Video, Toespraak - beweging.net, Peter Wouters

Nieuwjaarstoespraak Peter Wouters: “Samenleving keert naar solidaire duurzaamheid”

Op donderdag 26 januari 2023 sprak Peter Wouters, voorzitter van beweging.net, over een aantal actuele uitdagingen voor de organisatie en zijn partners. Dit is de integrale tekst van zijn nieuwjaarstoespraak waarin hij vooruitblikt op het komende jaar.

vrijdag 27 januari 2023 12:22

 

(Je kan de toespraak volgen in de video onderaan deze tekst, nvdr)

Goede avond,

Ik dacht vorige week… ik ga eens iets zot doen. Ik heb mij ingeschreven op de nieuwe artificiële intelligentie en vroeg om de perfecte inleiding voor deze nieuwjaarsboodschap.

Ik lees voor:

“Laten we het nieuwe jaar met open armen ontvangen en met een hart vol dankbaarheid terugkijken op het afgelopen jaar. Laten we onze glazen heffen voor al het harde werk dat we hebben verricht en de successen die we hebben behaald.”

“Laten we onze ogen richten op de toekomst en vol optimisme het nieuwe jaar ingaan, wetend dat we samen nog veel meer kunnen bereiken. Laten we samen een vrolijke nieuwjaarsreceptie vieren en het nieuwe jaar ingaan met een knal!”

Ik antwoord aan de chatbot: perfect! Bedankt voor deze voorzet! Het schrijft terug:

Geen dank, Peter, altijd blij om te helpen! Veel plezier op je nieuwjaarsreceptie!

Ja, elke dag is er weer een verrassing in de digitale wereld. Maar de artificiële intelligentie heeft goed gewerkt: ik vroeg hoe ik jullie best zou bedanken en tegelijk in het licht kon zetten dat we samen bergen werk hebben verzet.

Ik heet jullie van harte welkom! De receptie is al geslaagd, want we zijn samen en dat is toch de kern van deze bijeenkomst. Speciaal heet ik de delegatie van de 52 gezichten die we dit jaar in de kijker hebben gezet, welkom!

Foto: Helenka Spanjer

Je weet wel. Sinds Rerum Novarum plaatsen we elke week een vrijwilliger in de kijker met onze slogan ‘klein initiatief, grote impact’. Het zijn jullie die elke dag het verschil maken als maatschappelijke leiders en jullie staan als een voorbeeld voor al die mensen die hun best doen om oplossingen in de wereld te brengen.

Hartelijk welkom! Het was veel te lang geleden dat we elkaar nog zagen.

We zijn intussen een beetje bevrijd van het virus, maar al helemaal terug in actie. Ik zag het bijna overal vorig jaar: heel wat van onze partners hebben het voorbije jaar grote hervormingen doorgevoerd in hun eigen organisatie.

Het Internationaal Comité, Okra, de CM, familiehulp, wij zelf… En dat in de manier van werken en van beslissen. Omdat wij ons willen aanpassen aan de manier van werken in moderne tijden. Een werk dat de komende jaren nog veel zorg zal vragen, maar ons sterk maakt voor de toekomst. De keuzes die gemaakt zijn, zijn nodig, want ze geven snelheid en daadkracht aan onze organisaties.

Ik voel dat we maatschappelijk in een grote strijd zijn gekomen in onze contreien. Die strijd is bezig en wordt gevoerd op straat, op de sociale media en in de kranten, maar ook in de coulissen van de politiek. Het doet me denken aan het boek waaraan ik mocht meewerken: Onvoltooid Verleden Tijd. Bijna 20 auteurs vergelijken in dat boek de spanningen in de jaren 1930 met de periode van vandaag.

Ook dat was een tijd van grote ontwrichtingen. Op het vlak van globalisering, migratie, nationalisme en verrechtsing. We weten dat op die momenten een hele samenleving in een andere plooi kan worden gelegd. Toen, in de jaren 1930, is die plooi helemaal niet vanzelf tot stand gekomen.

