Overstromingen in Maasbekken (screenshot)
Opinie -

Dit is klimaatverandering

Zal 2021 de geschiedenisboeken ingaan als het jaar waarin de klimaatverandering een versnelling hoger schakelde?

donderdag 15 juli 2021 20:05
Spread the love

 

In juni kregen het westen van de VS en Canada te maken met een ongeziene hittegolf. Temperaturen liepen op tot vijftig graden en door de aanhoudende droogte gingen enorme gebieden bos in rook op. Maar niet alleen de VS en Canada werden geteisterd door hittegolven en bosbranden.

In Siberië, delen van Oost-Europa en Scandinavië werden de afgelopen maanden bijzonder hoge temperaturen opgemeten. In Helsinki werd 31,7 graden geregistreerd, de hoogste temperatuur die daar ooit werd waargenomen. In Moskou werd het 34 graden en zelfs in het oosten van Siberië steeg het kwik tot boven de dertig graden.

Ook India en Pakistan kregen hun deel van de koek. In de Pakistaanse stad Jacobadad werd het 52 graden. Dat is een temperatuur waarop het menselijk lichaam niet langer in staat is om zichzelf af te koelen. Wie dan geen toevlucht kan vinden tot verkoelde ruimtes of water, gaat dood. Dergelijke temperaturen zijn ook in Europa niet langer ondenkbaar. Op dit moment worden in het zuiden van Spanje bijvoorbeeld evengoed temperaturen vastgesteld die de 50 graden naderen.

In België beleven we ons deel van de klimaatramp momenteel anders. Niet extreme hitte of droogte valt ons ten deel, maar wel extreme neerslag. Dat die extreme neerslag een gevolg is van klimaatverandering, staat buiten kijf. Er bestaat een rechtstreeks verband tussen extreme neerslag en opwarming: warmere lucht houdt meer waterdamp vast en leidt tot meer regen.

Wat we nu zien gebeuren ligt bovendien helemaal in de lijn van waar klimaatwetenschappers al ruim dertig jaar voor waarschuwen. Klimaatverandering leidt in de eerste plaats tot een hogere frequentie van extreme weersomstandigheden. Dat uit zich in vormen van toenemende meteorologische instabiliteit. Heel droge en warme periodes worden afgewisseld met extreme neerslag en stormen. Het is niet dat er vroeger geen hittegolven of overstromingen waren, alleen zullen ze nu vaker en in meer extreme mate voorkomen.

Net omdat deze overstromingen een uiting zijn van een globale klimaatverandering, is het eigenlijk ook verkeerd om erover te spreken in termen van een ‘natuurramp’. Het is onderdeel van een ramp die gecreëerd is door mensen. Of, nog specifieker: door een bepaalde maatschappijvorm die we misschien het best kunnen omschrijven als het fossiele kapitalisme. Dat fossiele kapitalisme verkeert thans in een contradictie die de komende decennia enkel maar nijpender zal worden. De kost van klimaatverandering zal uitrijzen boven de opbrengsten die het fossiele kapitalisme genereert en zal een ‘normaal’ economisch functioneren steeds moeilijker maken.

Maar het is ook fout om louter in termen van ‘kosten’ te denken over rampen als deze. Wat zich nu afspeelt in delen van België is een regelrechte sociale ramp. Talloze huizen zijn onbewoonbaar, winkels en bedrijven liggen plat. Dit komt bovenop de reeds dramatische sociale effecten van anderhalf jaar coronamaatregelen. Wanneer het water zal gezakt zijn, zullen de journaals en newsfeeds niet langer vol staan van spectaculaire beelden. De overstromingen zullen dan officieel voorbij zijn. Maar de sociale ramp zal zich op dat moment net ten volle voltrekken. De solidariteit die zich nu ontwikkelt, zal zich daarom op duurzame wijze moeten structureren. En de overheid zal onder druk moeten gezet worden om financieel tegemoet te treden.

Eén ding is in ieder geval duidelijk. Was het issue klimaatverandering jarenlang iets dat werd aanzien als een abstract onderwerp, dan is het nu een zeer concrete kwestie waar we allen in toenemende mate mee te maken (zullen) krijgen. Of we het nu willen of niet, onze levenswijze zal de komende jaren drastisch veranderen en niks zal nog hetzelfde zijn als het was. De vraag is dus niet of er maatschappelijke verandering komt, maar hoe we die zullen vorm geven. Door achter feiten aan te lopen en noodtoestand na noodtoestand af te kondigen? Door de klimaatrekening te blijven afwentelen op de bevolking? Of door een ambitieus klimaatbeleid dat ook terdege inzet op sociale rechtvaardigheid en in belangrijke mate breekt met de dogma’s van het fossiele kapitalisme? Dat zijn de dringende keuzes die we moeten maken.

De tijd dringt in ieder geval. De komende tien jaren zullen cruciaal worden om klimaatverandering binnen de perken te houden. Blijven aarzelen en treuzelen om een sociaal klimaatbeleid zal ons enkel met meer rampen opzadelen.

Aan ons om te bepalen hoe 2021 uiteindelijk de geschiedenisboeken zal ingaan.

Creative Commons

dagelijkse newsletter

take down
the paywall
steun ons nu!