Inhoud
Steeds meer zijn we ons bewust van de grote uitdagingen
die een snel veranderende wereld ons stelt: toenemende diversiteit op religieus
en cultureel vlak die ons verdrijft uit de al te gemakkelijke dromen van
harmonieus samenleven en geruststellende identiteit, grote wereldwijde sociale
en economische ongelijkheden die ons vastpinnen in een groeiende spiraal van
onrecht en geweld, een toenemende breuk in onze verhouding tot de natuur die
ons leven mogelijk maakt, de onmogelijkheid om ons te onttrekken aan de
complexiteit van een planeet waarin alles met alles verbonden is, … Ook de
vertrouwde wetenschappelijke, sociologische, economische, culturele en
spirituele denkkaders waarin we gevangenen zijn, schieten te kort,
alsof ze pleisters zouden zijn op een wonde die vraagt om een heel
nieuwe aanpak. Ook theologen wereldwijd proberen vandaag op nieuwe
manieren te denken, uitgedaagd als ze zijn door hun collega’s in andere
religies, door culturen die ze niet kneden of manipuleren, door een natuur die
ze al te lang gemarginaliseerd en geïnstrumentaliseerd hebben, door nieuwe
vormen van onrecht en armoede, door denksystemen die uitbuiting mogelijk maken.
Naar deze pogingen willen we kijken, niet alleen bij een aantal individuele
theologen zoals José Maria Vigil of Aloysius Pieris, maar ook in hun
gemeenschappelijk zoeken en in de institutionele vormen die ze proberen uit te
bouwen, zonder terug te vallen in vaste en ongenaakbare denk- en
organisatiepatronen. Dit kan helpen om op een nieuwe, toekomstgerichte en hoopvolle
manier te kijken naar onze wereld en ons samenleven.
Een sprokkel uit de uiteenzetting van Jacques:
“Hermeneutische theologie” (van Hermes) is de studie van
de interpretatie van (geschreven) religieuze teksten. Iedereen heeft recht op
zijn visie e.d. maar alles staat met mekaar in verbinding.
Het is niet meer voldoende om contextueel te denken of
lokaal.
De mens is een individu – een zelfstandigheid.
Er is een wetmatigheid die geldt voor iedereen: de
natuurwetten.
-> Jozef
Cardijn: zien – oordelen – handelen
Als mensen mekaar ontmoeten kan men afstand houden
(border – line) of men kan in mekaars “gebied” komen (frontier = space – komt van
frons : latijn voor gelaat) = dus een gebied waar gelaten mekaar ontmoeten. Is een
creatieve ruimte maar een riskant gebied. “Ik” ben zowel A als B. Zie ook
Vergilio Elizondo met zijn Mestizo theologie (Mestizo is afgeleid van
mexticious en is latijn voor “gemengd”).
-> Planetair
denken
Ook in gender is er een wisselruimte! Een zoekend
gebeuren.
-> Heuristiek
(eureka = ik heb gevonden): zie bv de film Dances with Wolves
-> Descry
= gewaarworden, ontwaren
-> EATWOT
= Ecumenical Association of Third World Theologians: deze organisatie zet zich
in voor de bevrijding van de derde wereld bewoners van economische en sociaal-politieke
onrechtvaardigheden => planetaire theorie.
-> Tussen
800 en 200 v.Chr. is zulks ook gebeurd: godsdiensten en spiritueel gevoel zijn
ontstaan en zorgden voor een grondige verandering = “the actial era” = de
spiltijd.
-> Nu
is er ook een nieuw bewustzijn van religieus denken.
-> We
zijn één planeet en horen bij elkaar ondanks onze verschillen. Voorbeeld van de
fiets: als je deze demonteert, is het dan nog een fiets?
-> Hoe
kunnen we al die culturen samenbrengen?
-> Waarom
doe je iets? Onderscheidingsvermogen.
-> Het
“ik” bestaat enkel bij gratie van relaties (oerrelatie/lotsverbondenheid/scheppingsleer)
-> Hoe
hou je het gesprek open?
-> Verstrengeling
(entanglement)
-> De
mens staat als een absoluut ding tegenover de kosmos
-> Is
het niet de planeet aarde die voor ons aan het denken is? Of de kosmos? Wie is
hier aan het denken?
Jacques Haers is docent aan de faculteit theologie en religiewetenschappen KUL en academisch directeur UCSIA Antwerpen