Na hevige strijd en sociale spanningen kwam de sociale zekerheid tot stand en een akkoord tussen de krachten van ons land: de werkgevers en de werknemers. Vandaag hebben we ook een bijzondere tijd. Bij ons is, na de geweldig ingrijpende periode van de pandemie meteen de oorlog in Oekraïne begonnen. Onverwacht en opnieuw met grote gevolgen.

Dat kwam bovenop de steeds toenemende gevolgen van de klimaatopwarming. Drie elementen die een mondiale impact hebben en zo tezamen grote onzekerheid veroorzaken. Ook bij ons kan daardoor een hele samenleving in een andere plooi terecht komen. Dit is een moment dat we moeten grijpen want er zijn nog teveel uitdagingen die nog niet zijn opgelost.

“De samenleving kan in een andere plooi terechtkomen. Dit is het moment dat we moeten grijpen, want er zijn nog teveel uitdagingen die nog niet zijn opgelost.”

We zijn klaar voor verandering. Ik zal straks besluiten dat ik vertrouwen heb in de uitkomst. Omdat wij als middenveldspelers weten wat onze mensen willen. Tezamen kunnen we die plooi mee bepalen. Die plooi moet voor hen vooral duurzaam beleid mogelijk maken. Maar ik neem jullie eerst mee in enkele kwesties. Die zijn voor mij te vinden in drie concrete uitdagingen voor ons land.

Een eigen woning

Een eerste uitdaging gaat over onze eigen woning. Of toch de wens ervan en het zorgen ervoor. Zowat iedereen wordt gevat, en op elk moment in het leven.

Diegenen onder ons die dachten dat hun zorgen voorbij waren omdat ze eindelijk een woning hadden of zelfs gedaan hadden met afbetalen aan de bank… zij zijn geweldig geschrokken. Een voorschot voor gas en elektriciteit dat x4 ging, discussies met de leverancier, verdubbeling van de materiaalkost voor isolatiemateriaal, …

Maar dan is er de groep die nog geen woning heeft en die wil kopen of huren: zij zien sterke stijging van de prijzen of rentes, schaars of slecht aanbod op de huurmarkt, verplichting tot renovatie …

Wonen is een recht. Foto: Helenka Spanjer

Verderop zijn er wachtlijsten voor sociale woningen: bijna 200 duizend gezinnen. Met de regelmaat van de klok zijn er weer nieuwe regels om aan te voldoen als je recht hebt op een gesubsidieerde woning. Het recht heb je snel, de toegang helemaal niet.

En dan spreken we nog niet over de dak- en thuislozen. Zij die zonder dat vast verblijf geen rekening kunnen openen, niet in orde geraken met hun verzekering, geen werk kunnen vinden.

Foto: housingfirstbelgium.be

De inspanningen van Housing First en de goede werking van woonmaatschappijen, vormen de basis om mensen toe te laten om deel te nemen aan onze samenleving. Allen zouden ze het niet kunnen.

“We moeten de goede werking van woonmaatschappijen steunen in plaats van ze tegen te werken”

Zij verdienen dus alle steun. In de plaats daarvan krijgen we maatregelen die de woonmaatschappijen verhinderen om hun aanbod uit te breiden. Zo moesten we vorige week nog vaststellen dat een nieuw decreet de woonreservegebieden kan blokkeren voor de bouw van sociale woningen.

Meer dan 5 000 woningen kunnen zo nooit gebouwd worden, terwijl de nood nooit hoger was. Steden die nu al aan 9 % sociale woningen zijn gekomen, mogen zelfs niet meer bijbouwen. Als extra lazen we gisteren in Visie.net dat de private sector van de bouw 600 miljoen doorgesluisd krijgt vanuit het budget voor sociale woningen. Een minister die zijn sector graag ziet, die moet hier sterker voor de dag kunnen komen.

