Boekrecensie -

Recensie van een boek waarvan je in de kranten geen recensie vinden zal

Gefundeerde mediakritiek is een gat in de Nederlandstalige boekenmarkt. Niet zonder reden, zo blijkt, want hoe krijg je een boek verkocht waarvan geen enkele krant een recensie schrijven wil?

donderdag 16 juni 2022 15:43
Spread the love

 

Guido Van Liefferinge lanceerde onder andere Joepie, Dag Allemaal, Goed gevoel en was hoofdredacteur van Het Nieuwsblad. Hij kent de Vlaamse media dus door en door. Ik weet niet wat hij had verwacht toen hij besloot om -geheel in Dag Allemaal-stijl- Fuck de media op de kaft te zetten, maar ik kan me voorstellen dat de kans op lovende recensies in de kranten al naar het nulpunt zakt nog voor men het boek heeft opengeslagen. Dat is jammer, want met zijn gefundeerde mediakritiek vult ‘Fuck de media, red de pers’ een groot gat in de Nederlandstalige boekenmarkt.

“Zijn beschrijving van wat zich dezer dagen in de perswereld afspeelt, is correct en zal door insiders worden onderschreven”, aldus Rik Van Cauwelaert in het voorwoord.

Een goede journalist, zo vertelt men, moet kritisch zijn, gaat op zoek naar belangenvermenging, bevraagt de macht. Of die rol nog voldoende ingevuld wordt, daar kan men over discussiëren. Eén vorm van kritiek lijkt onder journalisten in ieder geval uiterst zeldzaam te zijn: zelfkritiek. Tot nu. In zijn boek richt Van Liefferinge het journalistieke wapen van de kritiek tegen de journalistiek zelf. Het resultaat is een wat men in het jargon wellicht ‘een goed verhaal’ zou noemen, een gefundeerde kritiek op de machtsconcentratie in het medialandschap doorspekt met sappige anekdotes.

Je komt niet enkel te weten dat alle grote Vlaamse media in handen zijn van families van collaborateurs, dat DPG ooit de afkorting was voor Dienst voor Propaganda of hoe Rupert Murdoch in Groot-Brittannië bepaalt wie er premier wordt. Van Liefferinge onderbouwt zijn kritiek ook met feiten en cijfers. “Zijn beschrijving van wat zich dezer dagen in de perswereld afspeelt, is correct en zal door insiders worden onderschreven”, aldus Rik Van Cauwelaert in het voorwoord.

Van Liefferinge is wat mensen van mijn generatie ‘een boomer’ noemen. Dat hij het een goede vondst vindt om het consequent te hebben over de (a)sociale media volstaat daarvoor als bewijs. Daar zet je jezelf best even over, want zijn ergernis is niet zonder grond. Fuck de media doet haarfijn uit de doeken hoe met de komst van de digitale media nog grotere monopolies het overnamen, de muur tussen de redacties en de commerciële dienst gesloopt werd en er op redacties digitale scoreborden werden geïnstalleerd met de artikels die het meest worden aangeklikt.

De vergelijking met het verhaal van koning Midas is op zijn plaats. “Ik wil dat alles wat ik aanraak in goud verandert”, zei Midas toen hij van god Dionysos één wens mocht doen. Toen zijn wens vervuld werd en hij een groot feestmaal gaf om het te vieren merkte hij echter dat hij geen hap door zijn keel kreeg omdat alle lekkernijen op tafel in goud veranderden zodra die zijn lippen raakten.

Net zo is de pers door toe te geven aan de winstlogica zichzelf aan het vernietigen. Niet meer informeren, maar clicks genereren werd het doel. Op onderzoek gaan werd vervangen door op Twitter scrollen. Wat overblijft, is wat Van Liefferinge treffend het ‘zichzelf voedende monster van de fastfoodjournalistiek’ noemt.

Diegenen die ons verslaafd maken aan fastfood verschuilen zich achter het excuus dat ze enkel leveren wat ‘de mensen’ vragen.

Diegenen die ons verslaafd maken aan fastfood verschuilen zich achter het excuus dat ze enkel leveren wat ‘de mensen’ vragen. Van Liefferinge maakt op overtuigende wijze komaf met dat excuus. “Wat is ‘de publieke opinie’ anders dan wat de mainstreammedia in samenwerking met de [ik heb u gewaarschuwd] (a)sociale media eerst zelf hebben gecreëerd in de hoofden van de nieuwsconsument”, zo schrijft hij.

Dat is belangrijk, want dat het niet de schuld van ‘de mensen’ is, wil ook zeggen dat het ook anders kan. Het kost natuurlijk meer tijd en middelen, maar wanneer diepgravende inhoud op een toegankelijke manier gebracht wordt, blijkt daar steeds een groot publiek voor te bestaan. De opdracht bestaat er ook in dat publiek te bereiken.

‘Fuck de media, red de pers’ sluit daarom af met een pleidooi voor geëngageerde, niet-commerciële journalistiek. Ik sluit deze recensie op dit geëngageerde, niet-commerciële mediaplatform af met een oproep om het boek te kopen en vooral te lezen. Het zal veel beter zijn voor uw geestelijke gezondheid dan de grote dosis fastfoodjournalistiek die u over zich heen krijgt.

 

Guido Van Liefferinge, Fuck de media, red de pers, EPO, 2022, 200 blz., ISBN 9789462673694

Creative Commons

take down
the paywall
steun ons nu!