Duitsland is klaar met het concept van een nieuw Syrië. Opgesteld samen met de VS en met 45 uitgezochte leden van de zogeheten Syrische oppositie. Met de uitvoering van het concept is al een begin gemaakt.

Op 28 augustus presenteerden ‘Syrische oppositieleden’ in Berlijn het rapport The Day After, waarin beschreven wordt hoe een nieuw Syrië tot stand moet komen. Dat veronderstelt natuurlijk de val van president Assad, maar daar wordt op gehoopt (en aan gewerkt).

Het rapport staat op naam van The Day After, ‘een onafhankelijke Syrische NGO’, maar is geproduceerd door een Duitse stichting voor wetenschap en politiek, de SWP, in samenwerking met het US Institute of Peace (USIP). (1) Beide organisaties worden gefinancierd door hun respectieve staten. Tot de experten die mochten bijdragen tot de besprekingen behoren niet alleen medewerkers en ex-medewerkers van het USIP, maar ook een deskundige uit Frankrijk en één uit Groot-Brittannië.

Maar wie zijn de ‘Syrische opposanten’? De inleiding van het rapport zegt: ‘Onze groep omvatte personen die geassocieerd zijn met de Syrian National Council, de Local Coordination Committees, de Syrische Moslimbroederschap, en andere georganiseerde elementen van de Syrische oppositie. Hij omvatte ook veel onafhankelijken, en personen die de revolutie ondersteunen maar die niet verbonden zijn aan enige specifieke leidende oppositiegroep. Het Uitvoerend Comité was vastbesloten te garanderen dat de diversiteit van Syrië weerspiegeld zou zijn in de samenstelling van de groep. Tot de deelnemers behoorden soennieten, christenen, Koerden, alawieten en druzen, mannen en vrouwen, jonge activisten, en personen met ervaring in de Free Syrian Army.’ (2)

Of dit gezelschap representatief is voor de Syrische bevolking is maar de vraag – de sjiïeten worden niet vermeld en Irakezen, Armeniërs of Cercassiërs evenmin. Ook geen politieke stromingen, zelfs niet (uiteraard niet) de socialistische Baathpartij.

Afgezien van de vraag naar de representativiteit: dit gezelschap heeft natuurlijk geen enkele democratische legitimatie. Het dient om het buitenland toe te staan in Syrië een staatsstructuur te importeren die beantwoordt aan westerse belangen: op de eerste plaats integratie in de westerse neoliberale economie, ontbinding van de coalitie met Iran en versteviging van de positie van Israël.

De bocht van de VS

Terwijl tot voor kort de Moslimbroederschap door de VS en hun bondgenoten gewantrouwd werd, is er nu een bocht genomen. De VS hebben jarenlang Moebarak gesteund in het onder de duim houden van de broederschap, maar nu werken ze samen met Moslimbroeder en president Morsi. Het verbaast dan ook niet dat in het nieuwe Syrië plaats wordt ingeruimd voor de broederschap.

De Moslimbroederschap is een belangrijke politieke speler in de Syrische politieke geschiedenis. Zij heeft een zwaar terroristisch verleden en zij heeft een diep trauma overgehouden aan de afslachting door de regeringstroepen in Hama in 1982.

Na jarenlange harde onderdrukking kon de organisatie van een versoepeling van het staatsbeleid onder Bashar Al-Assad profiteren om zich weer politiek te manifesteren, maar dan met een wat vriendelijker en democratischer profiel. In plaats van de alleenheerschappij in een islamitische staat wilde zij, in haar nieuwe versie, een ‘moderne islamitische republiek’. Die moest gebaseerd worden op de sharia, maar wel democratisch en pluralistisch zijn, met een parlement dat de macht heeft om de president af te zetten. Rechten van vrouwen en etnische, culturele en religieuze minderheden zouden in die staat worden gegarandeerd. (3)