Als je het zo bij elkaar hoort, dan zie je hoe cruciaal een woning is en hoeveel zorgen erbij kunnen komen kijken. Wij strijden en werken mee aan ondersteuningsvormen voor de kosten van energie, verduurzaming, samen aankoop, renovatie-begeleiding, wegwerken van wachtlijsten, kansen geven aan wooncoöperatieven. Wonen is de basis voor een duurzame deelname aan de samenleving. Politici die dit ook belangrijk vinden, hebben aan ons een goede partner.

Evolutie van de bevolking en de invloed op ons ‘werken’

Eerst een woning, dan de rest. Meteen zitten we bij onze tweede kwestie: onze demografie, de evolutie van onze bevolking en de invloed op ons ‘werken’.

Je weet dat wij als land een samenstelling hebben van de bevolking met minder jongeren dan ouderen. Normaal heeft de structuur van de bevolking de vorm van een Eiffeltoren, maar bij ons is dat niet zo.

ACV Puls gaf vorige week een mooie samenvatting: de vergrijzing zorgt voor extra noden in de zorg en in plaats daarvan zien we een daling van het aantal werknemers. Samen met de belangrijke injectie die beide regeringen deden in het loon van de zorgberoepen is er dus nog meer nodig. Want het tekort aan werknemers doet zich voor in de hele arbeidsmarkt, in zo goed als alle sectoren.

Foto: pexels.com

Hoe schrijnend, bijvoorbeeld, is de situatie in het onderwijs? De plannen in de zorg lijken mij dan alvast beter in elkaar te zitten. Door onze eigen demografie zullen de komende 10 jaren bijna 200 duizend mensen minder op de arbeidsmarkt beschikbaar zijn. Bijkomend wordt er dus gekeken naar de groep die –dikwijls bewust – niet actief is op de arbeidsmarkt. En daarnaast naar de instroom op de markt via tijdelijke tewerkstelling van mensen uit het buitenland.

Ik ben het eens met die ambitie. Wij juichen het gestegen toezicht op de ingeschakelde werknemers toe; we zien het effect daarvan in bijvoorbeeld de Borealis en Proximus-dossiers. Maar we zetten er nog een derde piste naast. Wij blijven ijveren voor een gepaste inschakeling van gemigreerde mensen in de knelpuntberoepen, ook voor zij die geen papieren hebben.

Het mag stoppen met de overgevoelige reacties daarop, en de zoektocht naar goede formules mag beginnen. Er zijn goede stappen te zetten op dit terrein en wij hebben al meermaals voorstellen gedaan.

Solidariteit. Foto: Helenka Spanjer

Af en toe krijgen wij signalen van mensen die melden dat mensen zonder papieren zich als groep organiseren en als het ware een eigen sociaal stelseltje vorm geven. Is dat dan beter? Brengt dat een duurzame situatie tot stand?

Alles blijft beginnen bij een haalbare job, een werkbare job. Een die bestaat uit een gerespecteerde positie, een eerlijk loon en de mogelijkheid om er even uit te kunnen stappen als het leven dat vraagt.

Inperken tijdskrediet, een slecht idee

Het afschaffen van vormen van tijdskrediet is daarom een slecht idee. Mensen die de keuze maakten om niet actief te zijn zal je maar kunnen overtuigen met een eerlijk aanbod en een uitnodigend beleid. En mensen die vandaag uitvallen omwille van de hoge druk die zij ervaren in hun leven zijn slechts het topje van de ijsberg. Die berg geeft aan hoeveel wij van elkaar verwachten.

“Als we burgerparticipatie serieus willen nemen moeten we stoppen met het bouwen van allerlei dure participatiekoterijen, gedreven door consultancybureau’s.”

