Nu al meer dan anderhalf jaar geleden veranderde plots ons leven: COVID-19 deed zijn intrede. We hoopten allemaal dat 2021 beterschap zou brengen, maar ondertussen loopt ook 2021 op zijn laatste benen. De situatie is er nog niet echt op verbeterd. Nu rijst echter de vraag: is COVID-19 wel ons voornaamste probleem?
De mens heeft het moeilijk met controle loslaten. Dat is in de laatste maanden wel heel duidelijk gebleken. We probeerden onszelf altijd al een schijn van controle voor te houden door te plannen: welk huis kopen we, welke reis maken we, welke evenementen wonen we bij? We steken onze agenda vol met toekomstige afspraken en zijn er zo goed als zeker van dat wat we plannen ook zal plaatsvinden. Nochtans hebben we daar absoluut geen controle over. We kunnen zelfs niet voorspellen of we er op dat moment nog wel zullen zijn. In de afgelopen maanden lijkt al onze hopeloze drang naar controle zich gekanaliseerd te hebben in het bestrijden van onze grote vijand, COVID-19. We lijken echter uit het oog verloren te zijn dat we virussen om meerdere redenen niet onder controle kunnen krijgen.
Ziektes maken deel uit van ons menszijn. Het getuigt weer eens van absolute hoogmoed van de mensheid om te denken dat wij in staat zouden zijn om dit virus onder controle te krijgen, maar we blijven onszelf en vooral elkaar verantwoordelijk stellen voor de verspreiding ervan. Het gaat zelfs zo ver dat mensen elkaar met de vinger wijzen en beschuldigen en dat we echt lijken te geloven dat wij als individu persoonlijk verantwoordelijk zijn als iemand zwaar ziek wordt of sterft. Rondlopen op deze planeet en onbelemmerd zuurstof mogen inademen lijken elke dag meer een zonde te worden. Mogen we nog ademen, mogen we nog leven zonder dat anderen een mening hebben over hoe we dat doen?
Een vaak gehoord argument is dat iemand niet had moeten sterven. Maar in hoeveel situaties is dat wel het geval? Er sterven niet alleen mensen aan COVID-19. Er sterven elke dag mensen en dat is voor nabestaanden zo goed als altijd triest, onnodig en hartverscheurend. De dag dat we op deze wereld komen, weten we dat we ooit zullen gaan en we hebben geen controle over wanneer of hoe. Dat hebben we nooit gehad.
De laatste maanden geloven we echter dat er meer mensen sterven dan ooit tevoren, dat er meer mensen sterven aan COVID-19 dan aan gelijk welke andere ziekte, aandoening of ongeval ooit en dat het ook erger is om te sterven aan COVID-19. We zijn nog nooit eerder zo hard geconfronteerd geweest met statistieken als nu. Elke dag horen we hoeveel mensen getest zijn, ziek zijn, opgenomen zijn, gestorven zijn. Dat heeft ons beeld volledig vertekend, want we hebben geen vergelijkingsmateriaal. Als we artikels zoeken van voorafgaande jaren zien we dat de ziekenhuizen elk jaar opnieuw op bepaalde momenten overvol lagen met grieppatiënten en dat de situatie toen al vaak onhoudbaar was.
We zijn ons hiervoor echter nooit zo erg bewust geweest van de cijfers, we waren daar niet mee bezig. Waarom is het dan zo belangrijk dat we daar nu wel mee bezig zijn en blijven? Het maakt ons enkel maar angstig en bang om ons leven te leiden. Ons leven eindigt sowieso op een bepaald punt, of we nu sterven aan COVID-19 of niet. De angst verhindert ons om een normaal leven te leiden en te genieten van de beperkte tijd die we op deze aardbol hebben. Het is verloren tijd die we niet meer terugkrijgen, het is quality time met geliefden en vrienden die we opgeven om de tijd te rekken, maar we zijn nog altijd niet zeker hoeveel tijd ons rest. Morgen kan onze laatste dag zijn…
Het blijkt nu dat onze tunnelvisie op COVID-19 ons nu even egoïstisch en asociaal maakt. Plots geven we enkel nog om niet ziek worden en mensen waarvan we houden niet ziek maken, ook al hebben we dat zoals gezegd niet onder controle. Ondertussen is discriminatie zich overal in onze samenleving aan het nestelen en we aanvaarden het zonder nadenken. Onze zorgverleners waren de grootste helden een aantal maanden geleden, nu zullen ze ontslagen worden als ze zich niet laten vaccineren en dat terwijl er al een schrijnend tekort is in de zorg…
Ook andere mensen die zich (vaak uit angst!) niet laten vaccineren, zouden plots geen recht meer hebben op basiszorg of deelname aan de maatschappij. Waarom is (vaak irrationele) angst voor COVID gerechtvaardigd en (ook irrationele) angst voor het vaccin niet? Waarom luisteren we niet meer naar andere meningen? Waarom wordt alles wat niet in de opgegeven lijn past gecensureerd? Sinds wanneer is wetenschap onze nieuwe religie geworden die vaste regels voorschrijft waarvan niet afgeweken mag worden?
