De Supersamenwerker in tijden van Trump en terreur (deel II)

De Supersamenwerker in tijden van Trump en terreur (deel II)

zondag 13 november 2016 10:21
Spread the love

In deel I en in mijn opinie ‘Een jaar na Parijs: Hoe kan een mens een ander zo doen lijden?’ beschreven we waarom IS zo gruwelijk tekeer gaat en waarom het ‘wij-tegen-zij‘ denken en voelen van een Donald Trump en ook van politici van bij ons perfect op die IS strategie inspeelt.

In dit deel laten we ook zien dat dezelfde strategen in bepaalde situaties de confrontatie met menselijke gruwel proberen verborgen te houden of te vermijden. Het evolutionair ontwikkelde ijzersterke menselijk vermogen tot zelfcontrole voorkomt immens veel gruwel. Vraag is of een losgeslagen sociopaat als Donald Trump dit vermogen wel voldoende bezit als president van de grootste militaire natie ter wereld. De elite en het systeem waarvoor hij werkt alleszins niet.

Waarom wordt de gruwel van de terreurbeweging pal voor de camera’s opgevoerd, en deze van de Saoudische regering, de belangrijkste steungever van IS, zorgvuldig verborgen gehouden?

“Het is wereldwijd bekend dat in Saudi-Arabië zowat het meest verschrikkelijke regime ter wereld heerst”, zo citeerde ik op de Raad van Bestuur van het Antwerps Havenbedrijf in december vorig jaar Mia De Schamphelaere uit haar opinie op deredactie.be onder de titel: “Ook wij voeden de IS-ideologie”.  Het Havenbedrijf wilde een concessie geven aan een project gefinancierd door twee Saoudische families die op de ‘Golden Chain’ lijst staan van de FBI. D.w.z. dat zij verdacht worden van financiering van Al Qaida. Mia De Schamphelaere is eresenator en partijgenoot van voorzitter van het Havenbedrijf Marc Van Peel. Ze schrijft verder: “Het rechtsverkeer in Saoedie-Arabië wordt geregeld door de meest strikte toepassing van de Sharia. Voor overtredingen zijn er lijfstraffen, stokslagen of zweepslagen in het openbaar, of de doodstraf, uitgevoerd in het openbaar door steniging of onthoofding. De doodstraf wordt ook uitgesproken voor handelingen die voor ons tot de fundamentele individuele vrijheden behoren, zoals voor het afvallen van het geloof of het onderhouden van homorelaties. De scherpe scheiding tussen mannen en vrouwen en de mensonterende discriminatie van de vrouwen wordt door mensenrechtenorganisaties als de nieuwe apartheid aangeduid. Eigenlijk is dit alles geen groot geheim. Het is wereldwijd bekend dat in Saudi-Arabië zowat het meest verschrikkelijke regime ter wereld heerst. […] Nu blijkt dat de oorlog tegen de barbaarse IS-terreur niet alleen beslecht kan worden met wapens, maar vooral een strijd is om de ‘hearts en minds’ van radicaliserende jongeren in onze westerse steden terug te winnen.[…] Het apartheidsregime van Zuid-Afrika sneuvelde 25 jaar geleden niet alleen door het moedig verzet van enkelingen, maar ook onder druk van een wereldwijde economische boycot en de verbanning van het land uit alle internationale organisaties. Als we maar een beetje van de moed van een Mandela konden opbrengen, dan zouden we misschien in staat zijn om tegen Saudi-Arabië te zeggen : ‘ Zolang niet alle mensen als mens gerespecteerd worden in uw land, hoeven we uw olie of geld niet.’ “

“We hebben hier te doen met een dictatuur die meer hoofden afhakt per maand dan IS op een jaar”, betoogde ik verder op deze vergadering van het havenbestuur. Doch voor Saudi-Arabië is het in tegenstelling tot IS heel belangrijk dat deze gruwel niet naar buiten komt. Ze is enkel bestemd om de eigen onderdanen bang te maken. Dit uitbrengen, bekritiseren of zelfs filmen kun je er bekopen met een onthoofding. Saudi-Arabië is immers de bondgenoot van het Westen. “Zolang wij dat regime blijven steunen blijven wij mee verantwoordelijk voor de financiering en ondersteuning van de meest gewelddadige jihadi-terroristen. Het is tijd voor een algemene boycot van Saoedi-Arabië, in plaats van het grote petrogeld voor te laten gaan op principes. Daarom vragen wij met aandrang om deze concessie niet goed te keuren”, besloot ik. Daarop komt Bart De Wever ongevraagd tussen: “Zijn er zo nog landen meneer Van Duppen, die ge wilt boycotten?”. Voor De Wever is dus de steun van Saoedie-Arabië aan de IS-terreur een non-issue voor het havenbedrijf. Dit was mijn tweede en laatste vergadering van de Raad van Bestuur van het Havenbedrijf. De Wever en Van Peel hebben er de hele oppositie, buiten SP.a, buitengekieperd. Pottenkijkers zijn niet gewenst.

Voor Israël en de VS vormen drones de oplossing om bij hun soldaten de menselijke natuurlijke afkeer voor direct geweld te omzeilen

Juist om die diepe emoties van empathie voor personen te omzeilen, zet de Israëlische en Amerikaanse oorlogsvoering vandaag meer in op drones. Soldaten vertrekken ’s morgens van thuis naar de militaire basis om er als het ware computerspelletjes te gaan spelen. Hun target is voor hen volledig ontmenselijkt. De afstand is zo groot dat de soldaten veel minder kans maken een posttraumatisch stresssyndroom op te lopen, één van de grote problemen bij Israëlische en Amerikaanse veteranen die in Gaza, Afghanistan of Irak hebben moeten vechten.