Zij en alle anderen moeten flexibiliteit kunnen vinden in hun tewerkstelling. Zo kunnen ze via begeleiding de weg vinden naar hun toekomst. Mensen zoeken een duurzame relatie met hun werkgever. We zien het ook de aandacht krijgen bij onze partners in hun magazines. Levensdruk is misschien wel het woord van de eeuw… te veel druk op het leven.

Maar als wij de samenstelling van onze bevolking bekijken, zijn wij als samenleving niet goed bezig in de wijze waarop we omgaan met de grote diversiteit. Mocht onze beweging vandaag ontstaan, dan zouden wij de kansenongelijkheid van mensen met een niet-Belgische achtergrond prioriteit nummer één maken.

Foto: Helenka Spanjer

Taaldiscussies in de kleuterklas, 1 op 3 van de kinderen in de lager school die thuis geen Nederlands spreken, 1 op 5 in het secundair onderwijs. Belangrijke discriminatie op de arbeidsmarkt en op de woonmarkt. Op alle levensdomeinen is het vandaag vechten als jouw roots niet in België liggen.

Hoe kunnen wij hiermee leven?

Als je de demografie en de arbeidsmarkt bekijkt is er voor iedereen een zoveel betere situatie mogelijk! Ik ben bezorgd dat we op deze manier binnen afzienbare tijd grote groepen mensen zullen hebben die zich geen deel van onze samenleving voelen.

“Op elk vlak is het vandaag vechten als jouw roots niet in België liggen. Er is voor iedereen een zoveel betere situatie mogelijk.”

Onze voorstellen om dit op te lossen zijn super, maar onze gezamenlijke hardnekkigheid om ze te realiseren moet gewoon nog hoger. Ik roep u op om dit jaar dit spoor mee te versterken en daarbij te genieten van de voorsprong van sommige partners, die hier op het juiste pad zitten.

De strijd die we vaststellen op al deze aspecten van onze demografie moet de duurzaamheid van de verbinding tussen mensen en hun job in de goede plooi kunnen leggen.

Kwaliteit van het samen-leven

De derde en laatste kwestie die ik vandaag wil aanhalen is de kwaliteit van ons samen-leven. Ik noem het ook onze democratie: haar werking en haar principes staan blijkbaar ter discussie.

Er is, op politiek niveau, een zoektocht aan de gang naar nieuwe methodieken. Die maakt mij ongerust.

Ik stel u de vraag: zou u bij besluitvorming meer vertrouwen hebben in de mening van een aantal gelote burgers, die nergens verantwoording hoeven af te leggen dan in het advies van een adviesraad of het standpunt van een verkozene? Waarom zouden wij dat doen? Waarom zouden wij grotere vraagstukken van algemeen belang, zoals klimaat of mobiliteit, overlaten aan een referendum?

Zaken van algemeen belang en van langere termijn verdienen een gedegen debat en moedige beslissers. Op alle niveaus. En daarom hebben wij een concreet voorstel uitgewerkt. Als we burgerparticipatie serieus willen nemen moeten we stoppen met het bouwen van allerlei dure participatiekoterijen, gedreven door consultancybureaus.

Democratie. Foto: Helenka Spanjer

Laten we in de plaats daarvan eens kijken naar de bestaande adviesraden en aan hen vragen om hun adviezen verder te stofferen met nieuwe vormen van burgerbetrokkenheid. Zo kan de mening van burgers als extra bron voor debat gebruikt worden en krijgen politici goed besproken voorstellen. Een win-win voor iedereen. Ik nodig u graag uit dit voorstel mee te bediscussiëren en te zorgen dat het ingevoerd kan worden.

Trouwens ook onze federale regering wens ik in 2023 de nodige moed om die lange termijn en het algemeen belang voor ogen te houden. En enkele beslissingen te nemen die nodig zijn, perspectief geven en mensen helpen om te geloven dat de wijze waarop wij de democratie hebben vormgegeven werkt.

