Geachte Heer Vice-Eerste minister, beste Vincent.

Ik heb uw opiniestuk (DM 23/1) met veel aandacht gelezen en uw keuze is mij duidelijk. Na jaren van stilstand hoopt u dat iedereen kiest om samen de handen uit de mouwen te steken. Daarom, zo hoor ik u zeggen, vindt u het spijtig dat er eind deze maand een algemene staking wordt gehouden. Een staking die aan onze bedrijven geld zal kosten. Tot daar zijn wij het eens.

Uw aanpak van het pensioendossier demonstreert inderdaad veel durf. Reacties bleven dan ook niet uit. De staking van december was een duidelijk signaal. Op de syndicale flank van het sociaal overleg vinden de plannen van de regering geen genade.

De kritiek van de vakbonden is u intussen wel gekend. De regering heeft te eenzijdig de leeftijdgrenzen opgetrokken en hield daarbij te weinig rekening met de leeftijd waarop werknemers begonnen zijn. Aan de werkgevers worden te weinig inspanningen gevraagd. Aan hun eis, om aan meer oudere werknemers perspectief te bieden, is volgens de vakbonden niet voldaan. Bovendien voelen de vakbonden zich geschoffeerd. In strijd met de principes van het sociaal overleg dreigt uw vastberadenheid een contractbreuk te betekenen met duizenden werknemers.

Maar ook de bonden kregen kritiek. Met hun acties sleuren ze heel wat werknemers mee. Werkwilligen zijn het, die het in het oog van de storm gerust met wat minder willen stellen. In tal van bedrijven werd dan ook bespaard. Na overleg met de werknemers welteverstaan. En toegegeven, de vakbonden zijn niet zonder fout. Hun eisen komen dikwijls defensief over; hun communicatie is soms duister. Hun mobilisatie baseert zich te vaak op het behoud van rechten.

Met uw eenzijdige verwijzingen naar ‘De hond van Tišma’, het essay van Geert Mak, stapt u echter mee in de retoriek van angst. Mak maakt zich zorgen, en terecht. We zitten verstijft te kijken en weten niet goed wat te doen. Wat Mak bedoelt, komt echter niet overeen met wat u zegt. Grondige hervormingen en besparingen zijn niet het enige recept. Mak waarschuwt meermaals, voor de moraal van schuld en boete, voor het democratisch deficit, voor armpjesdrukken tussen Europese staten en voor het gevaar van clubgeest of consensus. Het gecoördineerd kapitalisme heeft gefaald. Europa was te vaak een toverwoord. De vooruitgang via voldongen feiten heeft niet gewerkt.

Waarom die vastberadenheid? De beslissing van de vakbonden, lees ik, zal u niet doen afwijken van uw voornemen om sociaal overleg te plegen. ‘Too little, too late’, is dit voor hen. Het lijkt me dan ook tijd om moed te tonen. Om aan deze beschamende vertoning iets te doen. Begin, meneer de minister, aan een gezamenlijke reis, weg van de eenzijdigheid.

Pieter Liagre,