten van de klimaatverandering verzacht. Op zee kan de gouden tandem van robuuste natuur én technologie ons verzekeren van hernieuwbare energie, kustbescherming en rijke biodiversiteit. We weten hoe en veel sectoren zijn voor. Waarom het dan niet gewoon doen? Het is tijd voor 5 minuten politiek leiderschap in plaats van verkiezingskoorts. 4Sea roept de Belgische beleidsmakers op om een ambitieuze Europese natuurherstelwet te steunen.

donderdag 1 juni 2023 10:36
Spread the love

 

In het begin van de 20ste eeuw groeiden er uitgestrekte velden met platte oesters op de bodem van de Noordzee. Ook heuse riffen gevormd door schelpkokerwormen strekten zich kilometers ver uit onder water. Duizenden vissen zetten er hun eitjes af. Er zwommen grote scholen haringen, met daartussen roofvissen zoals kabeljauwen, haaien en roggen. Ook bruinvissen, kleine walvissen, zwommen in grote getale voor onze kust. Het was ronduit spectaculair, zo blijkt uit wetenschappelijke beschrijvingen. Een echte jungle onder water. Bruisend van leven. Onze kust was een open getijdenlandschap met brede stranden, een duinengordel, wadden, kreken, slikken en schorren, en dit vanaf de Romeinse tijd. Onder natuurlijke omstandigheden namen en herverdeelden de zee en de wind zand over de zeebodem en het strand tot de beschermende duinengordel.

Helaas heeft het maar enkele generaties geduurd om de biodiversiteit in, op en rond de Noordzee bijna helemaal weg te vagen. De oesters en de riffen van schelpkokerwormen zijn bijna volledig verdwenen. Leeggevist en omgeploegd door sleepnetten en sleephopperzuigers. Kleine plastic deeltjes hebben zich overal verspreid, tot in de ingewanden van vogels, vissen en schelpdieren. Rivieren brengen jaarlijks grote hoeveelheden slib, mest en andere vervuiling naar zee. De duinen werden gebetonneerd, verkaveld en vertrappeld.

Toch is nog niet alles verloren. Er is veel reden tot hoop.

Natuurgebieden op zee in strijd tegen klimaatverandering

Waar de zeebodem bezaaid is met grind, steentjes en schelpen vinden dieren als wulken en inktvissen nu nog een broedkamer voor hun eieren. Op en rond scheepswrakken zit veel zeeleven. En in het westelijk deel van onze Noordzee vind je nog grindbedden: keien en zelfs heuse rotsblokken verspreid over de zeebodem. Veel van deze stukjes natuur liggen in natuurgebieden die deel zijn van het Europees beschermde Natura 2000-netwerk.

Helaas is de natuur er, ondanks die bescherming, meestal vogelvrij. We horen deze bestaande natuur te beschermen, te versterken en grootschalig te herstellen. Dat gebeurt best in samenwerking en met verantwoordelijkheidszin. Anders is strikte bescherming afdwingen en alle menselijke activiteiten weren in natuurgebieden de enige weg die ons nog rest.

Immers, op plaatsen waar de natuur kansen, ruimte en rust krijgt, komt het leven verrassend snel terug. Door bijvoorbeeld grindbedden strikt te beschermen en ze een handje te helpen, kunnen schelpdierbanken terug floreren, inclusief hun vele ecosysteemdiensten waaronder  klimaatmitigatie in de vorm van CO2 opname. Deze beelden van Nederlandse projecten tonen een hoopvolle toekomst voor onze Noordzee.

Natuurinclusieve hernieuwbare energie in strijd tegen klimaatverandering

We hebben ondertussen geleerd hoe we hernieuwbare energie op zee kunnen laten samenwerken met natuur, via langlopende Belgische onderzoeksprojecten zoals WinMon.BE en EDEN2000. Ook de windenergiesector zelf is vragende partij, zoals aangegeven in de intentieverklaring “Natuur in offshore windparken”. Hernieuwbare energie kan dus zowel de natuur als het klimaat ten goede komen, mits de nodige maatregelen worden genomen.

