Sinds de nieuwe regering in oktober 2014 haar intrede in de Kamer deed, zijn de vakbonden kop van jut. Niet geheel onterecht. Hoewel ik er sterk van overtuigd ben dat de syndicale een belangrijke rol speelt in onze welvaartsstaat, geloof ik niet per se in haar werkwijze. De tand des tijds eist haar tol. Waar de bonden honderd jaar geleden een verhaal van hoop brachten, strijdt men nu koppig voor het behoud van haar ingevoerde dinosaurusmaatregelen. Wie eeuwen niet aan zelfreflectie doet, staat nooit aan de wieg van vooruitgang.
Laat ons niet vergeten dat de drie voornaamste bonden een grote invloed hebben gehad op de arbeidsomstandigheden die we vandaag de dag kennen. Ze volgden in het verleden een progressief discours waardoor de gemiddelde levensstandaard verbeterde. Denk bijvoorbeeld aan de invoering van het stemrecht, het bestaansminimum, de werkloosheidsuitkeringen en de verplichte zondagsrust. Ze openden daarmee de klassenstrijd; een strijd die in de 19e en 20e eeuw brandend actueel was, maar nu reeds voor velen voldoende gestreden lijkt. We hebben rechten verworven die ons in staat stellen individueel en mondig op te treden via kanalen die in de tijd van Daens ongekend waren, zijn zelfbedruipend en hebben voldoende evenwicht gevonden tussen werk en vrije tijd. Wie heeft er nu nog collectieven nodig?
Ik en vele anderen. Maar niet op de manier waarop vandaag geanticipeerd wordt op de maatregelen die de verkozen meerderheid wil invoeren. De vakverenigingen ondermijnen hiermee hun eigen maatregel van het stemrecht en erkennen de legitieme -weliswaar particratische- macht van de volksvertegenwoordigers niet om eerder verworven maatregelen te conserveren. Dat mondt uit in een welles-nietesspel waar niemand beter uitkomt. Gwendolyn Rutten maakte dat vorige week dinsdag in Terzake pijnlijk duidelijk met de uitspraak: „Het overleg aan de tafel gebeurt met alle partijen, maar aan het eind van de rit beslist de politiek.”Daaruit concludeer ik dat vakbonden niet meer als politiek orgaan worden erkend. De verenigingen die zich etaleren als krachtigste oppositie van ons land, worden vandaag gemarginaliseerd tot een groepje pruilende peuters dat het land lam legt als het haar zin niet krijgt. En terecht. De belangen van werknemers worden op korte termijn niet behartigd met stakingen op het spoor en al helemaal niet als militanten werkwilligen verhinderen hun werk te betreden. Toen ik de avond van de eerste staking Het Journaal bekeek en de onverantwoorde handelingen van de stakers aan de piketten zag, schaamde ik me diep. Staken is een recht; geen plicht. De vrijheid van het werkwillig individu mag nooit ondermijnd worden, want op die manier worden democratische basisbeginselen bruut van tafel geveegd. Als geëngageerde twintiger streef ik naar vooruitgang voor iedereen, niet naar oppressie door een minderheid.
De toekomst van de bonden ligt niet in het agressief conservatisme waarin ze zich momenteel wentelen, maar in de progressieve geest die ze zich in vervlogen tijden eigen maakten; in een verhaal van hoop dat er al sinds de jaren ’60 niet meer is geweest en waarvan mijn generatie nog niet heeft mogen proeven. De focus mag best liggen op een rooskleurige toekomst voor iedereen; zelfs als dat een negatieve invloed heeft op de macht van de eigen vereniging. Een basisinkomen kan bijvoorbeeld zorgen voor een verhoogde levensstandaard en een verbetering van de werkomstandigheden, omdat werknemers dan zelfstandig kunnen optreden en onafhankelijk van een werkgever kunnen opereren. Beste Rudy, Marc en Jan, uw invloed zal daardoor gestaag afnemen. Maar is het niet uw ideaal om te streven naar een wereld waarin de syndicale niet meer nodig is? Streef opnieuw naar een positief, hoopvol verhaal, zoals uw voorgangers dat deden. Verleg uw focus van behoud naar progressie. Dan sta ik als individu volledig achter u.