Historisch is het wetenswaardig dat die menselijke afkeer om een ander mens gruwelijk geweld aan te doen één van de motieven is geweest voor de Nazi’s om hun holocaust via vergassing op grote schaal te kunnen uitvoeren. Toen Hitler in september 1939 Polen binnenviel werden  twintigduizend Poolse patiënten omgebracht zodat het Duitse bezettingsleger op de veertien psychiatrische instellingen die Polen rijk was, beslag kon leggen. De eerste patiënten werden nog in de bossen afgemaakt met een kogel, maar dat ging niet snel genoeg vooruit. Himmler, die zulke executies bijwoonde, oordeelde dat ze te veel stress veroorzaakten bij de soldaten die moesten doden. Daarop startten de experimenten met vergassing.

Menselijke zelfbeheersing is een zeer belangrijk evolutionair ontwikkelde eigenschap, waardoor dergelijke terreur niet nog meer voorkomt

Het feit dat een terrorist zoals in Nice met een gehuurde vrachtwagen zoveel dood en vernieling kan zaaien in een mensenmassa doet ook de vraag rijzen waarom dat godzijdank nog niet meer gebeurd is? Er zijn wellicht tienduizenden of zelfs honderdduizenden mensen die zich in een minstens zo’n gefrustreerde situatie bevinden als die man, en gelukkig dergelijke gruwel, die binnen handbereik ligt, niet uitvoeren. Het is niet God maar de evolutie die hiervoor gezorgd heeft. Er is vooreerst wat we hiervoor reeds beschreven hebben de natuurlijke emotionele afkeer bij de mens om gruwel en geweld aan te doen aan anderen, zeker aan onschuldigen. Maar er is meer. We leven met een paar honderd miljoenen mensen samen in Europa. Soms in steden van honderdduizenden dicht opeen. Neem een autobus vol schoolkinderen. Behalve veel geroep en gespeel zullen ze zich wel gedragen. Steek diezelfde autobus vol met onze meest verwante primaten, de chimpansees, het bloed zal op vensters en deuren spatten. Zelfbeheersing, impulscontrole en wilskracht zijn karakteristieken van het menselijke gedrag. Ze zijn bij de homo sapiens veel sterker ontwikkeld dan bij andere primaten.  Door de fMRI-hersenscan kunnen we vandaag de neurologische circuits in beeld brengen die samenhangen met deze zelfcontrole. Het gaat om remmende impulsen vanuit de prefrontale en frontale cortex naar de onderliggende en evolutionair oudere hersendelen zoals de amandelkernen. Met de frontale en prefontale cortex heeft de evolutie ons, mensen, nog een bouwsteen meer voor prosociaal gedrag bezorgd. Aan de ene kant beschikt de mens over snelle, automatische en reflexmatig opkomende emoties, aan de andere kant beschikt hij over tragere, bewust rationele en reflecterende cognities en reguleringsmechanismen.  Dat zijn de systeem 1 en systeem 2 manieren van voelen en denken volgens Daniël Kahneman, wat we verderop zullen bespreken. ‘Mensen kunnen hun emotionele driften afremmen. Dan stapt het zelfbewuste brein in en neemt het bevel over. Daarin is de mens uniek,’ schrijft neurowetenschapper Michael Gazzaniga. Het vermogen tot afremmen van onze driften en emoties is cruciaal om ons vermogen tot denken, onze cognitieve capaciteit, adequaat te kunnen aanwenden. Om intelligente beslissingen te kunnen nemen. Daarmee is de mens veel beter in staat om doelmatig, en niet zo maar blindelings, op situaties te reageren.

Professoren over De Supersamenwerker

We hadden het manuscript van De Supersamenwerker voor commentaar opgestuurd naar enkele professoren. Hun aantekeningen waren eensluidend, het boek kan bijdragen in een ideologisch tegengewicht tegenover de Jihadi’s en Donald Trumps van deze wereld. ‘Het doet deugd van in deze donkere tijden een boek te lezen waarin de auteurs aantonen dat solidariteit een fundamenteel en noodzakelijk mechanisme is in natuur en samenleving’, schrijft em. prof. Jan Vranken, socioloog en armoedespecialist aan de U-Antwerpen. ‘Dit boek is een verademing in een tijdperk waarin we dreigen te vervallen in cynische machteloosheid die alle engagement doodt.’, aldus prof. Dirk De Wachter, psychiater aan de KU-Leuven. Em. Prof. Jean-Jacques Cassiman, geneticus KU-Leuven, vindt dat het boek in die zin ‘een mooie en waardevolle bijdrage is in de huidige internationale politieke context’.  Prof. Jean Paul Van Bendegem, wetenschapsfilosoof aan de VUB, noemt De Supersamenwerker ‘een absolute verademing in deze duistere tijden.’ Elke Vandeperre van vzw Motief: ‘Het boek biedt een verademend en hoopvol nieuw beeld op (r)evolutie. Een energieshot in een tijd waarin het ‘reptielenbrein’ regeert.’ Prof. Peter Adriaenssens, kinderpsychiatrie KU-Leuven: ‘Dit zijn zeker geen egoïstische tijden. De Supersamenwerker  versterkt ons tegengif tegen dit egoïsme en tegen onverschilligheid.’

take down
the paywall
steun ons nu!