De wetenschap weet zelf dat ze tijdelijke waarheden biedt, niet dé waarheid, maar we lijken dat op dit moment handig vergeten te zijn. De drang om controle te houden, zal daar wel mee verantwoordelijk voor zijn: als de wetenschap ons dé waarheid biedt, hoeven we niet te aanvaarden dat we het eigenlijk allemaal niet zo goed weten en dan kunnen we doen alsof alles onder controle is. Mensen die niet in die waarheid geloven, bang zijn of twijfelen, worden dan maar verketterd en buiten de maatschappij gezet. Zwart of wit, juist of fout. Er is geen grijs meer, terwijl eigenlijk niets in ons leven voor 100% vast staat.
Na anderhalf jaar zien we ook meer en meer dat solidariteit blijkbaar limieten heeft. Als het onze eigen angst sust, kan het, maar solidariteit geldt niet voor mensen die niet in het plaatje passen. Lockdowns zorgen voor financiële en psychologische problemen. Restricties op het nachtleven en in de evenementensector snijden hard in de broodwinning van vele organisaties die nu al amper overleven. Sluitingen van scholen zetten de kwetsbaarste leerlingen nog maar eens buitenspel. Verplicht telewerk isoleert mensen vaak en ontneemt hen de zin in het werk. Preventieve quarantaines leggen druk op bedrijven, organisaties en vooral gezinnen, want mensen moeten zich telkens in duizend bochten wringen om te voldoen aan alle eisen die aan hen gesteld worden.
Vele ouders combineren na vele maanden nog altijd werk, huishouden en zorg voor de kinderen met thuisonderwijs, omdat leerlingen telkens opnieuw in quarantaine geplaatst worden na hoogrisicocontacten. En dan hebben we het nog niet over mondmaskers gehad… Er worden dagelijks miljarden mondmaskers geproduceerd en weggegooid, alsof de afvalberg nog niet groot genoeg was. Kunnen we zomaar alle negatieve gevolgen (vooral op lange termijn) negeren, omdat we ten koste van alles willen geloven dat we COVID-19 onder controle hebben?
Waar zijn we mee bezig? Waarom moeten we constant blijven tracen wie besmet is? We zien al dat het vaccin ervoor zorgde dat mensen geen of lichte symptomen hebben na een besmetting. Is het dan echt nodig dat huisartsen en testcentra blijven onder druk gezet worden, zodat we toch maar statistieken kunnen bijhouden van het aantal besmettingen? Waarom ook enkel voor COVID-19? Wat maakt deze ziekte zo veel specialer dan andere ziekten? Het is hoog tijd dat we beginnen erkennen dat de controle die we proberen uitoefenen niet meer is dan een illusie.
Het probleem dat regeringen nu hebben, is niet zozeer COVID zelf. Door de dwangmatige drang naar controle zijn er nu problemen, omdat het niet lukt om die controle te behouden. Virussen leiden nu eenmaal een eigen leven. Tijd om wat meer los te laten en om vooral de zorg beter te gaan ondersteunen, de zorgberoepen weer wat te gaan opwaarderen, mensen betere voorwaarden te bieden, zodat ze in de zorg willen stappen en blijven en vooral meer capaciteit creëren en middelen voorzien, zodat de zorg niet hoeft te kraken. De zorg wordt al tientallen jaren stiefmoederlijk behandeld en dat wreekt zich nu. Om de aandacht af te leiden van het wanbeleid van de voorbije decennia wordt de verantwoordelijkheid nu telkens volledig bij de bevolking gelegd en via mentale brainwashing geloven we nu echt dat wij schuldig zijn als het aantal besmetten en doden stijgt, waardoor we nu nog amper vrij durven ademen en leven.
Virussen maken deel uit van een menselijk leven en het is al wonderlijk genoeg dat we in staat zijn om vaccins en medicijnen te ontwikkelen die daar enigszins vat op hebben. Laat ons echter ook niet uit het oog verliezen dat de mens meer is dan een biologisch wezen dat niet ziek mag worden. Onze fysieke en mentale gezondheid zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. Mensen die er mentaal slecht aan toe zijn, worden sneller en langer ziek. Mensen die fysiek lijden, ondervinden daar mentaal last van. De huidige Corona-maatregelen fixeren nog altijd te hard op het fysieke aspect. Dat valt te verklaren, omdat emoties en gevoelens in onze samenleving als zwak beschouwd worden. Mensen die te veel voelen, moeten maar eens wat sterker worden. Die maatregelen moeten we maar doorbijten, want als je erover durft te klagen, ben je een zwakkeling, een overdrijver en daarnaast ook nog eens een egoïst die er niet om geeft als anderen sterven.
Daarnaast is ons kapitalistisch systeem volledig toegespitst op efficiëntie en winst. Enkel de statistieken tellen en die moeten naar beneden, ten koste van alles, en vooral ten koste van ons mentaal welzijn. Als het de economie ten goede komt, mag het blijven draaien. Als het goed is voor ons mentaal welzijn, dan moet het eventjes minder en dan moeten we maar even doorbijten, want dat is pas solidair, wordt ons verteld. Eerlijk is anders en zoals gezegd brengt het op lange termijn ook niets op, net omdat ons lichaam en onze geest een geheel zijn. Zolang we dat blijven vergeten, blijven we vechten tegen de bierkaai.
Hoe zullen we in de toekomst omgaan met al de psychologische gevolgen die we nu aan het creëren zijn? Hebben we daar al over nagedacht? We wachten dringend op een aanpak die niet aan symptoombestrijding doet en op lange termijn nadenkt, op dit moment zijn er enkel kortetermijnoplossingen en ad hoc maatregelen…