Natuurinclusief ontwerp, bouw, uitbating en ontmanteling van hernieuwbare energieprojecten, zoals offshore windparken, moet de norm zijn. Dat wil zeggen dat hernieuwbare energieprojecten met bijhorende infrastructuur negatieve effecten op fauna en flora maximaal vermijden, onder andere door een goede mariene ruimtelijke planning, en dat de gewenste biodiversiteit of andere natuurwaarden worden behouden, versterkt en/of hersteld.

Daarnaast dient men hernieuwbare energieprojecten te ontwerpen die demonteerbaar, opknapbaar en recycleerbaar zijn, terwijl alle onderdelen repareerbaar, vervangbaar en op de een of andere manier volledig herbruikbaar zijn. Zo vermijden we ook toekomstige problemen.

Kustconnectiviteit in strijd tegen klimaatverandering

Het belang van kustconnectiviteit, of het herstel van het natuurlijk kustlandschap door zandbanken, stranden, duinen en polders te verbinden, kan niet genoeg onderstreept en benadrukt worden in de strijd tegen de zeespiegelstijging. Door in te zetten op kustconnectiviteit zetten we ook in op het herstel van onze natuurlijke kustverdediging. Zowel de zandbanken voor de kust als de stranden dempen de golfenergie en verminderen zo de kracht waarmee golven op de kust inwerken.

Landnatuur en mariene natuur zijn bijgevolg niet inwisselbaar noch vervangbaar. Ze zijn beide noodzakelijk en werken complementair en versterkend. Daarnaast vormen dynamische duinen een natuurlijke zeewering en spaarpot voor de zandvoorraad aan de kust.

Tenslotte heeft de eerste lockdown ons geleerd dat als we de natuur aan de kust rust en ruimte geven, de plantengroei en de embryonale duinvorming snel toeneemt. Daarom dienen bestaande (restanten van) duinen gevrijwaard te worden van verdere verkaveling. Op de korte termijn moeten we veel sterker inzetten op behoud en herstel van embryonale duinen én vitale helmduinen. Stranden handmatig reinigen, zoals de Proper Strand Lopers nu al doen, in plaats van ze machinaal te reinigen, is de eerste cruciale stap om duinen te laten uitgroeien tot een volwaardige duinengordel.

De Europese natuurherstelwet: win-win voor biodiversiteit én klimaat

Keuzes maken die goed zijn voor biodiversiteit én klimaat is geen toekomstmuziek meer. Het kan al. Meer nog. Het kan nú al. Door natuur te behouden, te versterken en te herstellen kan deze de gevolgen van de klimaatverandering mee opvangen.

Dat is exact wat de Europese natuurherstelwet beoogt. Deze zal zorgen voor een grootschalig ecosysteemherstel, ook op zee en aan de kust, als een essentieel element in zowel klimaatmitigatie als -adaptatie. Het is dus niet kiezen tussen klimaat óf natuur, maar kiezen voor klimaat én natuur voor een gezonde toekomst, ook op zee en aan de kust! 4Sea roept daarom de Belgische beleidsmakers op om een ambitieuze Europese natuurherstelwet te steunen.

 

Al zo’n 15.000 Belgen hebben trouwens de petitie voor deze cruciale wet ondertekend. En u? 

https://wwf.be/nl/campagnes/natuurherstel/

 

De 4Sea coalitie, samen voor een sterk Noordzeebeleid, een combinatie van een sterk natuur- en klimaatbeleid:

Bond Beter Leefmilieu – Danny Jacobs, algemeen directeur

Greenpeace – Valerie Del Re, directrice

Natuurpunt – Walter Rycquart, algemeen directeur

West-Vlaamse Milieufederatie – Katty De Wilde, algemeen coördinator

WWF – Anka Stenten, directrice ad interim

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!