De toenadering tussen de VS en hun bondgenoten en de vernieuwde broederschap bleek al in 2011. In juli was een delegatie van Syrische expats onder leiding van Radwan Ziadeh uitgenodigd op het Duitse ministerie van buitenlandse zaken. Ziadeh werkt voor de eerder genoemde USIP, dus voor de Amerikaanse staat, en is inmiddels directeur voor buitenlandse betrekkingen van de Syrian National Council (SNC), waarin de Moslimbroeders een sterke invloed hebben. Die SNC werd door westerse staten naar voren geschoven als een legitieme vertegenwoordiger van het Syrische volk. (Zonder dat dat volk daar iets aan te zeggen heeft.) Zoals uit de inleiding van The Day After blijkt, is die SNC betrokken bij het uittekenen van het nieuwe Syrië dat de VS en de BRD willen. Maar inmiddels zijn de VS gaan twijfelen of het SNC wel het juiste paard is om op te wedden. (4)

Bakkeleien over de grondwet

Wat betekent dat in de praktijk? In The Day After wordt gesteld: ‘de grondwet van 2012 moet worden nietig verklaard en vervangen door hetzij een gewijzigde versie van de grondwet van 1950 hetzij een nieuw wetsinstrument dat een wettelijk kader biedt tijdens de overgang’. (p. 8) Bij de totstandkoming van de grondwet van 1950 was de stichter van de Syrische Moslimbroederschap betrokken (5) en het grote twistpunt was het seculiere karakter van de Syrische staat. (6) Dat draaide uit op een compromis: in de grondwet stond uiteindelijk dat de president een moslim moest zijn. Dat is discriminerend, maar minder erg dan het principe dat de islam de staatsgodsdienst is, zoals dat in andere Arabische landen in de grondwet verankerd is. (Libanon is een lovenswaardige uitzondering.) Een en ander laat vermoeden dat er straks gemorreld zal worden aan het seculiere karakter van de Syrische staat.

Propaganda als wapen in de telegeleide burgeroorlog

Het plan voor het nieuwe Syrië is een belangrijk propaganda-instrument voor de westerse machten die de burgeroorlog in dat land aanwakkeren en een ‘regime change’ door ‘elite change’ beogen. Het moet de wereld duidelijk maken dat er een alternatief is voor het huidige bewind en dat een nieuwe elite klaarstaat om de zaken over te nemen. De praktische uitvoering van deze fase van de westerse inmenging is al volop bezig: vanuit een kantoor in Istanboel steunt de VS-coalitie de opstandelingen met training en militair materieel en wordt gewerkt aan de opbouw van een ondergronds netwerk in Syrië dat de macht moet overnemen. (7)

Foto: USIP

(1) http://www.swp-berlin.org/de/startseite.html en http://www.usip.org/. Zie over dit alles op de eerste plaats de verschillende bijdragen op German Foreign Policy, die ik met dank gebruikt heb:  http://www.german-foreign-policy.com/
(2) http://www.swp-berlin.org/fileadmin/contents/products/comments/2012C28_TDA.pdf
(3) Richard Labévière en Talal El-Atrache, Quand la Syrie s’éveillera…, Paris, Perrin, 2011, p. 325-326)
(4) Washington backs away from supporting SNC : http://www.dailystar.com.lb/News/Middle-East/2012/Aug-17/184914-washington-backs-away-from-supporting-snc.ashx#axzz25m2qcanH
(5) Zie: The Day After IV, German Foreign Policy 29.08.2012, http://www.german-foreign-policy.com/de/fulltext/58411 
(6) ‘Its most controversial article was one declaring Islam to be the religion of the state. The Syrian Social National Party, the Syrian Communist Party, the Ba’th Party and the country’s various Christian communities all argued for a secular constitution, while the Muslim Brothers supported the condition concerning religion.’ David Commins, Historical Dictionary of Syria, Scarecrow Press, Oxford, 2004 (tweede druk), p. 81.
(7) http://www.telegraph.co.uk/news/worldnews/middleeast/syria/9500503/Britain-and-US-plan-a-Syrian-revolution-from-an-innocuous-office-block-in-Istanbul.html