Een goed voorbeeld is de fiscale hervorming. Er liggen echt goede voorstellen op tafel. Ze zijn nodig voor het algemeen belang. Maar als deze regering, onder druk van de opposities of zelfs een meerderheidspartij, één stukje van de voorstellen neemt en de rest laat, dan dreigt een gedrocht in de plaats van een oplossing op de langere termijn. Wij hebben dit al mee mogen maken tijdens de vorige federale regering en geloof mij, één keer is genoeg.

Zo zie je dat de strijd om een draagvlak voor onze democratie niet evident is, maar wel van groot belang. De plooi die hierin gelegd kan worden is goed voor de duurzaamheid van onze democratie. En tezamen zal dat, hoe je dat ook draait of keert, ook de toekomst bepalen van alle traditionele partijen. Want het zijn deze partijen die enkel een toekomst hebben met duurzaam beleid.

Vandaag vraag ik daarom aandacht voor de langere termijn.

Omdat alle mensen op zoek zijn naar hun plaats in deze omwentelingen, nodig ik u uit. Neen, sterker, ik roep u op. Om morgen opnieuw mensen uit te nodigen om zich aan te sluiten bij uw organisatie. Om uw organisatie omgekeerd ook extra aantrekkelijk te maken voor nieuwe mensen. Want ik lees bijna al uw tijdschriften en de lijn of de toon die ik herken in uw communicatie: dat is de toon die mensen zoeken. De toon van respect en duurzame oplossingen.

Fiscale hervormingen ten bate van de mensen. Foto: Helenka Spanjer

Ik sprak onlangs nog met een collega uit een van onze partners en die zei me: “Als ik succes heb op sociale media, voel ik dat dikwijls aan als een stuk falen. Wellicht was ik dan te beledigend, of polariseerde ik nodeloos, of bracht ik te weinig nuance in een complex dossier”.

Juist. Zo voel ik dat ook aan. Dat is hoe wij in elkaar zitten. Wij zijn geen deel van de polarisering, wij zijn een deel van de oplossing. Wij vinden oplossingen en dragen ze met respect en volharding uit. Dat is heel anders dan de stoere posities die we al te dikwijls te horen krijgen in de media.

Enkele slechte voorbeelden uit een hele reeks: kindergeld als pasmunt inzetten voor een taalvraagstuk bij kleuters, almaar zwaardere integratie-eisen koppelen aan het recht op een sociale woning, werkzoekenden opjagen met straffen in plaats van ze te begeleiden, … allemaal voorstellen die naast de kwestie zijn en geen oplossingen geven. Met als enige doel te scoren bij een virtueel publiek.

Ons doel daarentegen is nieuwe mensen verbinden met onze organisaties en met ons aanbod: cultureel, dienstverlenend en educatief. De eigen leden, de miljoenen van het ACV en de CM en de honderdduizenden van de sociaal-culturele organisaties en dienstverleners, die kunnen ons helpen omdat ze ambassadeur zijn.

Peter Wouters. Foto: Malkia Mutiri

En wij mogen ons wat meer bevrijd uitspreken over de goede keuzes die er ook zijn. Het zeggen, als het goed is. Mensen feliciteren. Zo ben ik enorm dankbaar voor de goede samenwerking die we vandaag mogen hebben met al onze partnerorganisaties. Maar ook voor de intense samenwerking met de politici die onze missie genegen zijn. Ik werk graag met jullie samen en ik zie dat onze nieuwe politieke strategie werkt.

Ik wens jullie een jaar waarin de woorden van Nelson Mandela ons oproepen om strijdvaardig te zijn in onze handelingen, maar tegelijk ook mild. Hij zei:

“Er is geen kwaad dat altijd duurt, evenmin geen goed dat nooit eindigt.”

Wees dus mild voor elkaar, maar strijdvaardig op uw pad naar duurzaamheid.

Gelukkig nieuwjaar!

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!